پاک ٹی ہائوس وچ’’ دُلّا بھٹی‘دیہاڑ‘‘دا اِکٹھ
آفاق بٹ
پنجابی زبان ، ادب ، کلچر تے صوفی ازم دی پرچارک تنظیم ’’پنجاب قومی ستھ‘‘ دے پربندھ ہیٹھ ’’دُلا بھٹی دیہاڑ‘‘ منایا گیا۔
26مارچ اوہ دکھانت والا دیہاڑا اے جس وچ پنجاب دا انکھیلا پُتر، پنجاب دی پگ دا مان، پنجابیاں دی عزت دا راکھا ’’دُلا بھٹی‘‘ چغتا شاہی وچ اکبر بادشاہ دے دے حکم پاروں پھاہے لایا گیا۔
ایسے سلسلے وچ 26مارچ ، ہفتے والے دن، دوپہر 1 توں 4 وجے تک ’’پاک ٹی ہائوس‘‘ لاہور وچ ’’دلا بھٹی دیہاڑ‘‘ منایا گیا۔ایس دیہاڑ نوں منائون دا پربندھ ’’پنجاب قومی ستھ‘‘ ولوں کیتا گیا۔ ایس تنظیم دا آگو جاوید پنچھی اوہ بندا اے جہڑا 1997ء توں لگاتار پنجابی زبان ، ادب ، کلچر تے پنجابی صوفی ازم دے ودھارے واسطے کم کردا آ رہیا اے۔
ایس توں پہلاں جاوید پنچھی نے اِک ہور تنظیم ’’پنجاب صوفی اینڈ یوتھ آرگنائزیشن‘‘ پنجاب سرکار توں رجسٹرڈ کروائی ہوئی سی۔ اوہدی رجسٹریشن پی ٹی آئی دی حکومت دے آئوندیاں ای، بغیر کسے چتائونی دے ،صرف ایس پاروں منسوخ کر دتی گئی کہ اوہ تنظیم جولائی 2014 یعنی ’’پاکستان مسلم لیگ ن‘‘ دے دورِ حکومت وچ رجسٹرڈ ہوئی سی۔
جاوید پنچھی چونکہ پنجابی زبان ، ادب ، کلچر تے پنجابی صوفی شاعراں دا سچا سیوک اے ۔ سو اوہنے پنجابی زبان دے ودھارے لئی کم کرن واسطے اک ہور تنظیم ’’پنجاب قومی ستھ ‘‘ دے ناں توں بنا لئی ۔
ایتھے ایہ گل وی ذکر جوگ اے کہ پنجابی زبان دے وڈے آگو، جناب الیاس گھمن ہوراں نے پنجابی دے ودھارے واسطے ہن تک پنج ادارے بنائے نیں۔ خورے ایہو وجھا اے کہ جاوید پنچھی وی اوہناں دے پیراں تے پیر رکھ کے ٹر رہیا اے۔ ایس حوالے نال ’’پنجاب قومی ستھ‘‘ جاوید پنچھی دا پنجواں پڑا اے۔
سب توں پہلاں جاوید پنچھی نے ’’غزل ترنجن‘‘ ناں دا ادارا بنایا جہدے پلیٹ فارم توں ’’گواہ‘‘ ناں دا اِک پرچا کتاب لڑی دی شکل وچ جاری کیتا۔
اوس توں بعد جاوید پنچھی نے مہینا وار ’’پنچھی انٹر نیشنل‘‘ رجسٹرڈ کروایا جہڑا پہلی جنوری 2000ء توں جون 2013ء تک چلدا رہیا۔
2013وچ جاوید پنچھی نے ’’اکیڈمی آف کلچر اینڈ تھاٹ‘‘ ناں دی تنظیم رجسٹرڈ کروائی جہدی رجسٹریشن ’’اک مرحوم پنجابی شاعر‘‘ دے پتراںولوں بھیڑے ورتارے پاروں صرف اک سال بعد ای منسوخ کروانی پئی۔
جولائی2014وچ ’’پنجاب صوفی اینڈ یوتھ آرگنائزیشن‘‘ رجسٹرڈ کروائی تے اوہدے پلیٹ فارم توں ڈھیر سارے مشاعرے،ڈھیر ساریاں صوفی نائٹس تے ڈھیر سارے پنجابی اکٹھ وی کروائے گئے تے نال ای ہر سال 26مارچ نوں ’’دُلا بھٹی دیہاڑ‘‘ وی منایا جاندا رہیا۔
