جنت نظیر وادی کشمیر۔۔۔ پاکستان دی شہ رگ

یوم یکجہتی کشمیر 5 فروری 2022 ء دے موقعے اُتے اُچیچی لِکھت

اخترسردارچودھری

اسیں ہر سال 5فروری نوں یوم یکجہتی کشمیر مناندے آں تے فیر سال بھر لئی کشمیر نوں بھل جانے آں تے دُجے پاسے کشمیر نوں اپنی شہ رگ وی آکھنے آں۔ لوڑایس امر دی اے کہ اسیں انج دا لائحہ عمل اپنائیے جہدے پاروں کشمیری بھرا آزادی نال ہمکنار ہو سکن تے اسیں اپنی شہ رگ جہڑی دشمن دے قبضہ وچ اے‘ اوہنوں چھڈان دا کوئی مناسب طریقہ کار اختیار کرئیے۔ کشمیر لئی جدوجہد دی شروعات 16مارچ 1846ء نوں ہوئی جدوں انگریزاں نے گلاب سنگھ دے نال ’’معاہدہ امرتسر‘‘ دے ذریعے کشمیر دا سودا کیتا گیا۔ جولائی 1931نوں سری نگر جیل دے احاطے وچ کشمیریاں اتے وحشیانہ فائرنگ دے نتیجے وچ 22مسلمان شہید تے 47شدید پھٹر ہوئے تے آل انڈیا مسلم لیگ نے مسئلہ کشمیر نوں اجاگر کرن لئی ’’کشمیر کمیٹی‘‘ قائم کیتی تے شاعر مشرق علامہ اقبالؒ نوں اوس کمیٹی دا سربراہ مقرر کیتا۔ 1934 وچ پہلی واری ہندوستان وچ کشمیریاں دے نال اظہار یکجہتی تے ڈوگراہ راج دے ظلماں دے خلاف ملک گیر ہڑتال کیتی گئی سی۔
سنہ 1946ء دا ذکر اے قائداعظم نے سرینگر دا دورہ کیتا۔ ایسے دورے دے دوران اوہناں نے کشمیر نوں پاکستان دی ’’شہ رگ‘‘ قرار دتا سی۔ سردار ابراہیم خان دے گھر سری نگر وچ 19جولائی 1947 نوں باقاعدہ طور تے ’’قرارداد الحاق پاکستان‘‘ منظور ہوئی جنہوں نظرانداز کردتا گیا تے مولانا فضل الٰہی دی قیادت وچ 23 اگست 1947ء نوں نیلا بٹ دے مقام توں مسلح جدوجہد دا آغاز ہویا۔ 15مہینے دے مسلسل جہاد مگروں موجودہ آزاد کشمیر آزاد ہویا۔ ایہدے تے پنڈت جواہر لعل نہرو اقوام متحدہ پہنچ گئے تے بین الاقوامی برادری نال وعدہ کیتا کہ اوہ ریاست وچ رائے شماری دے ذریعے ریاست دے مستقبل دا فیصلہ مقامی عوام دی خواہشات دے مطابق کرن گے۔ بھارت اپنے ایس وعدے توں منحرف ہو چکیا اے۔
کجھ دن پہلے میرا اک جنرل سٹور دی دکان اتے جانا ہویا۔ دیوار اتے اک بورڈ آویزاں سی جہدے اتے لکھیا ہویا سی۔ ’’کشمیر دی آزادی تک ادھار بند اے‘‘ ایس فقرے نے مینوں جکڑ لیا۔ کیہ اسیں ذہنی طور تے ایہ تسلیم کر لیتا اے کہ ’’کشمیر آزاد نہیں ہوئیگا‘‘ ایس فقرے دا تے ایہ ای مطلب بند ا اے کہ نہ کشمیر آزاد ہووے گا تے نہ ای ادھار دینا پوے گا۔ پاکستان دی شہ رگ کشمیر کدوں آزاد ہووے گا؟ ہر سال 5فروری نوں ایہ سوال پاکستان وچ ہر بال‘ بڈھے تے جوان دی زبان اتے ہوندا اے۔ کشمیر دے نال ایس لفظ مقبوضہ نوں لگے ہوئے اک لما عرصہ گزر چکیا اے تے نہ جانے اجے کنی دیر تک ایہ لفظ انج ای رہوے گا۔ اک دن کشمیر ضرور آزاد ہووے گا تے اوہ دن دور نہیں اے۔ کدوں تک ایہ دشمن ساڈے بھین بھراواں دی زندگیاں نال کھیلدے رہن گے؟ اج کشمیر نوں سڑدے ہوئے عرصہ دراز گزر چکیا اے۔ اخیر اک نہ اک دن تے ایہ زندگیاں دے دشمن اپنی ای لائی ہوئی اگ وچ جلن گے۔ اج تک کشمیر دے کئی پنڈ کئی شہر صفحہ ہستی توںمٹ چکے نیں۔
