کرونا دی نویں قسم تے ساڈیاں ذمہ داریاں

وسعت اللہ خان

میں سوشل میڈیا تے نویں ورھے دے حوالے نال ہر طرح دا عہد ویکھیا۔ میں ایس ورھے سگرٹ چھڈ دیاں گا‘ والدین نوں حج کراواں گا‘ میٹرک وچ گھٹو گھٹ تریجی پوزیشن لئی محنت کراں گی‘ نویں ورھے دوران تن اسٹریٹ چلڈرنز نوں پڑھاواں گا۔ ایس ورھے ضرور میں رضیہ نال ویاہ کر لواں گا۔ نامکمل مکان تعمیر کراں گا وغیرہ وغیرہ۔ رپ میں اک وی عہد اجیہا نہیں ویکھیا کہ ایس ورھے میں اپنے ٹبر دی نہ صرف بنیادی کرونا ویکسی نیشن مکمل کراواں گا سگوں آل دوالے دے لوکاں اگے وی ضد کراں گا کہ اوہ نہ صرف اپنی سگوں ہر جانن والے دی ویکسی نیشن کروان۔ نویں ورھے دے ولولے تے قسماں وعدے اپنی تھاں‘ پر کرونا دا نواں ویریئٹ اومی کرون وی نویں ورھے وچ میں سب توں ودھ انساناں نوں متاثر کراں گا دے عہد نال گھس آیا اے۔ ایہدی رفتار پچھلے کسے وی ویریئٹ دے کھلرن دی رفتار توں ست گنا ودھ اے۔
پاکستان وچ بھاویں سرکاری طور تے دعویٰ کیتا جا رہیا اے کہ تریہہ فیصد مجموعی آبادی تے چھیالی فیصد بالغ آبادی دی ویکسی نیشن مکمل ہو چکی اے جد کہ صوبہ پنجاب نے ستر فیصد اہل بندیاں دی ویکسی نیشن مکمل ہون دا وی دعویٰ کیتا اے پر ہاتھ کنگن کو آرسی کیا۔ دنیا اومی کرون دے راہیں کرونا دی پنجویں لہر وچ پھس چکی اے تے پاکستان وچ ایہ لہر جنوری دے آخر توں تھپیڑے دینا شروع کر دیوے گی۔ جہناں نے بنیادی ویکسی نیشن وی مکمل نہیں کروائی اوہ سب توں پہلاں زد وچ آن گے۔ جہناں نے بنیادی ویکسی نیشن کروا لئی اے اوہناں نوں ایہدے حملے توں بچن لئی ہن بوسٹر ڈوز لگوا لینی چاہیدی اے۔ بھاویں ویکسین شدہ بندیاں لئی اومی کرون نال مرن دا خطرہ گھٹ دسیا جا رہیا اے تے ایہ وی کہیا جا رہیا اے کہ پچھلی لہر وچ کھلرن والے ڈیلٹا ویرینٹ دے مقابلے وچ اومی کرون کھلرن دی رفتار ست گنا اے پر ایہدا مہلک پن ڈیلٹا توں گھٹ اے۔ پر اومی کرون کھلرن دا عالمی چلن دس رہیا اے کہ ایہدا ہدف نسبتاً جوان آبادی اے تے ایہو آبادی کسے وی ملک دی معاشی ریڑھ دی ہڈی ہوندی اے۔ اگے تسیں آپ سیانے او۔ عالمی ادارہ صحت دے سربراہ نے کرونا نامی مصیبت دے دو ورھے پورے ہون دے موقعے تے پریس کانفرنس وچ اک ہور کرونا سونامی بارے چتاونی دتی اے۔ ایس ویلے روزانہ عالمی سطح تے اک ملین بندے وائرس دی ایس نویں شکل توں متاثر ہو رہے نیں۔ اومی کرون نومبر دے شروع وچ جنوبی افریقہ دے طبی ماہرین نے پچھیا سی پر ایہدا سب توں وڈا نشانہ ایس ویلے امریکہ تے مغربی یورپ اے۔
