رونق شہر تے گرمی بازار

خالد مسعود خان

اللہ جانے ایہ شوق اوہنوں وراثت وچ ملیا اے یاں اودھر سکول دی لائبریری تے استانیاں دی حوصلہ افزائی پاروں انج ہویا اے کہ ایہ گل طے اے کہ سیفان نوں کتاباں پڑھن دا بڑا زیادہ شوق اے فیر ماشاء اللہ اوہدی یادداشت بڑی چنگی اے۔ جو چیز پڑھ لوے یاد کر لیندا اے۔ ضوریز ہر گل وچ اپنے وڈے بھائی سیفان دی نقل کردا اے ایس لئی ایہ ممکن نہیں کہ اوہ مقابلے وچ کتاب نہ خریدے تے جدوں سیفان اپنی کتاب کھولے ضوریز کوئی ہور کم کرے۔ ایس مقابلے بازی دی فضا وچ نہ صرف ایہ کہ بچے کتاباں پڑھدے رہندے نیں سگوں آپس وچ اپنی اپنی پڑھی ہوئی کتاب دے حوالے نال جانکاری دا مقابلہ وی چلدا رہندا اے تے بچیاں دا علم ہور وی ودھدا اے۔
بچیاں نوں جدوں چھٹیاں ہوئیاں تے طے پایا کہ پیریز برگ دی ڈاڈھی سردی توں نسبتاً کسے بہتر موسم والی تھاں تے چھٹیاں گزاریاں جان۔ قرعہ فال امریکی ریاست ٹینیسی دے شہر گیٹلن برگ دے ناں نکلیا ایہ علاقہ بھاویں پہاڑی اے تے مشہور امریکی پہاڑی سلسلے سموکی مائونٹینز دے وچکار اے پر موسم دا حال ویکھیا تے اگلے اٹھ دس دن موسم کھلا ہویا‘ درجہ حرارت کافی بہتر تے سب توں مزے دی گل ایہ سی کہ دن سنی سن۔ گیٹلن برگ وچ کیہ نہیں؟ چھوٹا جیہا شہر اے تے ہر قسم دیاں دلچسپیاں نال بھریا ہویا اے۔ جدوں اسیں مغرب یاں یورپ توں ہر قسم دیاں دلچسپیاں دا جملہ لکھنے آں تے ہر ویلے تنقید دی تلوار اٹھائے قارئین ایہدے توں اپنی مرضی دا صرف اک ای مطلب کڈھدے نیں تے فیر ایس مفہوم دے نیڑے تے سانوں چڑھا لیندے نیں۔ انگلینڈ وچ پب تے امریکہ وچ بار دا ہونا نہ تے کوئی غیرمعمولی شے اے تے نہ ای ایہنوں ایتھے دلچسپی دی کوئی چیز سمجھیا جاندا اے۔ ایہ ایتھوں دی عام زندگی دا حصہ اے۔ مشین تے کھیڈیا جان والا جوأ بالکل ٹکے ٹوکری اے تے ویلا گزاری دے زمرے وچ آندا اے۔ بڈھے ایہدے تے ڈالر تے دو ڈالر لا کے خوش ہو جاندے نیں پر گیٹلن برگ وچ ایسیاں دلچسپیاں نیں کہ بچے‘ جوان تے بڈھے اکوجہے لطف اندوز ہوندے نیں۔
