غوطہ

اقتدار جاوید

کردار
لاٹی کین:انگریز افسر
رین گھین:ناہر کھٹن آلا مزدور
تلی تلینگن:ناہر کھٹن آلا مزدور
خطاطیا :پربت ولوں لتھے بڈھے سپاہی دی آل
لگدا اے اہناں دناں وچ ای لاٹ صاب دورے تے اوہناں اے۔ ساریاں نوں کوئی بھاجڑ جیہی پئی ہوئی اے۔ کدی کاغذ ویکھدے نیں کاغذ ویکھ کے کدی ناہر دے پرلے پاسے جاندے نیں کدی دریا توں ناپناں شروع کردے نیں۔ جھلیاں ہار فیر واپس پرت اوندے نیں کدی ناہر دی ڈگھیائی ویکھ کے اوتھے کھلوتے رہندے نیں فیر فیتے نال ناہرے دی چوڑائی ناپدے نیں۔مزدوراں ول تکدے نیں اوہناں دی گنتی کردے نیں فیر کاغذ تے کجھ لکھدے نیں کجھ کٹدے نیں کجھ لکھدے نیں۔فیتے آلے گھابرے ہوئے وی لگدے نیں شاید اندروں ڈرے ہوئے نیں۔
مزدور بندیاں کم چنگا کیتا اے۔ اپنی محنت حلال کر کے سوہنی ناہر کھٹّی اے۔ بنّے وی چنگے پکے بنائے نیں۔ ایتھے ساڈے کول وڈا پُل اتے چڑھدے ول نکی پْلی بنی اے۔ ایتھوں موٹر کار ارام نال لنگھ سکدی اے پر اتلی نکی پْلی توں بندہ مال ڈنگر یاں سائیکل ای لنگھ سکدا اے۔
تلی تلینگن آکھیا
سرکار ویکھن آلی چیز اے فیر خطاطیے کولوں پچھیا تسیں ویکھی اے کہ نہیں؟ خطاطیے ہولی جیہا سر ہلایا جویں آکھدا پیا ہووے ہاں ویکھی اے۔ اس دا ایہہ مطلب وی ہو سکدا سی کہ نہیں ویکھی اس کہڑا دوجی وار پچھنا سی۔ہن دریا دی کانگ تے ہڑ سیلاب ایتھے نہیں آ سکدا۔ ساڈا لوکڑا دریا دے دندے تے چنگی اچی جائی تے اے۔ہن تائیں سیلاباں تے ہڑاں وچ بچدا رہیا اے پر ہن تے دریا دے اگے ہک بن ای بن گیا اے۔ ایہہ ناہر لوکڑے تے دریا وچ بن توں وی وڈا ڈکا اے۔ تلی تلینگن بولدا رہیا خطاطیا سندا رہیا۔
لاٹی کین نے تسلی نال کم کاج ویکھیا تھوڑا دیر کھٹی ہوئی ناہر دی مٹی دے پہاڑ ویکھ کے سوچن لگا ڈونگھیائی لمیائی ماپنے دی لوڑ ای کوئی نہیں سی۔ اہناں مٹی دیاں پہاڑاں ولوں ویکھ کے ای پتہ پیا لگدا اے کہ ناہر کھٹن دا کم صحیح چل رہیا اے۔ اس پربت ول لونے پہاڑاں ول تکیا جویں اندازہ پیا لاندا ہووے اوہ لونے دے پہاڑ اچے نیں کہ ایہہ مٹی دے پہاڑ۔ فیر ایویں خوش ہو کے ہوٹھ انج ڈھلے چھڈے جویں ہسن مسکران لگا ہووے۔ جدوں اوہ واپس موٹر کار تے بہن لگا تے ڈرائیور ہولی جیہا کیہا موٹر شاید کجھ خراب اے۔ اس نوں دھکا مارن نال سٹارٹ کرنا پے گا۔ اس دے آکھنے تے دو تن مزدور دھکا مارن موٹر دے پچھے ہوئے۔