چھ ورھیاں دے ادبی پندھ مگروں2019وچ پنجاب سرکار ولوں ایس تنظیم دی رجسٹریشن منسوخ ہون توں بعد وی جاوید پنچھی نے اپنا ادبی پندھ چالو رکھیا تے اخیر بہت سوچ وچار توں بعد ’’پنجاب قومی ستھ‘‘ ناں دی پنجویں تنظیم بنا لئی ۔
ایس ورھے پاک ٹی ہائوس لاہور وچ 26مارچ 2022 نوں منائے جان والے ’’دُلا بھٹی دیہاڑ‘‘ دی صدارت پنجابی زبان دے وڈے آگو محترم جناب الیاس گھمن ہوراں کیتی۔ اچیچے پروہنیاں وچ بابا نجمی تے چیف ایگزیکٹو: روز وار بھلیکھا، بانی پنجاب ہائوس ، صدر: بابا فرید بک فائونڈیشن ، صدر: پنجابی یونین، صدر: بابا فرید ویلفیئر ہسپتال، چیئرمین: گرونانک آڈیٹوریم، محترم جناب مدثر اقبال بٹ صاحب شامل سن۔ جدوں کہ پاک برٹش آرٹس انٹرنیشنل دے کوآرڈینیٹر پاکستان: ڈاکٹر ایم ایچ بابرتے جنرل سیکرٹری پنجاب: پاک برٹش آرٹس انٹرنیشنل محترما فرح دیبا ہاشمی نے خاص طور تے رلت کیتی۔
دُلا بھٹی دیہاڑ تے سٹیج سیکرٹری دی ذمے واری جاوید پنچھی نے آپ نبھائی ۔
ایس اکٹھ وچ گل بات شروع کرن توں پہلاں دھرم سنگھ گورایہ ہوراں دی گرمکھی وچ لکھی کتاب ’’دُلا بھٹی‘‘ (جہڑی کہ محترم جناب آصف رضا ہوراں نے شاہ مکھی وچ التھا کر کے چھاپی اے )دی گھنڈھ لہائی رسم ادا کیتی گئی تے ’’دُلا بھٹی دیہاڑ‘‘ تے آئے سارے دانشوراں، سوجھواناں تے شاعراں نوں کتاب دی اک اک کاپی دان کیتی گئی۔
ایس توں بعد گل بات شروع کردیاں جاوید پنچھی نے دسیا کہ ’’دُلا بھٹی دیہاڑ‘‘ اسیں پچھلے ویہ (20) ورھیاں توں منا رہے آں ۔ فرق صرف اینا اے کہ پہلوں ایہ دیہاڑ شیخوپورہ وچ منایا جاندا سی تے ایس واری محترم جناب الیاس گھمن ہوراں دی پریرنا تے ’’دُلا بھٹی دا شہیدی دیہاڑ‘‘ پاک ٹی ہائوس لاہور وچ منایا جا رہیا اے۔دُلا بھٹی دا مختصر تعارف کراندیاں جاوید پنچھی نے آکھیا کہ:
’’ اللہ تعالیٰ ہر ویلے دی مناسبت نال اپنی مخلوق دی بھلائی واسطے ، اپنی مخلوق وچوں ای اپنے خاص بندیاں نوں چُن لیندا اے۔ ایس گل دا ثبوت سانوں مسلم شریف وچ بیان کیتی گئی حدیث وچوں ملدا اے۔
مسلم شریف دے باب الفضائل النبی ﷺ وچ حدیث درج اے کہ: حضرت واثلہ بن الاسقع رضی اللہ عنہ بیان کردے نیں:
میں رسول اللہ ﷺ توں سُنیا، آپ ﷺ ارشاد فرماندے سن کہ: ’’اللہ نے ’’کنانا‘‘ نوں حضرت اسماعیل ؑ دی (ساری اولاد چوں) چُنیا ، فیر قریش نوں چُگیا، کنانا دے (سارے قبیلیاں چوں)تے اوس توں بعد قریش (شاخ) چوں منتخب کیتا بنو ہاشم نوں تے فیر مینوں ﷺ منتخب کیتا (نبوت تے رسالت عطا کرن لئی ) بنو ہاشم چوں‘‘۔
پتا لگا کہ اللہ تعالیٰ اپنی مخلوق دی بھلائی واسطے ہر زمانے وچ کجھ بندیاں نوں چُن لیند ااے۔ ایہ گل وی سمجھن والی اے کہ حیاتی دے ہر پکھ نال جڑے لوکاں وچوں ای اوہ بندے ہوندے نیں جہڑے لوکائی دے کم آئوندے نیں۔