چھوٹا جیہا شہر اے پر ایسا پررونق کہ جدوں وی آئے ایہنوں ایس طرح پایا جیویں میلا لگا ہویا اے تے ایس واری تے کرسمس دی آمد دی وجہ نال ایہ رونق باقاعدہ ہجوم دی شکل اختیار کر گئی سی۔ شہر وچ بلامبالغہ درجناں نہیں سینکڑوں ہوٹل نیں۔ درجناں ریسٹورنٹ نیں پر عالم ایہ سی کہ قطار وچ لگے بناں تھاں ملنی ممکن نہیں سی۔ اچھے ناواں والے ریسٹورنٹس دے باہر ستر اسی لوکاں دی قطار تے عام سی۔ ایہدے باوجود نہ کوئی دھکم پیل سی تے نہ ای بے ترتیبی۔ سارے لوک اپنی واری دے انتظار وچ بڑے اطمینان تے سکون نال قطار وچ لگے رہندے نیں۔ مغرب وچ ساریاں پھرتیاں دے باوجود کوئی قطار نوں نہیں توڑدا تے اپنی واری دا صبر نال انتظار کردا اے۔ ایدھر ساڈے ایتھے ایہ عالم اے کہ کسے نوں بظاہر کوئی کم وی نہیں پرسڑک تے اینی جلدی ہوندی اے کہ لگدا اے ہر بندہ اقوام متحدہ دا جنرل سیکرٹری اے تے اوہنے ساری دنیا دے مسئلیاں نوں ہن اگلے اک گھنٹے وچ حل کرنا اے تے اوہدے کول ویلا بالکل وی نہیں۔ دو عدد تے چیئرلفٹ نیں‘ دو پہاڑاں دے درمیان رسیاں نال بنیا ہویا لٹکدا ہویا پل اے جو تقریباً اک کلومیٹر لماں اے۔ مشہور زمانہ عجیب و غریب تے ناقابل یقین شیواں نوں ریکارڈ تے لیان تے اکٹھا کرن والے بندے رابرٹ رپلی دے ناں تے قائم کردہ تن چار میوزیم ایس شہر وچ نیں۔ رپلی نے اپنے ایہناں تجربیاں‘ مشاہدات‘ اکٹھیاں کیتیاں شیواں‘ نایاب فوٹواں تے عجوبیاں تے اک کتاب وی لکھی جو کئی واری چھپ چکی اے۔ رپلی نے ایس دوران دنیا بھر توں ویہہ ہزار دے نیڑے فوٹواں تے تریہہ ہزار دے نیڑے شیواں اکٹھیاں کیتیاں۔ پہلی واری ایہ کتاب 1931 وچ چھپی میرے کول پہلے ایڈیشن دی اک خستہ حال کتاب ملتان وچ پئی اے رپلی دے میوزیم دنیا بھر وچ پھیلے ہوئے نیں تے ایہناں وچ ایہ نایاب تے ناقابل یقین شیواں تے فوٹواں نمائش لئی رکھیاں ہوئیاں نیں۔ ایشیا وچ ایہ میوزیم چین‘ ہانگ کانگ‘ بھارت‘ انڈونیشیا‘ ملائیشیا تے تھائی لینڈ وچ قائم نیں۔ یورپ وچ ڈنمارک‘ نیدرلینڈز تے برطانیہ وچ جد کہ کینیڈا تے میکسیکو وچ ایس قسم دے تن تن میوزیم نیں۔ آسٹریلیا وچ ایہدی اک شاخ اے جد کہ امریکہ دے وکھووکھ شہراں تے ریاستاں وچ سولہ عدد رپلی میوزیم نیں۔ گیٹلن برگ وچ قائم رپلی میوزیم ایس قسم دے قائم کردہ کجھ قدیم ترین عجایب گھراں وچ شمار ہوندا اے۔ ایہ 1970 وچ قائم ہویا سی۔ گیلٹن برگ وچ رپلی دے ناقابل یقین والے میوزیم توں علاوہ رپلی ایکیوریم‘ رپلی ہانٹڈ ایڈونچر تے رپلی دا متحرک تھیٹر اے۔ ایسے شہر وچ ہالی وڈ دی وکھووکھ مشہور فلماں وچ ہیرو دے زیراستعمال رہن والیاں کاراں دا میوزیم اے۔ درجن بھر منی گالف کورٹس نیں۔ رولر کوسٹرز دیاں ان گنت قسماں نیں۔ ان ڈور تے آئوٹ ڈور ہر قسم دی گیمز نیں تے دکاناں ایسیاں سجیاں نیں کہ صرف ویکھ کے ای دل بھر جاوے۔ بچیاں دی ٹافیاں شاپ وچ سینکڑوں قسماں دیاں ٹافیاں تے گولیاں نیں۔ چاکلیٹ شاپ وچ اینی قسماں دیاں چاکلیٹ کہ میرے ورگا بندہ پریشان رہ جاوے کہ کیہ خریدے تے کیہ چھڈے تے آخر کار ایسے پریشانی وچ کجھ خریدے بناں باہر آ جاوے۔
