ضیاء الحق قاسمی (مزاحیہ شاعر)

ایم آر شاہد

ممتاز مزاح نگار‘ شاعر‘ ادیب‘ کالم نویس ضیاء الحق قاسمی 5فروری 1935 وچ مشرقی پنجاب دے شہر امرتسر وچ پیدا ہوئے۔ قیام پاکستان مگروں ہجرت کرکے لہور آ گئے۔ اوہناں دے والد مولانا بہائوالحق قاسمی ماڈل ٹائون لہور دی جامع مسجد دے خطیب سن۔ ممتاز ادیب‘شاعر تے کالم نور عطا الحق قاسمی دے وڈے بھراں سن۔ اوہناں نے پاکستان وچ مزاح نگاری تے مزاحیہ شاعری نوں فروغ دین دے سلسلے وچ گراں قدر خدمات انجام دین۔ ایس مقصد کیلئے اوہناں نے اپنی وفات دے 22ورھیاں پہلے ماہنامہ ’’ظرافت‘‘ دا اجرا کیتا۔ اوہناں نوں آقائے ظرافت دا خطاب دتا گیا۔
خواہش ہو اگر تیری کہ ہو کام فٹافٹ
اے دوست مری میز پر رکھ دام فٹافٹ
اوہناں دی مزاحیہ شاعری اتے مشتمل ا۔ر گ ظرافت۔ 2-ضیاء پاشیاں(اخباری کالم)‘ 3- چھیڑخانیاں (مزاحیہ منظوم خاکے)‘ 4- گل فشانیاں (مزاحیہ شعری مجموعہ)‘ 5- ہرے بھرے زخم (سنجیدہ شاعری) شائع ہوئیں۔
میری بیگم ہے بیاس خوتین ہے
پوچھتی ہے یہیں فاخرہ کون ہے
آئی ڈی کارڈ میرا بنا تو کہا
اب بتائو مجھے کون ہے
وہ اپنے پروگراموں اور مشاعروں کی کمپیئرنگ خود کرتے تھے۔ مرحوم کی شاعری سادگی کا نمونہ ہے جو شگفتگی لیے ہوئے ہے۔ شاید ہی کوئی ایسا سماجی موضوع ہووے جہدے اتے اوہناں نے قطعہ نہیں کیتا ہووے۔
پانی آنے کی بات کرتے ہو
دل جلانے کی بات کرتے ہو
ہم نے برسوں سے منہ نہیں دھویا
تم نہانے کی بات کرتے ہو
کہندے نیں مزاح سے تعلق رکھنے والے اندروں بے حد دکھی ہوندے نیں۔ ضیا صاحب دے وی بہت ساری دکھ ہوں گے۔ اک دکھ تے اوہناں نے اپنی یادداشتاں وچ بیان کیتا اے جدوں اوہناں دا 5سالہ پتر ندیم دوائی دی بوہتی مقدار پاروں موت نال ہمکنار ہویا۔ خود اوہناں نوں کئی بیماریاں لاحق سن جنہاں وچ سرفہرست عارضہ قلب سی لیکن اوہناں نے اپنی بیماریاں دی کدی پرواہ نہیں کیتی۔ ہر ویلے کم وچ لگے رہندے نیں۔ اک تھاں فرماندے نیں۔
زندگی ہے گزارنا مشکل
دم نکلتا ہے‘ سانس گھٹتا ہے
میں تو سگریٹ بھی اب نہیں پیتا
یہ دھواں سا کہاں سے اٹھتا ہے
اوہ کراچی دی اک ہنگامہ خیز شخصیت سن۔ اوہناں نوں بزم سجان دا ہنر آندا سی۔ مزاح نگاراں دا ٹولہ اوہناں دے جلو وچ چلدا سی۔ اوہناں نے اپنے پروگراماں دے ذریعے نہ صرف مزاحیہ ادب نوں فروغ دتا بلکہ نویں مزاح نگاراں دی بھرواں حوصلہ افزائی کیتی۔ اوہناںنے مزاح لکھن والیاں نوں سٹیج ای نہیں دتا بلکہ اوہدی اہمیت نوں وی منوایا اے تے اپنیشاعراں نوں ازازیہ دوان دی منفرد تے باعزت روایت وی قائم کیتی اے۔ قاسمی صاحب بولنا جاندے سن تے لوکاں دی دلچسپی دا وی خیال رکھدے سن۔
ان کی کمر کو کیا ہوا کیوں ٹیڑھے ہو گئے
کیا کثرت گناہ سے رہنے لگا ہے درد
بولے گناہ اپنی تو قسمت میں ہی نہیں
اب حسرت گناہ سے رہنے لگا ہے
اوہناں دی مزاحیہ شاعری کدی نظرانداز نہیں کیتی جا سکدی جہڑی کدھرے قہقہے لگواندی اے تے کدھرے مسکران اتے مجبور کدی اے۔ قاسمی صاحب مشاعریاں نوں قہقہ تے مسکراہٹاں دی پناہ گاہ آکھدے سن‘‘۔
پچھلے 30ورھیاں وچ اوہناں نے مزاح نگاری دے فروغ لئی ایس قدر کم کیتا کہ ایہنوں اک تحریک بنا دتا۔ اوہناں نے مزاحیہ مشاعریاں دی داغ بیل پائی تے اوہنوں اک روایت بنا دتا۔
حج ادا کرنے گیا تھا قوم کا لیڈر کوئی
سنگ باری کے لیے شیطان کی جانب گیا
ایک کنکر پھینکنے پر یہ ندا اس نے سنی
تم تو اپنے آدمی تھے‘ تم کو آخر کیا ہوا
ضیاء الحق قاسمی نوں مزاح نال طبعی لگائو سی۔ مزاحیہ شاعری اوہناں دے جلو وچ خوب پروان چڑھی۔ اوہناں نے نوجوان شاعراں نوں وی مزاحیہ شاعری ول راعب کیتا۔ اوہناں دی انفرادیت ایہ سی کہ اوہناں نے اک مشاعرہ ہوائی جہاز وچ کرایا۔ فضائی تے بحری مشاعرے دے بانی ضیاء الحق قاسمی مرحوم نیں۔ اوہناں نے اک یادگار مشاعرہ سمندر دے کنارے کرایا۔ ایس نوعیت دے مشاعریاں نوں شہرت ملی تے ایہ مشاعرے دنیا بھر وچ ہون لگے۔ اوہ کراچی وچ ہر سال ادبی کانفرنس دا انعقاد اہتمام کردے سن۔ جہدے وچ شاعری‘ کالم نگاری‘ نثر پارے‘ مزاح تے کارٹون دی نمائش ہوندی سی۔
ضیاء الحق قاسمی دی اہم ادبی خدمت ایہ اے کہ جدوں کراچی دا شہر افسردہ تے غمزدہ سی تے اوہناں نے مزاح نال ایس شہر نوں روزنقاں بخشیاں۔ مرحوم نے منظوم خاکیاں دی روش وی پائی۔ اوہ نوائے وقت کراچی نال وی اک عرصہ جڑے رہے۔ ضیاء الحق قاسمی مرحوم بے شمار اوصاف دے مالک سن۔ اوہناں دا انتقال 26 اکتوبر 2006 نوں ہارٹ اٹیک نال ہویا۔ مرحوم دی ابدی آرامگاہ ملیر کینٹ کراچی دے قبرستان وچ اے۔ اوہناں دے سوگواراں وچ اک بیوہ تن صاحبزادے تے چار صاحبزادیاں شامل نیں۔