اوہناں ہی چُنے ہوئے بندیاں وچوں پنجاب دی دھرتی دا سائو تے انکھی پُتّر، اوہ پُتّر جہدے دل وچ پنجاب واسیاں واسطے بہت چوکھا درد سی۔ اوہ پتر جہڑا ہر پنجابی دی پِیڑ نوں اپنی پیڑ سمجھدا سی۔ عین اوس ویلے جدوں ویلے دے فرعون حاکم اکبر اعظم تے اوہدے کُتّے پنجاب نوں اپنی عیاشی لئی ورتنا اپنا حق سمجھدے سن۔ کسے دی دھین بھین اوہناں دیاں گندیاں نظراں تے گندیاں کرتوتاں توں محفوظ نہیں سی۔ نہ ای پنجاب دے واہی وان اوہناں دے عتاب توں محفوظ سن۔
عین اوس ویلے اللہ تعالیٰ نے سارے ملک وچوں پنجاب نوں چنیا، فیر پنجاب دھرتی دی ساندل بار وچوں شیخوپورہ دے نال جُڑے اک پنڈ ’’پنڈی بھٹیاں ‘‘ نوں چُنیا تے فیر اوس پنڈدے واسیاں وچوں باباجی ساندل دے گھرانے نوں چُنیا تے اوس گھرانے وچ بابا جی ساندل دے گھر انکھی پوترا جمیا۔ جہنے اوس ویلے دے حکمراناں اگے نہ صرف مزاحمت کیتی سگوں اوہناں نوں پنجاب وچ داخل ہون توں ایسا ڈکا لایا کہ اکبر اعظم دے کسے کُتے بِلّے دی اینی ہمت نہیں سی ہندی کہ اوہ پنجاب دے ضلع شیخوپورہ ول گندی اکھ نال ویکھے وی۔ایس بارے پنجابی دے مہان لیکھک ، ’’پنجابی زبان تحریک‘‘ دے پردھان ، کئی سو کتاباں دے لکھاری تے پنجابی زبان وادب دی ترویج لئی کم کرن والے پنج اداریاں دے موڈھی جناب الیاس گھمن ہوری لکھدے نیں:
’’پنجاب دے واہی وان چغتا شاہی دیاں روز روز وگاراں تے مالیے وچ کیتے ڈھیر وادھے توں نکو نک تنگ سن ۔ وادھا ایہ ہویا کہ اکبر بادشاہ نے دین الٰہی بنا لیا ۔ جہدے مطابق رعیت دے ہر جی لئی بادشاہ نوں سجدہ کرنا لازمی کر دتا گیا۔
پہلے دُلّے بھٹی دے دادے ساندل بھٹی تے باپ فرید بھٹی نال اکبر بادشاہ دیاں کئی جنگاں ہوئیاں۔ فیر صلح لئی لاہور بلایا تے دھوکھے نال گرفتار کر کے بادشاہ نے پھاہے لوا دتا۔
عبداللہ بھٹی نے اپنے باپ دادے دے بدلے تے لوکائی تے ہو رہے ظلم نوں ٹھلھ پائون لئی اکبر بادشاہ دے خلاف لمی جنگ لڑی پر آخر گرفتار ہویا ۔ جتھے اج کل لنڈا بازار اے اودوں ایتھے نخاس میدان ہندا سی۔ ایتھے پھاہی گڈھی گئی ، مہان پنجابی سورما اخیرلے دماں تیکر پورے حوصلے وچ رہیا سگوں پنجاب دے واہی واناں دے حقاں لئی باکبر بادشاہ دے خلاف للکرے ماردا رہیا تے ایسے جگرے دا وکھاوا کردا ای سُولی تے جھول گیا۔
دُلّے بھٹی دے وارثاں ڈاڈھی اوکھ نال شہید دے پاک وجود نوں لیا تے میانی صاحب قبرستان وچ دفن کردتا۔
دسیا جاندا اے کہ پنجابی دے وڈے صوفی شاعر شاہ حسین رحمۃ اللہ علیہ نے ایس انتاں دے ظلم نوں اکھیں ویکھیا تے ایہدے خلاف بھرویں واج چُکی ۔
