نوبل انعام یافتہ ہرگوبند کھرانہ

حاجی عارف

کبیروالا ضلع خانیوال پنجاب جس نوں ہیروز دی سرزمین آکھیا جاندا اے ۔ ساڈے کول ہر فن و ہنر تے دنیا وچ دیس پنجاب دا ناں اُچا کرن ، اپنی عقل دا لوہا منوان آلے مشاہیر دی کوئی کمی نہیں ۔ہرگوبند کھرانہ نوبل انعام یافتہ ہن ، انہاں نوں جد ایہہ انعام دتہ گیا اس ویلے انہاں کول امریکی شہریت ہائی ۔ اپنی ایم اے تک دی تعلیم لاہور وچ پائی۔اس لئی امریکا تے پاکستان انہاں نوں اپنے اپنے ملک دا نوبل لاریٹ تسلیم کردے ہن ۔ ڈاکٹر کھرانہ بھلا کون ہن ؟انہاں نے کی کارنامہ سرانجام دتہ ہائی سی ؟ جس نوں تسلیم کردے ہوئے انہاں دے ناں تے ’’جی سی یو ‘‘جہے تعلیمی ادارے چیئر قائم کیتی اے ۔ اس بارے وچ ساڈے کول گھٹ ہی لوگ جاندے ہن ۔ کیونکہ قیام پاکستان دے قبل دی وادی سپت سندھو دی تاریخ ہوئے یا شخصیات انہاں سبھ نوں اسیں مطالعہ پاکستان دے ذریعے لوکاں دے اذہان وچوں کھرچ کے رکھ دتہ اے ۔ پٹواری گنپت رائے کھرانہ دے گھر پیدا ہون آلے ہرگوبند کھرانہ نے کبیروالا جہڑا کہ اس ویلے ملتان دی تحصیل ہائی دے سو گھراں دے چھوٹے جہے پنڈ ’’رائے پور‘‘ دی ہک جھاڑی ہیٹھ بہہ کے اپنی تعلیم شروع کیتی ۔اس دے بعد انہاں دیوانند آریا سماج ہائی سکول ملتان مسلم ہائی سکول ملتان وچ پرائمری تک تعلیم حاصل کیتی ۔ڈاکٹر ہرگوبند کھرانہ :1922 نوں ’’رائے پور ‘‘ کبیروالا وچ جمن ہویا .1940نوں انٹرمیڈیٹ لئی داخلہ لیا سی ۔1943 نوں پنجاب یونیورسٹی توں بی اے ۔1945 نوں ایم اے دی ڈگری حاصل کیتی ۔1945 نوں ’’پی ایچ ڈی ‘‘لئی انگلینڈ گئے ۔1952 نوں برٹش یونیورسٹی کولمبیا وینکوور .1966 نوں امریکی شہریت دتی گئی ۔1968 نوں فزیالوجی وچ نوبل انعام دتا گیا ۔1971 نوں’’ایم آئی ٹی ‘‘یونیورسٹی امریکہ .2007 نوں ریٹائر ہوئے تے امریکہ ہی رہے ۔2011 نوں وفات ، میساچیوسسٹ ، امریکہ .پنجاب یونیورسٹی دی سلیکشن کمیٹی نے انہاں نوں rare fellowship دتہ ہائی سی جس نال اوہ برطانیہ دی لیور پول یونیورسٹی توں نامیاتی کیمیا وچ پی ایچ ڈی دی ڈگری مکمل کرن دے بعد اوہ یونیورسٹی آف برٹش کولمبیا وین کوور ٹر گئے ہن۔جس دے بعد اوہ یونیورسٹی آف ویسکنوسن انسٹیٹیوٹ آف اینزائم ریسرچ وچ ڈائیریکٹر دے عہدے تے تعینات ہو گئے ۔ڈاکٹر ہرگوبند کھرانہ ساڈے کبیروالا ضلع خانیوال تے دیس پنجاب دا بہوں وڈا فخر اے جنہاں نے فزیالوجی وچ نوبیل انعام حاصل کیتا ۔ ہرگوبند دے والد پٹواری ہن ۔ معاشی تنگدستی دے باوجود ہر گوبند دے والد اپنے بالاں دی تعلیم اچ بہوں زیادہ دلچسپی رکھدے ہن ۔انہاں نے اپنے محدود وسائل توں اپنے پنڈ وچ ہک کمرے دا سکول قائم کیتا جس وچ انہاں دے باقی بالاں سمیت ہرگوبند نے مڈھلی تعلیم پائی ۔ ہرگوبند نے میٹرک ڈی اے وی دیانند آریا سماج ہائی سکول) جس دا کہ ناں ہن ( مسلم ہائی سکول ملتان اے توں حاصل کیتی ۔ اعلیٰ تعلیمی قابلیت دی بدولت ہرگوبند نے اپنی ساری تعلیم سرکاری وظایف دے ذریعے مکمل کیتی ہائی ۔ گورنمنٹ کالج یونیورسٹی جی سی یودا انہاں دے ناں تے چئیر قائم کرن دا فیصلہ ، قابل تحیسن تے قابل تقلید اے ۔وسطی پنجاب دے ضلع خانیوال دی تحصیل کبیروالا دے جھنگ + کبیروالا + ملتان روڈ اتے ماڑی سہو سٹاپ نیڑے پنڈ ’’رائے پور‘‘وچ جمن آلے ہرگوبند کھرانہ سائنس دی سرحداں دا بین الاقوامی آئیکون اے ۔ اوہ کیمیائی حیاتیات دے مڈھلے ماہرین وچوں ہک اے ۔ کھرانہ دے سائنسی علم نال جینیاتی کوڈ نوں واضح کرن وچ مدد ملی ہائی۔ہرگوبند کھرانہ نے پہلی وار مصنوعی جین نوں جمع کیتا تے اس دے نال جینیاتی نمونہ بنایا جس نوں بائیو برک دے طور تے جانیا جاندا اے۔ انج کھرانہ نے مصنوعی جینوم تے مصنوعی حیاتیات دی بنیاد رکھی ۔ انہاں نے جس مصنوعی جیناں دے طول و عرض نوں بیان کیتا اس تے پندرہ سال بعد ہور تحقیق کیتی گئی جس توں ہن ’’ڈی این اے ‘‘دی ساخت دی کیمیائی لیب وچ جانچ پڑتال کیتی جاندی اے۔اس سائنسی کم تے انہاں نوں نوبیل انعام دتہ گیا ۔ امریکہ دی نام ور یونیورسٹی’’ایم آئی ٹی ‘‘وچ تعینات ہون دے بعد ریٹائرمنٹ تک اپنا سائنسی کم جاری رکھیا۔ جس نوں کئی نسلاں توں سائنسدان ہرگوبند کھرانہ دے کم دی دانشورانہ حیثیت توں تسلیم کیتی ہوئے ہن ۔انہاں نوں امریکی شہریت دتی گئی جتھے کہ انہاں نے اپنی باقی ساری زندگی گزاری تے اتھے ہی فوت ہوئے ۔