سوانیاں دے حق، قانونی پس منظر

تحریر ۔۔۔۔ طلعت نسیم

پاکستان وچ جدوں وی حقوق نسواں دی گل چلدی اے تے اوہ اک نظریاتی بحث دا شکار ہو جاندی اے۔ لبرل تے ملائیت دی تکرار وچ معاملے دے سنجیدہ پہلو یکسر نظرانداز ہو جاندے نیں۔ آئین پاکستان دے کئی آرٹیکلز واضح طور تے حقوق نسوان اتے زور دیندے نیں جہدے توں ایہہ واضح ہوندا اے کہ حقوق نسواں دا معاملہ اک نظریاتی بحث توں ودھ اک قنونی بحث اے۔ مثال دے طور تے آرٹیکل 25جنسی تضاد دے بغیر کوئی قنون تحفظ نوں یقینی بناندا اے۔ آرٹیکلز 25(3) تے آرٹیکل 26(2) ریاست نوں زنانیاں تے بالاں دے حقوق دے تحفظ لئی خاص اقدامات کرن دا مجاز اے۔ آرٹیکل 27,26 وچ یکساں روزگار دے مواقع فراہم کرن دی یقین دہانی کرواندا اے۔ ایس ضمن وچ آرٹیکل 32لوکل گورنمنٹ وچ زنانیاں دی شمولیت تے آرٹیکل 34زندگی دے تمام شعبہ جات وچ تے معاشرتی سرگرمیاں وچ زنانیاں دی شمولیت لئی بنیادی اصول وضع کردا اے۔
باوجودہ ایس دے کہ آئین پاکستان وچ زنانیاں دے تحفظ لئی بنیادی اصول وضع کیتے گئے نیں۔ ایس معاملے نوں قنونی نظریہ نال سنجیدہ لین دی لوڑ اے۔ ایس ضمن وچ سب توں غور طلب معاملہ جنسی ہراسگی دا اے۔ جہڑ ی زنانیاں اپنی معاشی خودمختاری دے حصول لئی سنجیدہ گھروں باہر نکلدیاں نیں جنسی ہراسگی دا مسئلہ اوہناں دے آڑے آندا اے۔ جنسی ہراسگی دا خوف بہت ساری زنانیاں نوں معاشی‘ سیاسی تے سماجی سرگرمیاں وچ سرگرم ہون توں روکدا اے۔ حال ای وچ حکومت پاکستان نے جنسی ہراسگی دے مسئلے نال نمٹن لئی اک بہت اہم قنونی ترمیم دا رستہ اختیار کیتا اے۔ سینٹ دی قائمہ کمیٹی برائے انسانی حقوق نے Protection against Harassment of Women at work place دا اک ترمیمی بل منظور کردیاں ہویاں جنسی ہراسگی دی روک تھام لئی اک قابل تعریف قدم چکیا اے۔ ایس مجوزہ ترمیمی بل دے تحت جنسی ہراسگی دے قنونی دائرہ نوں ودھایا گیا اے۔ جنسی ہراسگی دے تمام معاملات عدالتی دائرہ کار وچ 90دن دے اندر نمٹان نوں یقینی بنایا گیا اے۔ ایس مجوزہ قنونی ترمیم دے تحت کھیڈ دے میداناں‘ تعلیمی اداریاں‘ آن لائن کم کرن والے پلیٹ فارماں تے گھراں وچ کم کرن والی زنانیاں نوں جنسی ہراسگی توں تحفظ فراہم کرن نوں یقینی بنان دی کوشش کیتی گئی اے۔ جنسی ہراسگی دے جرم وچ ملوث پائے جان والے سرکاری ملازماں دی برطرفی تے ترقی روکن دی سفارشات شامل کیتیاں گئیاں نیں۔ ایس قنونی ترمیم دے تحت جنسی تضاد تے تفریق نوں وی قابل سزا جرم قرار دتا گیا اے۔ ایس ترمیم دا مقصد آئین پاکستان دی روح دے مطابق زنانیاں دی زندگی دے مختلف شعبہ جات وچ شمولیت نوں یقینی بنانا اے۔ جنسی ہراسگی دے ایس دیرینہ مسئلے اتے قابو پان لئی موجودہ حکومت دا اک بہت احسن قدم اے۔ امید ظاہر کیتی جا سکدی اے کہ پارلیمنٹ توں بل پاس ہون مگروں ایس ترامیمی قنون دے تحت عورتاں دے تحفظ نوں یقینی بنان تے جنسی ہراسگی دی روک تھام وچ مدد ملے گی۔