یوکراین دی زحمت اسرائیل لئی رحمت

وسعت اللہ خان

24فروری نوں روس نے یوکراین تے حملہ کر دتا تے دو دن بعد اسرائیلی ایئرلائن ایل آل دیاں دو خصوصی پروازاں راہیں ڈھائی سو یوکراینی یہودی پناہ گزیں تل ابیب دے بن گوریان بین الاقوامی ہوائی اڈے تے اترے۔ باقی ملکاں نے یوکراینی پناہ گزیناں لئی اپنے بوہے کھولے پر اسرائیل نے صرف یہودی پناہ گزیناں نوں آبائی وطن وچ آ کے رہن دی دعوت دتی اے۔ اوہناں نوں ہن نواں گھر ملے گا۔ ہو سکدا اے‘ ممکن اے‘ کسے اجہے فلسطینی دا گھر جو حال ای وچ زبردستی خالی کرایا گیا ہووے یعنی نسلاں توں آباد جبری دربدر دے گھر وچ اک سجرا نووارد بسایا جاوے گا۔ ایس نووارد نوں چھت توں علاوہ امدادی رقم‘ ملازمتی مواقعے‘ مسلح سکیورٹی‘ شہریت‘ پاسپورٹ‘ بچیاں لئی چنگی تعلیم تے صحت دیاں سہولتاں کجھ دیہاڑیاں وچ ای دتیاں جان گئیاں تے فیر ایہ نووارد اسرائیل دا اک وفادار آبادکار شہری بن کے فلسطینیاں نوں ہرطرح نال مدھن والے ریاستی ڈھانچے دا حصہ بن جاوے گا۔ دوجے پاسے میں آں جہدے دادا نوں اوہدے آبائی گھر چوں کڈھیا گیا جہدا باپ وی پناہ گزیں اے تے اوس باپ دے ہاں میری پیدائش وی اک مہاجرکیمپ وچ ہوئی پر میں اپنے آبائی گھر نہیں پرت سکیا۔ میں کسے ملک دا شہری نہیں ایس لئی میرا پاسپورٹ وی نہیں‘ بس رہگزاری یاں عارضی قیام دا اجازت نامہ اے۔ میں یاں میرے باپ یاں اوہدے باپ نے کسے نوں نہیں ماریا۔ اودوں وی تقریباً ست عشریاں پہلے کجھ جرائم پیشہ لوکاں نے میری زمین تے قبضہ کرکے میریاں آن والیاں نسلاں نوں وی تاحیات سزا پناہ گزینی سنا دتی تے باقی دنیا نے وی ایس سزا نوں اوسے طرح من لیا۔ ہن میرے گھر یاں زمین تے اوہ یوکراینی یہودی خاندان وی بس جاوے گا جنہے بس دو دن دی بے گھری ویکھی تے تریجے دن مستقل پناہ مل گئی۔ (محمدابوشکر)
1991ء وچ سوویت یونین کیہ ٹُٹیا‘ اسرائیل دی موج لگ گئی۔ اوہنوں وکھووکھ سویت ریاستاں وچ آباد دس لکھ توں ودھ یہودی باشندے مل گئے جہناں نوں دھڑا دھڑ مقبوضہ فلسطینی زمین تے ابھرن والیاں سجریاں بستیاں وچ آباد کیتا گیا تاں جے نہ صرف زمینی حقائق ہور تبدیل ہو جان سگوں آبادی دا پلڑا ذرا جیہا ہور اسرائیلی یہودیاں دے حق وچ جھک جاوے۔ سوویت یہودیاں دی وڈے پیمانے تے منتقلی دے بعد اسرائیل وچ کوئی وڈی ہجرتی لہر نہیں آئی پر ہن یوکراین وچ آباد دو لکھ یہودی باشندیاں نوں راغب کرن لئی یوکراین نال جڑے چار ملک پولینڈ‘ مالدووا‘ رومانیہ‘ ہنگری دی سرحد تے اسرائیل نواز یہودی فلاحی تنظیماں نے چھ استقبالیہ کیمپ قائم کیتے نیں۔ اوتھے اسرائیل منتقل ہون دے خواہش مند پناہ گزیناں دی رجسٹریشن کیتی جاندی اے تے فیر خصوصی پروازاں دے راہیں تل ابیب گھل دتا جاندا اے جتھے اوہناں دی عارضی رہائش دا پیشگی بندوبست اے اودوں تک جدوں تک مستقل ٹھکانے دا انتظام نہ ہو جاوے۔ نویں ہجرتیاں دی دلجوئی لئی اسرائیل وچ پہلے توں ای یوکراینی یہودیاں دی چنگی بھلی برادری موجود اے۔ زیادہ تر 90ء دی دہائی وچ سوویت یونین ٹُٹن دے بعد ای ایتھے منتقل ہوئے۔ اندازا اے کہ اگلے کجھ ہفتیاں وچ دس ہزار یوکراینی یہودیاں نوں اسرائیل منتقل کیتا جاوے گا۔ روس دے یوکراین تے حملے دے دو دن بعد اسرائیل دے وزیر آبادکاری نے یوکراینی یہودیاں نوں دعوت دتی کہ اوہ چھیتی توں چھیتی اپنے مستقل گھر یعنی اسرائیل واپسی دے بارے سوچن۔ اوہناں دی آبادکاری ریاست دی پہلی ترجیحات وچ شامل اے۔ ایس سرکاری نیوتے دے بعد ورلڈزائیونسٹ آرگنائزیشن نے اعلان کیتا کہ اوہ یوکراینی پناہ گزیناں لئی جوڈیا سماریا (مقبوضہ غرب اردن) وچ ابتدائی طور تے اک ہزار گھر تعمیر کرے گی۔