ایسے شہر وچ اک تھاں تے ستائی دکاناں تے مشتمل اک مختصر جیہا بازار اے جہدا ناں ’’ویلج‘‘ اے ایہ میری پسندیدہ تھاںاے۔ میں ایس شہر وچ ایس توں پہلاں وی برادر بزرگ اعجاز احمد دے نال دو واری آ کے چار پنج دن گزار چکیا واں۔ ایتھے اسیں دوویں واری ایسے موسم وچ آئے سی جہنوں تسیں ایس شہر دے حوالے نال ’’آف سیزن‘‘ کہہ لوو۔ اودوں نسبتاً سکون سی تے کسے حد تک خاموشی وی۔ میں ایس بازار دے درمیان لگے فوارے دے نال رکھے ہوئے لکڑی دے بنچاں تے گھنٹوں بیٹھا رہندا سی۔ سامنے اندر دو دکاناں نیں۔ ایس فوار دے نال پئے بنچ تے بہہ کے کافی پین دا جہڑا مزا سی اوہ کدھرے گھٹ ای نصیب ہویا۔ دوجی دکان پیپرپیلس اے یعنی مرچاں دا محل اے میں ایہدے اندر جانا واں سینکڑوں قسم دی وکھووکھ ذائقیاں تے مشتمل مرچیلی ساسز تے ایسیاں ایسیاں تیز مرچاں والی چٹنیاں جہناں دا اردو ترجمہ گھٹو گھٹ میرے ورگے گھٹ علم والے بندے دے وس دی گل نہیں۔ بوتلاں‘ جاراں تے شیشیاں دا اجیہا مینابازار سجیا ہوندا اے کہ دل کردا اے ہور کجھ وی نہ کریئے پر فوٹو تے کھچ ای لیے۔
میں تے کومل ایس دکان دے اندر ٹر گئے۔ درجناں بوتلاں دے سامنے پلاسٹک دی دبا کے نکلن والیاں بوتلاں پئیاں سی کائونٹر تے کھڑی کڑی نے کہیا کہ تسیں ساریاں چٹنیاں تے ساسز چکھ سکدے او ایہ کہہ کے اوہنے اک اک چھوٹا جیہا پلاسٹک دا چمچ ہر دوہاں نوں پھڑا دتا۔ پنجی تریہہ وکھووکھ ساسز نوں چیک کرن دے بعد اسیں تن جار خرید لئے ایہ ممکن ای نہیں کہ تسیں ایہناں چٹنیاں نوں چکھو تے فیر بناں خریدے باہر آ جائو۔ چیزاں ویچن دا ہنر ایس شہر وچ عروج اُتے اے۔ صرف سموکی مائونٹینز تے ایہدے وچ رہن والے کالے رچھاں تے ہزاراں قسم دی ٹی شرٹس‘ کپڑے‘ برتن‘ دنیا بھر دیاں شیواں‘ سووینئرز تے ایناں کجھ کہ بندہ سب کجھ بھل جاوے۔ بالکل انج ای جیویں میں ایہ سب کجھ لکھدے ہوئے ایہ بھل گیا واں کہ کالم شروع کتھوں ہویا سی تے میرا موضوع کیہ سی اصل وچ ایہ شہر انج دا اے۔ رونق شہر تے گرمی بازار وچ بہت کجھ ایدھر اودھر ہو جاندا اے۔٭٭