شہید بھگت سنگھ نوں سرخ سلام

پنجاب دھرتی دا اوہ عظیم سپوت جہنے انگریز راج دے خلاف مزاحمت نوں نواں رنگ دِتا

راول اسد

ایسٹ انڈیا کمپنی دے ناں توں تجارت دی غرض نال شروع ہون والے برطانوی سامراج دے غلبے دی دو سو سالہ خونریز تریخ نے ایس خطے دی قدیم تہذیب تے ثقافت نوں لہو وچ ڈبو دتا۔ ایس سامراجی مداخلت نے جتھے بدترین استحصال نوں برقرار رکھیا اوتھے اپنی موت دا جال وی اوس خطے وچ بچھایا تے اک لمی جدوجہد تے بغاوت دی روایت نوں جنم دتا۔ ایس خطے دے عوام دی انگریز سامراج توں آزادی حاصل کرن دی بے شمار قربانیاں دی ان گنت داستاناں اج وی زندہ نیں۔ برطانوی سامراج توں آزادی دی ایس جنگ وچ بے شمار نوجواناں نے اپنی عظیم قربانیاں تے شہادتاں نال ایس خطے دی سرزمین نوں زرخیز کیتا۔
ویلے دے نال نال مختلف چھوٹی چھوٹی بغاوتاں سر چکدیاں رہیاں نیں۔ نویں صنعت تے پیداوار دے نویں ذرائع نے ایتھے جدید محنت کش طبقے نوں جنم دتا تے طبقاتی جدوجہد دی چنگاری جلنا شروع ہوئی۔ اوہدے نال نال نویں ابھردے ہوئے ہندوستانی سرمایہ دار طبقے نے برطانوی سامراج دی مکمل دلالی وچ کوئی کسر نہ چھڈی۔ انگریز سامراج تے دلال ہندوستانی سرمایہ داراں دے ظلم و استحصال نے ایتھے اوہ انقلاب پیدا کیتے جہڑے سامراج دی ایس یلغار دے خلاف سر چکدے رہے۔ آزادی دی ایس جدوجہد وچ سب توں وڈی رکاوٹ ایتھے دی پسماندگی سی۔ تقسیم کرو اور راج کرو دی پالیسی دے تحت ایتھے مذہبی تے قومی تعصب نوں ابھارن دی کوشش کیتی گئی۔ ظلم دے واقعیاں دے لمے سلسلے نے ایتھے دے لوکاں دے شعور اتے بہت ڈُونگھے اثرات مرتب کیتے جہدے وچ جلیاں والا باغ دا قتل عام اک اہم واقعہ سی۔ ایہناں واقعیاں دے ایس سلسلے نے تے خاص طور تے جلیاں والا باغ وچ ہون والے قتل عام نے اک ایسے جوان نوں جنم دتا جہدا ناں بھگت سنگھ سی۔
بھگت سنگھ دا تعلق انقلابی گھرانے نال سی‘ جہدے وچ غدر پارٹی دی روایت وی موجود سی۔ بچپن توں ای سیاست وچ مداخلت نے اوہنوں اوہ اہم سبق سکھائے جہڑے اگے چل کے اوہدی زندگی وچ اوہدے کم آن والے سن۔ بچپن توں ای اپنی زندگی دا مقصد اک آزاد بھارت دی جدوجہد لئی بھگت سنگھ نے بہت چھیتی ای گاندھی تے کانگریس دی روایتی سیاست نوں سمجھ لیتا سی تے اوہناں توں کنارا کشی اختیار کر لیتی۔ کالج دی زندگی وچ بھگت سنگھ دا واسطہ بائیں بازو دے لوکاں تے نظریات نال پیا تے بہت سارے ہم خیال ساتھی ملے جہڑے نظریات دی تلاش وچ بھٹک رہے سن۔ بائیں بازو دے نظریات نے اوہناں اتے گہرے تے اہم اثرات مرتب کیتے۔ اوہناں نظریات توں متاثر ہو کے اوہناں نے بھارت نوجوان سبھا دی بنیاد رکھدے ہوئے برصغیر دے نوجواناں نوں اک پلیٹ فارم اتے جوڑیا۔ جتھے تقسیم کرو اور راج کرو دی پالیسی دے تحت مذہبی تے قومی تعصب نوں پروان چڑھایا جا رہیا سی اوتھے بھگت سنگھ تے اوہدے ساتھیاں نے سٹریٹ تھیٹر‘ شاعری تے انقلابی نغمیاں راہیں پنڈ پنڈ اوس نفرت تے تعصب دے خلاف نوجواناں نوں متحد کیتا۔ HRA ہندوستان ریپبلکن ایسوسی ایشن وچ آن مگروں بھگت سنگھ نے مسلح جدوجہد دا راستہ اختیار کیتا لیکن چھیتی ای اوہنوں ایہہ احساس ہویا کہ قومی آزادی دی جدوجہد مسلح لڑائی دے ذریعے نہیں جتی جا سکدی سی۔ سیاسی تے طبقاتی جدوجہد ای ایس آزادی دا واحد رستہ سی۔ پنجاب سٹوڈنٹ کانفرنس نوں بھیجے گئے اپنے پیغام وچ اوہنے واضح لفظاں وچ آکھیا سی کہ اج اسیں نوجواناں نوں پستول تے بم چکن دا نہیں آکھدے‘ اج طلبہ دا سامنا اوہدے تے بہت وڈے مقصد نال اے۔ نوجواناں نوں انقلاب دے ایس پیغام نوں ملک دے دوردراز کونیاں تک لے کے جانا ہووے گا۔ بھگت سنگھ نے بہت چھیتی ای آزادی دی جدوجہد دے صحیح رستے دا ادراک کر لیتا سی جد کہ بہت ساری بائیں بازو دی پارٹیاں بشمول کمیونسٹ پارٹی اخیر تک ایہدا تعین کرن وچ نکا م رہے۔
9ستمبر 1928 نوں شہروز شاہ وچ ہون والی میٹنگ وچ بھگت سنگھ نے واضح لفظاں وچ سوشلزم دا نام لیندے ہوئے آزادی دی جدوجہد نوں طبقاتی جدوجہد دے نال جوڑیا تے برطانوی سامراج تے ہندوستانی سرمایہ دار طبقے نوں للکاردے ہوئے اک نویں جنگ دا اعلان کیتا تے HRA نوں HSRA ہندوستان سوشلسٹ ریپبلکن ایسوسی ایشن وچ تبدیل کردے ہوئے قومی آزادی دی جدوجہد نوں اک قدم اگے ودھاندے ہوئے طبقاتی جدوجہد دے نال جوڑدے ہوئے ایہہ موقف رکھیا کہ ہندوستان دی حقیقی آزادی صرف تے صرف اک سوشلسٹ انقلاب دی صورت وچ ای ممکن اے وگرنہ ہندوستان توں گورے حکمران تے چلے جان گے مگر مگروں اوہناں دی جگہ بھورے حکمران ہندو تے مسلم سرمایہ دار لے لین گے۔ بھگت سنگھ دا ایہہ موقف درست سی یا غلط اوہدا فیصلہ کرنا اج ساڈے لئی کوئی اوکھی گل نہیں اے۔ ہندوستان وچ اج آزاد اوہ اے جہدے کول دولت اے ۔فیر چاہوے اوہ ہندو ہووے یا مسلمان اوہدی عزت وی اے تے مقام وی مگر ہندوستان وچ جے کسے دے کول دولت نہیں اے تے فیر چاہے اوہ ہندو ہووے یا مسلمان اوہنوں انسان کہلان دا حق وی حاصل نہیں اے تے ایسے لوک جنہاں دے کول پیسہ نہیں اے اوہ آبادی دا 99فیصد نیں۔ ایہدا اندازہ صرف ایس گل توں ای لایا جا سکدا اے کہ اج ہندوستان وچ 78کروڑ انساناں دے کول بیت الخلا دی سہولت تک میسر نہیں اے۔ ایسے طرح پاکستان وچ وی آزادی صرف دولت والیاں نوں ای میسر اے۔ 99فیصد اج وی غلامی دی زندگی گزار رہے نیں۔ ہر نواں دن اک نویں وحشت لے کے آندا اے۔ کدی مسجداں وچ دھماکے ہوندے نیں تے کدی بازاراں وچ تے دھماکیاں وچ مرن والے وی ایہو عام لوک ہوندے نیں۔ اج پاکستان وچ 45 فیصد بچے غذائی قلت دی وجہ نال موت دے گھاٹ اتر جاندے نیں۔کانگریس سنے سارے دائیں بازو دی سامراجی مفادات دی روایتی سیاست نے اوہناں نوں عوام توں وکھ کر کے رکھ دتا تے اوتھے اوہدے نال نال کمیونسٹ پارٹی دی سٹالنسٹ افسر شاہانہ زوال پذیری نے عوام وچ وڈے پیمانے اتے اوہناں نوں رد کردتا۔ ایہناں حالات وچ بھگت سنگھ واقعات دا درست تعین کردے ہوئے درست تناظر دے نال سیاسی خلا نوں پر کرن دی کوشش وچ مصروف سی۔ اسمبلی وچ بم پھاڑ کے برصغیر دے لوکاں دی نظراں وچ اپنے وجود نوں انقلاب زندہ باد دے نعرے دے نال منوایا۔ ریڈ پمفلٹ وچ سامراج دے خلاف اعلان جنگ کردے ہوئے اپنی گرفتاری دتی۔ انقلاب زندہ باد دا نعرہ ہر تحریک دا بنیادی نعرہ بن کے ابھریا تے برصغیر ایس نعرے نال گونج اٹھیا۔ ایس عرصے وچ کساناں دی ہڑتال نے بہت کلیدی کردار ادا کیتا تے تحریک نوں اگے ودھایا۔ بھگت سنگھ نے ایس ٹرائل دے ذریعے خطے دی غریب عوام تے نوجواناں تک انقلاب دا پیغام پہنچایا۔ کانگریس سنے ساری سیاسی پارٹیاں اتے تنقید کردے ہوئے سامراجی یلغار تے سرمایہ دارانہ نظام دی حقیقت نوں بے نقاب کیتا۔ بھگت سنگھ دی ریڈیکل پوزیشنز نے کانگریس نوں ریڈیکل پوزیشنز لین تے مجبور کیتا۔ ریڈیکل پوزیشنز لین تے بھگت سنگھ دی مقبولیت کانگریس دی صفاں وچ موجود نوجواناں وچ سرایت کرنا شروع ہو گئی۔ عدالت وچ بھگت سنگھ دے بیان گلی گلی تے پنڈ پنڈ دی بحثاں وچ سرایت کردے چلے جا رہے سن تے اک ویلے تے بھگت سنگھ دی مقبولیت گاندھی نوں چیلنج کرن لگی سی۔ ایس مقبولیت نے لندن وچ بیٹھے حکمراناں دی نیندراں اُڈا کے رکھ دتیاں سن۔ بھگت سنگھ تے اوہدے ساتھیاں دی ناقابل تسخیر بھک ہڑتال نے اوہناں نوں عام لوکاں دے نال اک ڈونگے رشتے وچ جوڑ دتا سی۔ برطانوی حکام دی مسلسل کوششاں دے باوجود اوہ ایس بھک ہڑتال نوں توڑن وچ نکام ہوئے تے آخر کار اوہناں نوں اوہناں دے مطالبے مننے پئے۔ بدترین حالات وچوں گزردے ہوئے ایہہ لوکاں وچ اک ٹھوس طاقت دے طور تے سامنے آئے تے سامراج دی جڑاں نوں ہلا کے رکھ دتا۔ بھگت سنگھ تے اوہدے ساتھی تیزی نال عوام وچ مقبول ہو رہے سن۔ حالات نوں قابو توں باہر نکلدے ویکھ کے برطانوی سامراج نے بھگت سنگھ سنے اوہدے تن ساتھیاں نوں پھانسی دی سزا سناندے ہوئے تحریک دا گلہ گُھٹن دی کوشش کیتی۔ ایس فیصلے نے بَلدی اتے تیل دا کم کیتا تے ایس فیصلے دے خلاف ایتھے محنت کش نوجواناں تے کساناں نے ہڑتالاں تے احتجاج شروع کردتے۔ حالات دے دبائو چ برطانوی سامراج نے بھگت سنگھ تے اوہدے ساتھیاں نوں مقررہ ویلے توں پہلے 23مارچ 1931 نوں ای پھانسی اتے لٹکا دتا۔ جدوں بھگت سنگھ نوں پھانسی اتے لٹکایا گیا تے اوہدی عمر 23سال سی۔ ایس پھانسی نال پورے ملک وچ دنگے تے فساد شروع ہو گئے ۔ اک انقلابی قیادت دی کمی پاروں ایہہ تحریک زائل ہو گئی۔ اج ساڈے نصاب وچ ایس عظیم الشان جدوجہد دا ذکر تک نہیں کیتا جاندا۔ ایس خطے دی زرخیز مٹی وچ بھگت سنگھ سنے بہت سارے نوجواناں دی قربانیاں دی ایہناں داستاناں نوں تریخ دی کتاباں توں کڈیا جا سکدا اے مگر ایتھے وسن والے لکھاں کروڑاں لوکاں دے ذہناں توں نہیں کڈیا جا سکدا۔ اج ایس خطے وچ وسن والی دنیا دی ادھی آبادی غربت تے بے روزگاری جئے مسئلیاں دا شکار اے جہڑی آن والے ویلے وچ ایس خطے وچ دوبارہ اک بغاوت دی بنیاد بنے گی۔ جہدے لئی ایس خطے دی نوجوان نسل نوں متحد ہو کے ایس جھوٹھی تقسیم نوں ختم کردے ہوئے اک حقیقی انسانی سماج دے قیام لئی جدوجہد کرنا ہووے گی۔ جہڑی ایس خطے وچ اک سوشلسٹ انقلاب دے ذریعے ممکن اے۔