اوہناں وچوں کسے آکھیا اج تلی تلینگن پتہ نہیں کتھے مر گیا اے؟ نہ ناہر کھٹن واسطے آیا نہ دھکا لان واسطے۔ لاٹی کین اپنی سیٹ تے جم کے بہہ گیا سی کہ موٹر سٹارٹ ہون توں پہلاں دھکا مارن آلیاں چوں کسے دے موہوں کوئی غیر مانوس کجھ ہورواں کجھ ان سنیا جیہا لفظ سن کے لاٹی کین آپ وی موٹر توں تھلے لہہ آیا تے ڈرائیور نوں وی اشارے نال تھلے اترن دا کہیا۔ ڈرائیور نوں گل دی سمجھ نہ آئی تے چپ کر کے چوراں تے مجرماں ہار تھلے لہہ لایا حالانکہ موٹر سٹارٹ کرن واسطے اس دا موٹر وچ بہنا ضروری سی۔ لاٹی کین تے ڈرائیور دھکا لان آلے مزدوراں کول آ گئے دھکا مارن آلے حالے اوسے حالت وچ سن جویں پورا زور لا کے موٹر نوں سٹارٹ کرن لگے ہون۔ مونہہ تھلے ہتھ موٹر کار تے لتاں پچھا تے کھچیاں ہویاں۔ اوہناں تناں نوں پتہ ای نہ لگا کہ موٹر کار اتے ڈرائیور تے ہے ای نہیں۔ اوہ ایویں انھا زور لائیوی جا رہے سن کہ لاٹی کین دی آواز سن کے اوہ تنوں ہکے بکے کھلو کے اس نوں بِٹ بِٹ ویکھن لگ پئے۔ اوہ تنے تے ڈرائیور لاٹی کین دے سامنے انج منہ اڈ کے کھلو گئے جویں اوہناں کولوں کوئی بَھیڑ ہو گیا ہووے۔ کوئی غلطی ہو گئی ہووے۔ کجھ ہویا ضرور اے نہیں تے انج لاٹی کین اوہناں کول آکے کیوں کھلوندا۔اوہناں تناں وچ وی تے ڈرائیور وچ وی ایہہ ہمت حوصلہ نہیں سی کہ پچھ سکدے یاں جے اوہ لاٹی کین پچھے تے دس سکدے۔عجب گومگو آلی حالت وچ اوہ پنج بندے کھٹیندی ناہر دے بنے چپ کھڑے سن۔ جدوں لاٹی کین موٹر کار توں تھلے اتریا ڈرائیور نوں سمجھ ای نہ آئی کہ لاٹی کین موٹر کار توں تھلے کیوں اتریا اے نہ اوہناں تناں مزدوراں نوں سمجھ آئی۔ ڈرائیور اپنے قیاس تے تنے مزدور اپنے قیاس پاروں چپ ہو گئے سن۔ لاٹی کین گویڑ لان لگا اوہ آواز جہڑی اس سنی سی اہناں تناں چوں کس دی ہو سکدی اے یاں اہناں وچوں کس کیتی ہونی اے۔ لاٹی کین نوں پتہ لگ جاناں سی پر اوہ جان بجھ کے ناہر دی ڈونگھیائی ویکھن لگ پیا۔
جدوں اوہ موٹر کار تے واپس جان دی بجائے لوکڑے ول ٹر پئے اس ویلے رین گھین تے دو دوجے مزدوراں تے ڈرائیور نوں پتہ لگ گیا سی کہ اوہناں دی منزل خطاطیے دا گھر اے۔راہ وچ مٹی ای مٹی سی تے جائی جائی تے مٹی دے پہاڑ بنے پئے سن۔ اوہناں وچ ای راہ بنیا ہویا سی اچیاں نیواں ٹبیاں وچوں ہو کے لنگھنا پیندا سی۔ ہک ہور وی راہ سی اوہ رین گھین دے مطابق شیشے ورگا چمکدا سی اس راہ وچ کوئی ٹبہ ٹویا یاں مٹی دے ڈھگ نہیں سن جنہاں نوں لاٹی کین مذاق وچ مٹی دے پہاڑ آکھدا سی پر اس راہ توں ہو کے خطاطیے کول اپڑن لئی کجھ وقت زیادہ لگ جانا سی۔ ہن جس راہ رین گھین لے کے جا رہیا سی اس وچ وقت تھوڑا لگنا سی کھیچل زیادہ ہونی سی۔ جے ٹرن ویلے اوہ لاٹی کین نوں شیشے ورگے راہ دا دس دیندا لاٹی کین اس راہ ول ہو جانا سی پر ہن اوہ ای مٹی دے پہاڑ سن تے اوہناں وچوں ہوندا ہک بے ملوما جیہا راہ سی جس تے اوہ پنج بندے ٹری جا رہے سن۔ سارے خالی ہتھ ہک لاٹی کین سی جس کول ہک چمڑے دا بیگ سی جس نوں رین گھین چمڑے دا جھولا آکھدا سی۔ ڈرائیور نیں اوہناں تناں مزدوراں نوں دس چھڈیا سی ایہہ بیگ ای اس لاٹی کین دی کل دولت اے۔ اس دا ایہہ خیال اپنی جان توں وی زیادہ رکھدا اے۔اگے تھوڑی اجیہی جا سی جتھوں تھوڑے وڈے ٹبے تے چڑھنا پینا سی۔ اوتھے ای ساری اوکھت بنی پئی سی جے لاٹی کین اوہ کجھ ہورواں کجھ ان سنیا جیہا لفظ کسے دے موہوں نہ سن دا اوہنے اس راہ دے نیڑے وی نہیں جانا سی۔
یاں پہلاں پتہ لگ جاندا تے اوہ شیشے ورگے راہ توں ہو کے آ جاندا ہن اس ٹبے اتے چڑھنا پینا سی۔ رین گھین نکی جیہی ہمبلی مار کے ٹبے تے چڑھ گیا باقی دو مزدور تے ڈرائیور حالے پچھے پچھیٹْری اوندے سن۔ اس ٹبے دا چڑھنا کوئی اوکھا نہیں سی پر لاٹی کین جیہے بندے واسطے اوکھا وی سی نالے عجب وی۔رین گھین ٹبے تے کھلو کے تھوڑا ہتھ تھلے کیتا کہ لاٹی کین سہارے نال اوہ آرام نال اتے آ جائے دا۔ اس ہتھ اتانہہ کیتا کہ رین گھین اس نوں اتے کھچ لوے۔ہن نہ لاٹی کین کولوں اتے چڑھیا جاوے نہ رین گھین کولوں پوری طراں اتانہہ کچھیا جاوے۔ ایسے گھول جیہے وچ لاٹی کین دا چمڑے دا بیگ جس نوں رین گھین چمڑے دا جھولا آکھدا سی اس کولوں تھلے ڈگ گیا آپ لاٹی کین ٹبے تے چڑھ گیا ہن لاٹی کین اتے تے جھولا تھلّے پیا سی۔
رین گھین دی نظر سب توں پہلاں پئی اس تکیا کہ چمڑے دے جھولے دی گنڈھ کھل گئی اے۔ڈرائیور تے دو مزدور جہڑے پچھے آ رہے سن اوہناں چوں ہک مزدور نیں اوہ جھولا چک لیا چمڑے دے بیگ نوں اتوں جس طراں گنڈھ وجی ہوئی سی اوہ کھلن آلی تے نہیں سی پر ہن گھنڈ کھل گئی سی۔ کنج کھلی سی ایہہ اس دوجے مزدور دی سر پیڑ نہیں سی۔ ایہہ سوچناں لاٹی کین دا کم سی۔اس نوں ایہہ پتہ لگ گیا کہ اس چمڑے دے جھولے اندر کیہ پیا اے۔