اسرائیل دے 1950ء دے قنون واپسی تے 1952ء دے شہریت ایکٹ دے تحت دنیا دے کسے وی کونے وچ آباد یہودی نوں اسرائیل وچ رہن دا حق اے۔ واضح رہوے کہ فلسطین وچ نویں یہودی آبادکاراں دی آمد سلطنت عثمانیہ دے دور وچ 1880ء دے عشرے توں شروع ہوئی۔ 1918ء وچ جدوں برطانیہ نے ایہ علاقہ ترکاں توں کھوہ لیا تے اوس ویلے ایتھے یہودی آبادی تن فیصد سی۔ مئی 1948ء وچ جدوں اسرائیل دے قیام دا اعلان ہویا اودوں تک یہودی آبادی دا تناسب 33فیصد تک اپڑ چکیا سی۔ اگلے دو ورھیاں وچ ساڑھے ست لکھ عرباں نوں جبراً گوانڈھی ملکاں وچ سٹیا گیا تے تناسب تھوڑا ہور یہودی آبادی دے حق وچ ہو گیا پر ہن وی اسرائیلی ریاست دے خیال وچ لکھاں ہور آبادکاراں دی لوڑ اے ایس لئی کسے وی اجہے ملک وچ جتھے یہودی برادری موجود اے اوتھے کسے وی قسم دا بحرانی دور اسرائیل لئی سجری آبادکاری دا سنہری موقع خیال کیتا جاندا اے۔ جد کہ اسرائیل دے گوانڈھی ملکاں وچ قائم 58 پناہ گزین کیمپاں‘ خلیجی ریاستاں تے دوجے ملکاں وچ آباد تقریباً سٹھ لکھ رجسٹرڈ فلسطینیاں دی اپنے آبائی گھراں تک رسائی قنوناً ممنوع اے۔
11مارچ نوں اسرائیلی پارلیمان نے نویں قنون دی منظوری دتی جہدے تحت کسے وی اسرائیلی شہری دی جے فلسطینی اتھارٹی دے زیرانتظام علاقیاں (غرب اردن تے غزہ) وچ ویاہ ہوندا اے تے باہر توں آن والی بیوی یاں شوہر نوں اسرائیل وچ رہن دا عارضی اجازت نامہ تے دتا جاوے گا پر مکمل شہریت نہیں دتی جاوے گی۔ ایس قنون دا نشانہ اسرائیل وچ آباد 21فیصد عرب آبادی اے جو بظاہر تے مکمل اسرائیلی شہری اے پر ایس طرح دے امتیازی قنوناں نال سب توں ودھ ایہو آبادی متاثر ہوندی اے۔ انسانی حقوق دیاں کجھ اسرائیلی تنظیماں نے نویں قنون نوں عدالت وچ چیلنج کرن دا فیصلہ کیتا اے۔ مشکل ایہہ وے کہ عدالت وی تے آئین تے پارلیمنٹ دے منظورکردہ قنوناں دے تابع اے۔ اسرائیل کیوں جے عملاً نسل پرست ریاست اے ایس لئی اوتھے جو وی حکومت آندی اے اوہ بڑی نسل پرست یاں کم نسل پرست تے ہو سکدی اے غیرجانبدار بالکل وی نہیں ہو سکدی۔ پچھلے وزیراعظم نیتنی ہو دی تھاں لین والے موجودہ وزیراعظم نفتالی بینیٹ اپنے پیش رو توں وی دو ہتھ اگے نیں۔ اوہ وزیراعظم بنن توں پہلاں کھل ڈلھ کے کہہ چکے نیں کہ اک آزاد تے خودمختار فلسطینی ریاست دیوانے دا خواب اے۔ تسیں 2013ء وچ منیا کہ میں اپنی زندگی وچ (فوجی نوکری دوران) کئی عرباں نوں ماریا تے مینوں ایس اعتراف وچ کوئی جھجھک نہیں۔
2010ء وچ اک اسرائیلی عرب رکن پارلیمان احمد طلبی نوں ایوان وچ براہ راست مخاطب کردے ہوئے نفتالی بینیٹ نے کہیا جدوں تسیں لوک رُکھاں تے رہندے سی اودوں وی ایتھے ساڈی باقاعدہ ریاست سی اک ہور موقعے تے کہیا کہ فلسطینیاں دا اسرائیل لئی وجود انج ای اے جیویں کسے دی کنڈ تے مسلسل کِل چبھ رہی ہووے۔ پچھلے دیہاڑیاں نفتالی بینیٹ نے ماسکو وچ ولادی میرپوٹن نال تن گھنٹے ملاقات کیتی۔ اللہ جانے کیہ گلاں ہوئیاں ہون گئیاں۔٭٭