ہمیشہ ایہناں بے گناہ نہتے کشمیریاں نوں صرف دو لفظ تسلی آمیز لہجے وچ آکھ کے اوہناں دا منہ بند کر دتا جاندا اے۔ مگر کدوں تک؟اخیر ایہ موت دا کاروبار کدوں تک ہوندا رہوے گا؟ ظلم فیر ظلم اے ودھدا اے تے مٹ جاندا اے۔ لہو فیر لہو اے وَگدا اے تے جم جاندا اے۔ اج کل جہڑا مسلماناں دا حال اے جے کدی مغرب وچ کدھرے انج ہندا تے ساری دنیا ایس پاسے توجہ دیندی۔ شاید ہن مغربی ای سب کجھ نیں مگر ایناں کشمیریاں وچ کوئی کمی تے نہیںاے۔ کیہ آزادی منگنا تے مسلمان ہونا اینا وڈا جرم اے جہدی سزا دتی جا رہی اے۔ کشمیر وچ ایسے ایسے لوک نیں کہ جنہاں دی جنی تعریف کیتی جاوے گھٹ اے۔ ایہ لوکی اپنی جاناں ہتھیلی اتے رکھ کے کھیڈدے نیں صرف اپنی نسل نوں آزاد کروان لئی تے قدر کرنی چاہیدی اے اوہناں انساناں دی جہڑے اینا وڈا محاذ لڑ رہے نیں۔
کشمیر دی حسین وادیاں وچ بہت پہلے اوتھے دے چشمیاں تے ندیاں وچ مٹھا پانی بہندا سی۔ مگر ہن ایہناں ندیاں وچ پانی دے بجائے لہو بہندا نظر آندا اے۔ اوہناں بے گناہ کشمیریاں دا لہو جہڑے بھارتی درندیاں دے ہتھیں بے گناہ مارے گئے۔ اوتھے ہن پہلے وانگوں امن نہیں رہیا۔ پہلے تے اوتھے سریلے نغمیاں دی صداواں گونجدیاں سن مگر ہن اوتھے لوکاں دی چیخ و پکار سنائی دیندی اے۔ سانوں ساریاں نوں اوتھے پہلے درخت ای درخت نظر آندے سن مگر ہن اوتھے دور دور تک اگ نال سڑدے مکان وکھائی دیندے نیں۔ مقبوضہ کشمیر دا حسن ماند پے چکیا اے۔پتہ نہیں کشمیر دے بالاں‘ وڈے‘ ماواں‘ بھیناں دے چہرے کدوں آزادی دی خوشی نال کھل اٹھن گے۔ مگر انج کیوں ہو رہیا اے؟ کیوں اوہناں دی آواز کسے نوں سنائی نہیں دیندی؟ کیہ اوہناں نوں انساناں وچوں نہیں سمجھدے؟ کیہ اوہ ساڈے مسلمان بھین بھرا نہیں؟ کیہ اوہناں نوں وی جین دا حق نہیں؟ کیہ ماواں دی گوداں ایسے طرحاں اُجڑدیاں رہن گئیاں۔
میرے ایہناں سوالاں دا جواب کہدے کول اے؟ حکومت دے کول نہیں تے فیر کہدے کول ‘ اوہناں دے کول جہڑے پہلے حکومت وچ رہے مگر اپنے دور حکومت وچ کشمیر نوں بھُلے رہے تے ہن اپنے جلسیاں وچ اپنی سیاست چمکان لئی کشمیر‘ کشمیر پکارن لگے نیں۔ کم از کم اسیں مسلماناں وچ اینا جذبہ تے ہونا چاہیدا اے کہ اسیں اوہناں لئی کجھ اتھرو ای بہا لئیے۔ ساڈے جذبے کتھے گئے؟ ساڈے دعوے کتھے گئے؟ ساڈاضمیر اجے تک جاگیا کیوںنہیں؟ آخر کدوں ساڈا ضمیر جاگے گا تے ساڈے کولوں پچھے گا کہ تہاڈے وچ اینا جذبہ کیوں نہیں اے؟ کشمیر نوں آزاد کروان لئی دعا کیتی نہیں بلکہ عملی اقدامات دی لوڑ اے۔