جھولے وچ بہت کجھ پیا سی اندر خانے ہک ہور جیب سی اس دی اس تے نظر نہ پئی ہک موٹی بھاری وڈی کتاب کجھ بہت ای پرانے کاغذ جنہاں چوں کیاں دے کونے ای کوئی نہیں سن کئی ملوٹے تے پاٹے ہوئے سن کیاں دے حرف مٹ گئے سن اوہناں نوں پڑھناں کیہ تکناں وی مشکل سی۔ بالکل مٹے ہوئے کدھرے ہک سطر ای غائب کدھرے سطر دے حرف پر اوہناں نوں سنبھال کے رکھیا ہویا سی۔ اوہناں نوں وی ہک دستے وچ رکھیا ہویا سی۔ اس دستے نوں وی اوسے طراں دی گنڈھ وجی ہوئی سی جس طراں دی جھولے دی اوہ گھنڈ جہڑی کھل گئی سی۔ نویں کاغذ وی اس وچ پئے سن اندر ہک ہور نکی جیہی جیب سی جس وچ دوات پئی سی اس دے نال کجھ پڑیاں پیاں جنہاں نال دوات دی سیاہی بنائی جاندی ہونی اے۔ دوات دے ڈھکن تھلے چٹی ٹاکی سی جس تے دوات چوں تازہ سیاہی ڈلہی ہوئی سی لگدا سی ایہہ جدوں چمڑے دا جھولا ڈگیا سی اس ویلے ایہہ سیاہی دوات چوں باہر ڈگی ہونی اے۔ جے ایہہ چٹی ٹاکی نہ ہوندی تے ہو سکدا سی ایہہ سیاہی اوہناں کاغذاں تے وی ڈلھ جاندی جنہاں تے ادھے حرف انج ای مٹے پئے سن۔ جے ایہہ ساری سیاہی ڈلھ جاندی اوہ پرانے کاغذ سیاہی ای ہو جانیں سن۔ٹاکی پوری نیلی ہوئی پئی سی بس کونے توں ای پتہ چلدا سی ایہہ چٹے رنگ دی ٹاکی اے۔
ڈرائیور ڈریا کھلوتا سی۔ ہک اس دی موٹر کار خراب ہوئی فیر لاٹی کین مشکل نال ٹبے تے چڑھیا اتوں ایہہ نویں مصیبت چمڑے دے بیگ دے ڈگن دی۔ایتھوں تیک ای گل رک جاندی تے ٹھیک سی ہن جھولا وی مٹیو مٹی ہویا پیا سی۔ جھولے دی گھنڈ وی کھل گئی سی نال سیاہی نال چٹی ٹاکی وی بھجی پئی سی۔ حالے تے شکر سی کہ کاغذ بچ گئے سن جے کاغذاں تے سیاہی رڑھدی تے سارا ریکارڈ ای خراب ہو جاناں سی۔دو مزدور خوش سن کہ اوہناں جھولا اڈول چک لیا سی بس ہن ہکو رولا رہ گیا سی کہ جس طراں جھولے تے گنڈھ وجی سی اس طراں گنڈھ کون مارے گا۔ اوہناں دو مزدوراں چوں کوئی کہ ڈرائیور۔ڈرائیور اس مصیبت توں بچناں چاہندا سی۔ گنڈھ کھلے یاں وجے لاٹی کین سارا غصہ اس تے ای نہ کڈھ دیوے۔لاٹی کین اپنی جا تے خوش سی ہک تے لمے شیشے ورگے راہ آلے سفر توں بچ گیا دوجا اس دے اندر کوئی انڈٹھی خوشی سی جویں اس نوں خطاطیے کولوں کوئی خزانہ ملن دی امید ہووے۔ رین گھین دے موہوں جہڑے اس لفظ سنے سن اوہناں دی مستی حالے چڑھی ہوئی سی۔ لاٹی کین نوں پک ہو گیا سی خطاطیے کول کوئی گل ہے اس سوچیا جس دے موہوں اس رین گھین سنیا سی اس نوں اس لفظ دی حقیقت دی گل دا پتہ نہیں ہوناں اے۔ اس سوچیا جے ایہہ میری گل سمجھن تے میں اہناں نوں دساں کہ رین وچ تے آپے پردہ تے حجاب ہوندا اے رین کفر اے۔ ایہ ہک تھاں اے ہک ملک ہک جا تے غین سچ اے لمب ہویا سچ۔ گناہ رین اے تے قران وچ وی آیا اے تے غین توبہ اے۔
