اک اوورسیز بچے دے سوالات

احمد وقاص ریاض

سردیاں دیاں چھٹیاں ختم ہوندیاں ای اوورسیز پاکستانیاں دی واپسی شروع ہو گئی تے سارے بوجھل دلاں دے نال اپنے وطن دیاں حسین یاداں نو ںدل وچ سما کے اپنی روٹین دی مشینی زندگی وچ مصروف ہو گئے نیں جد کہ طالب علم تندہی نال پڑھائی وچ مشغول ہو گئے نیں۔ کجھ اوورسیز پاکستانی جو اپنی دولت یاں تعلقات دے سر تے پاکستان وچ پروٹوکول انجوائے کردے سن تے اسلحہ بردار محافظاں دے نال کجھ گڈیاں دے قافلاں وچ سفر کردے سن۔ واپس جا کے خاموشی نال قطاراں وچ لگ کے اپنے روزمرہ دے کم کردے نظر آندے نیں۔ بیرون ملک توں آن والیاں دی واپسی دے نال ای شاپنگ سنٹرز‘ ڈیزائنر شاپس‘ ہوٹلز تے ریسٹورنٹس دیاں رونقاں گھٹ گئیاں نیں تے شادیاں دی تقریبات وی اختتام پذیر ہو رہیاں نیں۔
بیرون ملک توں آئے اک پاکستانی نژاد امریکن بچے نے واپس جا کے کجھ سوالات کیتے نیں جہناں دا جواب دینا میرے لئی کافی مشکل ثابت ہویا اے۔ بچے دا پہلا سوال سی کہ ساڈی قومی ایئرلائن بین الاقوامی روٹس تے اپریٹ کیوں نہیں کردی تے مسافراں نوں بیرونی فضائی کمپنیاں وچ سفر کیوں کرنا پیندا اے؟ میرا جواب سی کہ ماضی وچ ساڈی قومی ایئرلائن دنیا دیاں کجھ بہترین ایئرلائناں وچ شمار ہوندی سی۔ جہدے جدید طیارے دنیا بھر دے ہوائی اڈیاں تے اتردے سی پر فیر وسیلیاں دی کمی‘ مالی وسیلے‘ بدانتظامی تے بے تحاشا سیاسی بھرتیاں نے اک منافع بخش ادارے نوں تباہی دے کنڈھے تے اپڑا دتا جہدے نال نہ صرف نویں جہازاں دی فضائی بیڑے وچ شمولیت رک گئی سگوں کئی فضائی روٹس تے اسٹیشنز وی بند کرنے پئے۔
بچے دا دوجا سوال سی کہ پاکستان دے سارے شہراں وچ سڑکاں تے بے ہنگم ٹریفک کیوں اے لوک ٹریفک قنون تے لینز دی پابندی کیوں نہیں کردے تے ہر بندہ بھاویں اوہ گڈی تے ہووے یاں موٹرسائیکل تے‘ تیزی وچ کتھے جا رہیا ہوندا اے تے دوجیاں نوں راہ یاں اسپیس کیوں نہیں دیندا؟ میں اعتراف کیتا کہ ٹریفک قنوناں دی پابندی دی ساڈی قوم نوں عادت نہیں تے ایس معاملے وچ ساڈی ٹریفک پولیس وی بے بس نظر آندی اے کوئی ایمرجنسی نہ ہون دے باوجود گڈی یاں بائیک نوں تیزرفتاری نال چلان دی توجہہ پیش کرن توں میں قاصر سی۔ تعلیم تے سکولاں دے حوالے نال اوہدا سوال سی کہ ترقی یافتہ ملکاں وچ امیرغریب ساریاں دے بچیاں لئی سرکاری سکول تے اکوجیہا نصاب اے تے فیرپاکستان وچ پرائیویٹ تے سرکاری سکولاں دے نصاب تے معیارتعلیم اکو جیہا کیوں نہیں؟ بچے دا کہنا سی سارے وسیلیاں دے باوجود اسیں سکول بس وچ آندے جاندے آں جد کہ پاکستان وچ بچیاں نوں لین لئی سولاں دے باہر گڈیاں دیاں لمیاں لائناں لگیاں ہوندیاں نیں۔ ایس سوال دے جواب وچ میرے کول کجھ مضبوط دلیلاں نہیں سن پر میں اوہنوں دسیا کہ اسیں اکوجیہا نصاب تعلیم لاگو کرن ول ودھ رہے آں تے ساڈی حکومت دی کوشش اے کہ سرکاری سکولاں دا معیار تے حالت بہتر ہو سکے پر بدقسمتی نال اسیں ایس شعبے وچ تنزلی دا شکار آں۔ بچے نے اگلا سکول ایہ جڑ دتا کہ اسیں جس ملک وچ رہنے آں اوتھے بچیاں دی صحت‘ جسمانی نشوونما تے تفریح لئی خاص پربندھ کیتے جاندے نیں پڑھائی دے نال نال کھیل کود تے خاص دھیان دتا جاندا اے سارے سکولاں‘ کالجاں تے رہائشی علاقیاں وچ کھیڈاں لئی گرائونڈ موجود نیں تے بچیاں دی حوصلہ افزائی لئی استاداں توں علاوہ والدین وی اوتھے موجود ہوندے نیں جد کہ پاکستان وچ بچیاں تے یوتھ لئی تفریح موقعے ختم ہوندے جا رہے نیں کھیڈ دے میدان کمرشل ایریاز وچ بدل رہے نیں تے بچے سڑکاں تے فٹ پاتھاں تے کھیڈن تے مجبور ہو گئے نیں۔ ایس بچے دا مشاہدہ بالکل ٹھیک سی اسیں اپنی نویں نسل توں ہولی ہولی دور ہوندے جا رہے آں تے ریاست وی ایہناں اہم معاملیاں توں لاتعلق ہوندی جا رہی اے۔ نویں نسل مضبوط کنٹرول تے رہنمائی نہ ملن دی وجہ نال غیرصحت مندانہ سرگرمیاں وچ ملوث ہو رہی اے تے اوہناں وچ فرسٹریشن‘ مایوسی‘ ناامیدی تے دوجے مسئلے ودھ رہے نیں۔
پاکستان وچ کجھ دن گزار کے جان والے اوورسیز پاکستانی بچے نے پاکستان دی حکومت‘ اکانومی‘ گورننس‘ لاء اینڈ آرڈر‘ فارن پالیسی یاں سیاست تے کوئی گل نہیں کیتی۔ اپنی عمر دے لحاظ نال اوہنے جو ویکھیا یاں محسوس کیتا سوکھے لفظاں وچ میرے توں اوہناں سوالاں دے جواب چاہے جو میں جیویں تیویں دتے پر حقیقت ایہہ وے کہ ایہناں سوکھے سوالاں دے جواب دین لئی نہ ای میرے کول مناسب الفاظ سن تے نہ ای مضبوط دلیلاں سن۔ ٭٭