کسے وی قوم نوں دُجی قوم ہمیشہ جبر دے ذریعے اپنا غلام بنا کے نہیں رکھ سکی۔ تریخ عالم ایس گل دی گواہ اے۔ کل دی ای گل اے کہ روس کولوں چھ توں ودھ ملکاں نے آزادی حاصل کیتی اے۔ بھارت تے پاکستان وی کدی غلام سن۔ ایس توں پہلے ایس دنیا اتے وڈے وڈے ظالم‘ جابر آئے تے مٹی وچ مل گئے۔ تریخ دا بغور مطالعہ کرن تے موجودہ زمانہ وچ اقوام عالم دے بدلدے رنگاں‘ کشمیر وچ بھارت دے ودھدے ظلم و ستم‘ کشمیریاں دی آزادی لئی تڑپ تے قربانیاں اک دن رنگ لیان گئیاں تے آزادی دی صبح طلوع ہووے گی۔ دوجا سوال جہڑا ہر ویلے ساڈے ذہناں نوں بے قرار کردا اے اوہ ایہ اے کہ کیہ کشمیر دے مسئلے دا حل ممکن اے؟ جی بالکل مسئلہ کشمیر دا حل ممکن اے۔ کشمیر نوں آزاد کروان لئی عملی اقدامات دی لوڑ اے۔کشمیر دے فلک بوس پہاڑ تے چناراں دی لیناںتوں ایس ویلے امید صبح آزادی دے امید افزا نغمیاں نال وادی کشمیر گونج رہی اے تے صاف نظر آ رہیا اے کہ بھارت سینا دی شکست یقینی تے کول اے۔ اہل کشمیر مسلماناں دی جدوجہد نے سب نوں لاجواب کر دتا اے کہ جے کشمیری آزادی چاہندے نیں تے خود کیوں نہیں نکلدے اوہ جس طرحاں خوابیدی دا لبادہ تار تار کر کے مجاہدانہ سرگرمیاں وچ مصروف نیں ہن تے ساری دنیا ورطہ حیرت وچ اے ۔ اگرچہ اوہناں دی ایہ کوشش پچھلے 74 ورھیاں دی جدوجہد دا تسلسل اے مگر ہن ایہدے وچ شدت دسدی اے کہ صبح ہون والی اے۔ بعض عناصر خودمختار کشمیر دی گل کر کے ایس تحریک نوں کمزور کرنا چاہندے نیں۔ ایہناں مشکل حالات وچ کشمیر دی درودیواراں اتے پاکستان دے نعرے لکھنا ایس گل دا اظہار اے کہ اوہ الحاق پاکستان دی جنگ لڑ رہے نیں۔ ایس طرحاں ایہ تحریک تکمیل پاکستان دی اے مگر ساڈی بے حسی ملاحظہ ہووے کہ اسیں ایس مسئلہ اتے اتفاق رائے نال اعلان کرن دے بجائے سیاست چمکا رہے آں۔ کشمیر دابھارت دے نال رہنا تقسیم دے اساسی فارمولادے منافی اے۔ قائداعظم نے کشمیر نوں پاکستان دی شہ رگ قرار دتا سی۔ ایس طرحاں ایہ ساڈی اپنی جنگ اے۔ تریخ دا نازک موڑ سانوں پکار رہیا اے کہ اسیں فروعی مسئلیاں توں اتے ہو کے آزادی کشمیر لئی کوئی ٹھوس کم کرئیے۔ کشمیری جہڑے امت رسول نیں اوہناں دا لہو پکار رہیا اے کہ ا وہناں نوں اسلام نال محبت تے ملت واحدہ نال تعلق دی سزا دتی جا رہی ا ے۔ جے دنیا وچ کدھرے وی ایسی صورتحال ہوندی تے امریکی تے حقوق انسانی دے نام نہاد علمبردار اگے ودھدے اقوام متحدہ دی قرارداداں دا سہارا لیندے مگر جتھے لہو مسلم ہووے اوتھے اوہناں دے معیارات بدل جاندے نیں تے اوہناں ملکاں دا آپسی مسئلہ قرار دے کے وَکھ ہو جاندے نیں۔ فلسطین تے کشمیر ایہدی واضح مثالاں نیں۔ ایہناں حالات وچ سانوں مضبوط حکمت عملی نال ایس جنگ وچ بھرواں کردار ادا کرنا چاہیدا اے۔