ساڈے لئی دُکھ بھری گل اے کہ پنجاب دا اوہ سائو پتّر، پنجاب دا پہلا تے وڈا ہیرو جہنوں قاتل دا ناں دتا گیا ۔ اوہ جہڑا پنجاب دی شان سی اوہنوں مفرور آکھیا گیا۔ اوہ جہڑا پنجاب دی پگ دا مان سی اوہدے خلاف نابری (بغاوت) دا مقدما بنا دتا گیا۔پر آفرین اے مائی لدھی دے جہنے اوس انکھی پتر تے انکھی پنجابی نوں جمیا۔ سلام اے اوس مائی لدھی نوں۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
ایہ اوہ ای دُلّا بھٹی اے جہنوں مخاطب کر کے اوس ویلے دے صوفی شاعر حضرت شاہ حسین (جہناں نوں مادھو لال حسین وی آکھیا جاند ااے )ہوراں اکبر اعظم دے سامنے فرمایا سی:
کالے پٹ نہ چڑھے سفیدی، کاگ نہ تھیندے بگے
’’کہے حسین فقیر سائیں دا تخت نہ ملدے منگے‘‘
پنجاب دی انکھ دے راکھے ،دّلا بھٹی جہے پنجابی سُورمیاں بارے میرا اپنا اک شعر حاضر اے:
میں ملنگی وی رہیاں وریام تے دُلّا کدی
کوئی وی اکبر انکھ میری نہ کدے سکیا جھُکا
بھگت سنگھ دی شہادت دا دن دو دن پہلاں ۲۳ مارچ نوں گزریا اے۔’’ ملنگی، وریام تے جبرو‘‘بارے فیر کدی گل کراں گے ۔ ساڈا اج دا وِشا دُلّا بھٹی اے سوپنجاب دے اوس سائو پتّر ، پنجاب دے اوس اصل ہیرو بارے گل بات کرن لئی اج اسیں ایتھے کٹھے ہوئے آں تے ساڈے کھوج کار بھرا ایس وشے تے بھرویں گل بات کرن گے۔
ایس توں بعد میاںآصف نے گل بات کردیاں آکھیا :’’دُلا بھٹی ساڈا ہیرو اے تے سدا رہے گا‘‘
جھنگ توں آئے سید طاہر شیرازی ہوراں دُلا بھٹی بارے گل بات کردیاں آکھیا : ’’پنجابی سورمے سارے پنجابیاں دے سانجھے نیں، دُلا بھٹی دوواں پنجاباں دا اوہ پُتر اے جہنے پنجاب دے حقاں واسطے اوس دور دے دھاڑوی اکبر بادشاہ خلاف جنگ لڑی۔ ساڈے ہیرو زندا رہنے چاہیدے نیں‘‘۔
روزناما ’’ترسیل‘‘ دے ایڈیٹر جناب مشتاق قمر ہوراں آکھیا: ہُن اوہ ویلا دور نہیں جدوں اسیں پنجابی سورمیاں نوں نصاب وچ ساہمنے لیاواں گے‘‘۔
سنکھے تے من موہنے شاعر جناب احمد بزمی ہوراں دُلا بھٹی بارے اپنی اک نظم سناکے ماحول نوں انج گرمایا جسراں ہنے ہنے دُلا بھٹی اکبر بادشاہ دے خلاف یُدھ لڑن لئی نکلیا اے تے اپنے سنگیاں دے لہو نوں گرمائون واسطے مخصوص جنگی گفتگو کر رہیا اے۔ احمد بزمی ہوراں دی نظم دے دو تِن شعر حاضر نیں:
سانوں ازلوں پیا اے لُٹدا جہڑا محلاں دا وسنیک
ساڈے لیکھیں ظلم ہنڈاونا ساڈے متھے ظلم دی لیک
سانوں ریجھ کوئی نہ آوندی نہ چڑھدا کوئی چاء
اسیں پاندھی مارو تھلاں دے ساڈا دوزخ تیک ہے راہ
سانوں ٹچکر کیتی ہاسیاں ساتوں رُسے ساڈے لیکھ
ربّا ساڈیا دُشمنا! اک وار تے ایدھر ویکھ
اسیں جبر کٹّے نیں کل وی ساڈی نیویں اج وی دھون