اہناں سوچاں وچ ای اوہ تنے وی ٹبّے تے چڑھ گئے۔ لاٹی کین اپنا بیگ پھڑیا اس تے ارام نال گنڈھ مار دتی۔رین گھین تے دونویں مزدور سوچن لگے جویں اس جھولے نوں گنڈھ ماری اے ساڈے کولوں تے کدی وی نہ وج سکے۔ شکر اے اس آپ ای گنڈھ مار لئی اے۔ڈرائیور انج دی گنڈھ مار سکدا سی پر اوہ تے اپنی جا تے حالے تک ڈریا ہویا سی۔
تلی تلینگن خطاطیے کول بیٹھا سی۔ نالو نال دسی وی جا رہیا سی کہ ناہر کتھوں تائیں جانی اے اس جو کجھ سنیا سی اوہ ای دسی جا رہیا سی۔ اوہ کہڑا لاٹی کین سی یاں اس دا ڈرائیور اس جو سنیاں اگے کہہ چھڈیاں۔ پر اوہ ہر کسے نال نہیں صرف ایتھے ای آ کے کردا سی جتھے ہن خطاطیا اس دا ڈرائیور تے دو مزدور پہنچن آلے سن۔تلی تلینگن دے وہم گمان وچ وی نہیں سی کہ ایتھے لاٹی کین آ سکدا اے۔ اس سوچیا کوئی سفناں اے وہم اے کہ سچ مچ لاٹی کین تے اس دا ڈرائیور ایتھے آ سکدے نیں پر ایہہ کوئی سفناں یاں اس دا وہم نہیں سی لاٹی کین اس دا ڈرایور تے تن مزدور اس دے سامنے کھڑے سن۔
لاٹی کین کجھ گویڑ لایا کہ خطاطیا کون ہو سکدا اے؟ ایہہ بوٹی ایتھوں دی اے یاں ایتھے ان آئی اُگ پئی اے؟۔ فیر اس مناسب سمجھیا کہ گل ناہر کھٹن توں ای شروع کرناں بہتر اے۔
ایہہ ناہر ہور بوہت ساریاں ناہراں دی طرح باراں نوں آباد کرن واسطے کھٹیاں جا رہیاں نیں۔ ہر بار وچ کئی کئی ناہراں کھٹیاں جانیاں نیں۔ جنہاں دا مقصد زمین نوں آباد کرناں تے ایتھوں دے لوکاں واسطے نویاں فصلاں گڈناں اے۔ ایہہ ان پانی دی لوڑ پوریاں کرن گیاں نالے ایہہ دھرتی ہور آباد ہووے گی۔ لوکاں دی ہک دوجے نال میل ملاقات ودھے گی۔ دریاواں دا پانی انھے ہڑ وانگوں لوکڑے نہیں اجاڑے گا۔ نالے اس لوکڑے دے پربت ناہر کیہ بنے گی ہک بن ای کھڑا ہو جائے گا۔ ناہر دے اس دندے بیلہ اے اوتھوں تائیں ای پانی پہنچ سکے گا۔ اس پاسے آباد لوکڑے ول ہڑاں دا پانی نہیں پہنچ سکے گا۔ فصلاں اگن گیاں میرا بارانی زمیناں نوں کوئی ہورواں رنگ لگے گا۔ راہ بنن گے وی تے راہ کھلن گے وی۔ناہرے تے کیاں تھائیں تے ہیڈ بنن گے اہناں ہیڈاں اتے بندے ملازم ہون گے اوہ پانی دا حساب کتاب رکھن گے۔پانی دے حساب کتاب دی گل سن کے پہلاں تلی تلینگن دا مونہہ کھلے دا کھلا رہ گیا۔ فیر رین گھین تے دو مزدور بِٹ بِٹ ہک دوجے نوں تکن لگ پئے۔ ڈرائیور البتہ چپ رہیا جویں اس دا ڈر مک گیا ہووے پر بولن دی لوڑ نہ ہووے۔