اسیں ہر سال 5فروری نوں یوم یکجہتی کشمیر منانے آں‘ لوڑ ایس امر دی اے کہ اسیں ایسا لائحہ عمل اپنائیے جہدے پاروں کشمیری بھرا آزادی نال ہمکنار ہو سکن۔ پاکستان اپنے ہم نوا‘ مسلم ملکاں نال رل کے کشمیر دے مسئلہ دے حل لئی پورے زور نال عالمی سطح اتے آواز چکے۔ کشمیر دا مقدمہ لڑیا جاوے۔ مقصد ایہ ہووے کہ کشمیریاں نوں رائے شماری دا حق دتا جاوے۔ کشمیری جہڑے ملک دے نال چاہن اوہدے نال الحاق کر لین یا جے اوہ وکھری ریاست بنانا چاہن تے اوہناں دے ایس حق وچ رکاوٹ نہ پائی جاوے۔ اقوام متحدہ اتے زور دتا جاوے کہ اوہ خود اپنی فوج کشمیر وچ بھیج کے رائے شماری کروائے۔ تحریک آزادی کشمیر اقوام متحدہ دے چارٹر دے عین مطابق اے تے پاکستان ایس توں لاتعلق نہیں رہ سکدا۔ حکومت اعلان کرے کہ اسیں مسئلہ کشمیر دے حوالے نال اپنے اصولی موقف اتے کوئی اندرونی یا بیرونی دبائو قبول نہیں کراں گے کیوں جے مقبوضہ کشمیر دے اک کروڑ 30لکھ عوام ہندوستان کولوں آزادی چاہندے نیں تے اوہ کسے وی صورت وچ ہندوواں دی غلامی کرن نوں تیار نہیں ۔
اقوام متحدہ جہڑا استصواب رائے کروائے ایس رائے شماری وچ چار آپشن ہون۔ کیہ کشمیری اپنا الحاق بھارت نال کرنا چاہندے نیں‘ پاکستان نال کرنا چاہندے نیں یا چین توں نال، ایس توں علاوہ کیہ اوہ آزاد وکھری ریاست بنانا چاہندے نیں؟۔ ایہ سوال کشمیر دے تناں حصیاں وچ بسن والے کشمیریاں نال ہووے جہدے وچ مقبوضہ کشمیر‘ آزاد کشمیر‘ گلگت ‘ بلتستان تے اکسائی جن دے علاقے شامل نیں۔ ایس ویلے وادی کشمیر دے تن حصے ہو چکے نیں۔
اک مقبوضہ کشمیر اوہدے اتے بھارت دا قبضہ اے‘ اوہدا دارالحکومت سری نگر اے۔ بھارت دے زیر تسلط وادی کشمیر دا سب توں وڈا حصہ یعنی 387101مربع کلومیٹر تے اے۔مقبوضہ کشمیر وچ 8لکھ بھارتی فوجی تے نیم فوجی تعینات نیں۔ دوجا آزاد کشمیر پاکستان نال ملحق اے۔ ایہدا دارالحکومت مظفرآباد اے۔ پاکستان دے پربندھ ہیٹھ 84685مربع کلومیٹر دا علاقہ اے۔ تیجا اکسائی چن کشمیر‘ ایہ چین دے پربندھ ہیٹھ اے۔ایہدا رقبہ 55537 مربع کلومیٹر اے۔ مقبوضہ کشمیر پاکستان تے بھارت دے درمیان وجہ تنازع بنیا ہویا اے۔ پاکستان ایہنوں اپنی شہ رگ تے بھارت ایہنوں اپنا اٹوٹ انگ قرار دیندا اے۔ دونوں ملک ایٹمی صلاحیت رکھدے نیں‘ ہن تک اوہناں دے درمیان تن جنگاں ہو چکیاں نیں۔ 1947 دی جنگ‘ 1965دی جنگ تے کارگل دی 1999دی جنگ ہو چکی اے۔
یوم یکجہتی کشمیر دی ابتدا امیر جماعت اسلامی قاضی حسین احمد نے 5جنوری 1989 نوں لہور وچ اک پریس کانفرنس منعقد کر کے کیتی سی۔ ایہدے مگروں ہن تک ہر سال 5فروری نوں آزاد مقبوضہ کشمیر‘ پاکستان تے دنیا بھر وچ یوم یکجہتی کشمیر منایا جا رہیا اے تے انشاء اللہ کشمیر دی آزادی تک ایہ سلسلہ جاری رہوے گا۔ جنت نظیر وادی کشمیر لئی اسیں سارے اک آں تے پاکستان دی شہ رگ کشمیر نوں غاصب دشمن دے قبضے توں آزاد کروا کے ای دم لواں گے۔انشاء اللہ