ایس تیزی دا اک وڈا کارن ایہہ وے کہ اقوام متحدہ دے 194 رکن ملکاں نے گزرے ورھے دے شروع وچ عہد کیتا سی کہ ورھے دے آخر تک گھٹو گھٹ چالھی فیصد آبادی دی ویکسی نیشن دا ہدف حاصل کر لواں گے پر بانوے ملک ایس ہدف نوں حاصل نہ کر سکے۔ ہن عالمی ادارہ صحت دے سربراہ نے دنیا اگے اپیل کیتی اے کہ سارے متعلقہ ریاستی عمل دار نویں ورھے دے موقعے تے عزم کرن کہ اگلے چھ مہینے وچ ستر فیصد آبادی دی ویکسی نیشن دا ہدف حاصل کر لیا جاوے گا۔ ایس ویلے عالمی سطح تے اومی کرون نال متاثر لوکاں دی گنتی وچ یاراں فیصد فی ہفتہ یعنی چرتالی فیصد ماہانہ دے اعتبار نال وادھا ہو رہیا اے۔ اینی رفتار ہن تک کسے وی کرونا وائرس دی نہیں رہی۔ ادھ توں ودھ متاثرین یورپی باشندے نیں۔ دنیا دا طبی ڈھانچہ کرونا دے پچھلے تھپیڑیاں نال ادھ موا ہو چکیا اے۔ اُتوں ایہ سجری قسم نازل ہو گئی اے۔ فرض کرو کہ جہڑے ملکاں دا صحت ڈھانچہ پہلے توں ای کمزور اے اوہناں تے کناں دبائو ہووے گا۔ ڈاکٹراں تے نیم طبی عملے تے اک ہور نواں بھاری دبائو وکھرا گل کھلاوے گا۔ نویں وائرس لئی ایس توں ودھ پرمسرت ماحول ممکن نہیں جدوں کجھ ملکاں نے لوڑ توں ودھ ویکسین ذخیرہ کر لئی تے بہت سارے ملک اپنی آبادی نوں ویکسین لان لئی پہلی خوراک وی بمشکل دے پا رہے نیں۔ امیر ملکاں نے تریجی دنیا خاص کر افریقی ملکاں نوں جو ویکسین مفت وچ دان کیتی اے اوہدے وچوں وی کجھ مقدار ایکسپائر ہون دے نیڑے اے۔ ایس لئی جہناں نوں ایہ خیرات ملی اوہ وی ایہنوں بلڈوز کر کے ٹویاں وچ دبان تے مجبور ہو رہے نیں۔ ایس توں علاوہ ویکسین دی افادیت بارے منفی پراپیگنڈا تے ایہدے لئی سوشل میڈیا دا موثر استعمال وی لکھاں شہریاں نوں شش و پنج دے وائرس وچ مبتلا کر رہیا اے ایہدے نال نہ صرف اک بندہ کنفیوژ نہیں ہو رہیا سگوں ایس منفی رجحان دے اثرات اوہدے پورے خاندان تے آل دوالے دے لوکاں تے وی پیندے نیں۔
حالاں کہ حقائق ایہ دس رہے نیں کہ مرن والیاں دی اکثریت ہن اوہناں لوکاں تے مشتمل اے جہناں نے ویکسین ای نہیں لگوائی۔ ایہناں وچوں بہت سارے اوہ وی نیں جہناں دی عقل ٹھکانے تے لیان لئی آپ کرونا نوں زحمت کرکے اوہناں دے جسم وچ داخل ہونا پیا۔ تے ہن اوہو اینٹی ویکسین لوک سب توں ودھ ویکسین نواز بن گئے نیں۔ 2020ء وچ کرونا نال دنیا بھر وچ اٹھاراں لکھ تے 2021ء وچ پینتی لکھ موتاں ہوئیاں پر ایہ اوہ موتاں نیں جہناں دا ریکارڈ موجود اے پر عالمی ادارہ صحت نوں امید اے کہ دو ورھے دے تجربیاں دی روشنی وچ 2022ء ایس عفریت نال مقابلہ کرن لئی زیادہ بہتر پالیسی و تزویراتی ڈھانچہ دے سکدا اے۔ بشرطیکہ ریاستاں پہلے توں ودھ سنجیدگی اختیار کرن تے ویکسین دی دستیابی پچھلے ورھے دی نسبت زیادہ سوکھی تے تیزرفتار ہووے۔ ہو سکدا اے نویں ورھے وچ دنیا دے فیصلہ ساز تے دوا ساز کمپنیاں کندھ تے موٹا موٹا لکھیا پڑھن دے قابل ہو جان کہ جدوں تک آخری بندہ محفوظ نہیں ہووے گا اودوں تک دنیا غیرمحفوظ ای رہوے گی۔
سبھی چلتے رہیں گے ساتھ میرے
مگر یہ صرف اندازہ ہے میرا
(جاوید صبا)