لاٹی کین آکھیا اوہناں ہیڈاں تے ملازماں کول کتاباں تے رجسٹر ہون گے۔ نالے پانی دی پیمائش دا پیمانہ ناہر وچ بنّے نال لایا جائے گا۔ جس توں اوہناں ملازماں نوں پتہ لگ جائے گا ہن ناہر وچ کناں پانی اے؟۔
اوہناں ملازماں واسطے ضروری ہوئے گا کہ اوہ پانی دی ہک خاص حد توں زیادہ پانی تھلے ول نہیں جان دین گے۔
لاٹی کین نیں خطاطیے ول تکیا تے اس گویڑ لایا خطاطیا دو گلاں پیا پچھدا اے دونویں گلاں خطاطیے واسطے زندگی موت دا مسئلہ سن۔
لاٹی کین نیں دسیا پہلی گل تے ایہہ اے کہ پانی دا بھار ب ویکھن لئی ایتھوں دے رہن آلیاں نوں ملازم رکھیا جائے گا۔ اوہناں واسطے ویہہ تائیں گنتری لکھنی تے پڑھنی ضروری ہوئے گی۔ دوجی بوہتی ضروری گل اے کہ نالوں نال سکیاں ناہراں وی کڈھیاں جان گیاں جہڑیاں آبادی نوں بچان واسطے کڈھیاں جان گیاں۔سکیاں ناہراں دا ناں سن کے اوہناں چار بندیاں ہکی دوجے ول یکدم تکیا جویں پچھدے پئے ہون کہ سکیاں ناہراں دا کیہ مطلب؟۔ایہہ ای دو گلاں خطاطیے دے دل اندر اٹھیاں سن کہ اہناں ہیڈاں تے ملازم کون ہون گے دوجا سکیاں ناہراں کس واسطے کڈھیاں جانیاں نیں۔لاٹی کین دسیا ایہہ ناہر دریا چوں کڈھی جائے گی تے سکیاں ناہراں اس ناہر چوں کڈھ کے اوہناں دا وادھو تے فالتو پانی دریا وچ سٹیا جائے گا کہ تھلے ول پانی ہک خاص حد توں ودھ نہ جاوے۔ہیڈاں تے دریا ول کڈھیاں جان آلیاں ناہراں ول صرف فالتو پانی سٹیا جائے دا۔ اس ہیڈ تے لوہے دے وڈے وڈے پھٹے ہون گے جنہاں نوں صرف اس ویلے چکیا جائے دا جدوں ناہر دا فالتو پانی سٹیا جاناں اے۔ رین گھین لاٹی کین دیاں گلاں سن کے کجھ بوہتا ای خوش ہوندا پیا سی۔ اندرو اندری اوہ ٹپدا پھردا سی۔ اوہ سوچ رہیا سی پورے لوکڑے وچ ویہہ توڑی گنتی یاں مینوں اوندی اے یاں خطاطیے نوں خطاطیے بھلا کتھے نوکری کرنی اے۔ میری نوکری سمجھو پکی ایہہ روز روز دا ناہر کھٹن آلا کم تے میری جان لے گیا سی۔تلی تلینگن دل وچ نعرہ ماریا اس دا دل کیتا اچی آواز وچ نعرہ مارے پر اوہ نعرہ انج دا سی اس دل وچ ای آکھیا لاٹی کینا چْک دے پھٹے۔
لاٹی کین دسیا ساندل بار وچ ہک ملازم نیں عین ویلے سر دریا ول کڈھی ناہر دے پھٹے نہیں چکے سن تے پانی ہڑ بن کے کیاں پنڈاں نوں روہڑ لے گیا سی۔ کئی بندے لمے ول رڑھ پْڑھ گئے۔خطاطیے پہلی وار لاٹی کینے ول نظر بھر کے تکیا تے آکھن لگا جہڑے دریاواں دے پانیاں وچ اسیں غوطے کھاہدے نیں لاٹی کینا توں کیہ جانیں!!!