سِر چُکیے تاں گل بن دی پر سِر چُکے گا کون؟
فِر کوئی دُلا بھٹی آوے ، فر دیوے اوہ للکار
اُٹھ مغل چغتیا دُشمنا! اج ننگی اُو تلوار‘‘
ڈاکٹر ایم ایچ بابر ہوراں آکھیا کہ: ’’جسراں اج اسیں دُلا بھٹی دیہاڑ منا رہے آں ایسے طرحاں پنجاب دے ہر اک ہیرو دا نہ صرف دیہاڑ منایا جائے سگوں اوہناں بارے بھرویں جانکاری نوں نصاب دا حصا بنایا جائے ۔ تاں جے ساڈی اگلی پیڑھی نوں اپنے ہیروز دی، غیرت، انکھ تے جی داری دی سیہان ہو سکے۔
میں بطور کوآرڈینیٹر پاکستان ’’پاک برٹش آرٹس انٹرنیشنل آکھاں گا کہ :جاوید پنچھی، الیاس گھمن صاحب، مدثر اقبال بٹ صاحب ، بابا نجمی تے ہور وی پنجابی آگو جتھے وی پنجابی اکٹھ کروان اسیں اوہناں دے نال آں۔
پاک برٹش آرٹس انٹرنیشنل دی جنرل سیکرٹری پنجاب محترما فرح دیبا ہوراں گل بات کردیاں آکھیا:
’’ماں بولی دی سیوا تے پنجابی سورمیاں دے آدر واسطے میرے مان جوگ ویر الیاس گھمن ، مدثر اقبال بٹ تے ماں بولی دے ہر سیوک دا ہر نِکا جہیا کم وی وڈی گل اے ۔ کیوں جے اوہ ایس دور وچ وی دھرتی ماں دے حق واسطے کھلوتے نیں۔ میں فرح دیبا ہاشمی جنرل سیکرٹری پنجاب ’’پاک برٹش آرٹس تے میری تنظیم دھرتی دے سپتراں تے سیواکاراں دے نال اے ‘‘۔
مِتّر سانجھ پنجاب دے پردھان محترم جناب افتخار وڑائچ کالروی ہوراں دُلا بھٹی بارے اِک نظم سنائی۔
اُچیچے پروہنیاں وچوں محترم بابا نجمی ہوراں وی اپنے مخصوص مزاحمتی انگ وچ اپنی شاعری سنا کے ماحول نوں گرما دتا۔
محترم جناب مدثر اقبال بٹ صاحب نے گل بات کردیاں آکھیا کہ: دُلا بھٹی دیہاڑ منائون دا مطلب ایہ نہیں کہ اسیں اک دیہاڑ ایتھے گل بات کر کے فیر گھرو گھری چُپ وٹ کے بہ جایے۔ سگوں ایہدا مطلب اے کہ اسیں پنجاب دے حقاں دی راکھی اوسے طرحاں کریے جسراں دُلا بھٹی نے کیتی سی۔
اوہناں ایہ وی آکھیا کہ اگلے مہینے یعنی اپریل وچ کرتار پور اک عالمی پنجابی کانفرنس کروان دا پربندھ کر رہے آں جہدے وچ چڑھدے تے لہندے دوواں پنجاباں دے شاعر، سوجھوان، دانشور ، لکھاری تے پترکار وڈی گنتی وچ رلت کرن گے ۔ ایس توں وکھ عالمی پدھر تے کھلرے ہور وی پنجابی شامل ہون گے۔
گل بات دے آخر تے ایس اکٹھ دے پردھان جناب الیاس گھمن ہوراں دُلا بھٹی بارے کجھ شعر پڑھ کے دُلا بھٹی دی نابری دا وکھالا کیتا۔
آخر تے سارے لکھاریاں تے سوجھواناں نوں دُلا بھٹی دے مزار تے لیجایا گیا جتھے سارے پنجابیاں نے دُلا بھٹی دی روح واسطے دعا وی منگی تے ایس گل دا عہد وی کیتا کہ : اسیں دُلا بھٹی وانگوں پنجاب دے حقاں دی انج ای راکھی کراں گے جسراں دُلا بھٹی کردا ہویا شیہد ہو گیا۔
