ایہ اودوں دیاں گلاں نیں

امرجلیل

میری ہر گل تے شک کرن والے تے ہر قصے تے کتھا نوں جھوٹ دی پنڈ سمجھن والے پچھدے تے کہندے نیں کہ اجیہا دور کیہ تسیں خواب وچ ویکھیا سی جدوں ڈالر دی قیمت ڈیڑھ روپیہ ہوندی سی؟ سونے دی قیمت 125 روپیے تولہ ہوندی سی؟ بکرے دے اک سیر یعنی اک کلو گوشت دی قیمت اک روپیہ تے کجھ پیسے ہوندی سی؟ کلاس ون‘ یعنی اج دے گریڈ22 دے افسر دی ماہانہ تنخواہ 350 روپیے ہوندی سی؟ بالکونی وچ بہہ کے فلم ویکھنا بہت وڈی عیاشی سمجھی جاندی سی تے ایس عیاشی دی قیمت یعنی ٹکٹ ڈیڑھ روپیے دا ہوندا سی؟ تسیں ٹرام وچ سوار ہو کے اک آنے وچ کراچی دے کسے وی دراڈے علاقے سولجر بازار‘ کیماڑی‘ کینٹ‘ چاکیواڑ تے لارنس روڈ دے پچھواڑے وچ واقع گاندھی گارڈن جا سکدے سی؟ گاندھی گارڈن نوں ہن چڑیا گھر کہندے نیں۔ ایس قسم دے ان گنت سوال میرے توں پچھے جاندے نیں۔ تسیں اپنے شکوک و شبہات دی آبیاری کردے رہوو‘ ایس کم تے کسے قسم دی کوئی روک ٹوک نہیں۔ تسیں موبائل فون توں شغل تے ضرور فرماندے ہوو گے۔ انٹرنیٹ تے جا کے تسیں فقیر دے سنائے ہوئے قصیاں دی تصدیق کر سکدے او۔ اعدادوشمار اوچ اونچ نیچ ہو سکدی اے پر واقعات‘ قصے‘ کہانیاں اوہو نیں جو فقیر نے چشم دید گواہ دے طورتے ویکھے نیں سگوں ایہناں قصے کہانیاں وچ فقیر اک گمنام کردار دے طور تے شامل رہ چکیا اے۔ ایس گل تے حیران پریشان ہون دی لوڑ نہیں۔ تسیں جس دور وچ ساہ لے رہے ہوندے او لامحالہ تسیں اوس دور وچ اپنا کردار نبھا رہے ہوندے او۔ ایس توں علاوہ تہاڈے کول کسے قسم دی چوائس‘ متبادل طریقہ کار نہیں ہوندا۔
تسیں صرف ایناں سوچو کہ 1960ء توں پہلاں والا پاکستان اج کل دے پاکستان توں کیوں وکھرا سی؟ 1960ء دے بعد آن والیاں نسلاں نوں میں یقین دوانا واں کہ اودوں پاکستان دے سر تے نظر آن والا اسمان انج ای سی جیویں اج اے۔ دھرتی ہو بہو انج دی اے جیویں 1960ء توں پہلے سمندر دیاں لہراں جہانگیر کوٹھاری پریڈ دیاں پوڑھیاں نال آ کے لگدیاں سن۔ کراچی دی کسے وی مستند‘ قابل اعتبار تے لائق اعتماد تریخ وچ لکھیا ہویا نہیں ملدا کہ کراچی تے سونامی دی قیامت کدی ٹُٹی سی۔ کہندے نیں کہ ایہ کرشمہ دو معتبر ہستیاں دی وجہ نال اے اک اے بھگوان شو تے دوجے نیں سید عبداللہ شاہ غازی۔ دوہاں دے دور وچ تن ہزار ورھیاں دا فرق اے۔ شومندر کلفٹن دی جہانگیر کوٹھاری پریڈ دے تھلے‘ غار یاں گچھا وچ بنیا ہویا اے۔ عبداللہ شاہ غازی دے جسدخاکی دا مقبرہ نیڑے ای اک ٹیلے تے بنیا ہویا اے۔ سمندر جدوں پسپا نہیں ہویا سی اودوں بھوترے سمندر دیاں لہراں ٹیلے نال آ کے ٹکراندیاں سن۔ ٹیلے دے پچھواڑے وچ پین دے پانی دا قدرتی چشمہ اے جہدے تے مزار دا انتظام چلان والیاں دی اجارہ داری اے۔ 1960ء والے پاکستان تے اج دے پاکستان وچ بنیادی فرق اے۔ 1960ء والا پاکستان یعنی قائداعظم دا بنایا ہویا پاکستان پنج صوبیاں تے مشتمل ملک سی۔ اج دا پاکستان چار صوبیاں تے مشتمل ملک اے۔
24 ورھے ہسی خوشی رہن دے بعد 1971ء وچ مشرقی پاکستان والیاں نے سانوں خداحافظ کہیا تے اپنا وکھرا ملک بنگلہ دیش بنا لیا۔ ایہ علیحدگی بڑے پیار محبت نال اوسے طرح ہوئی سی کہ جس طرح 1947ء وچ برصغیر دے بٹوارے دے ویلے ہوئی سی۔ کوئی لڑائی جھگڑا نہیں سی ہویا۔ خون خرابہ نہیں سی ہویا۔ وکھرے ہوندے ای اسیں اک دوجے نوں گلدستے پیش کیتے سن‘ تحفے دتے سن‘ وکھرے ہوندے ہوئے اسیں اک دوجے نوں گلے مل کے بڑے روئے سی۔ انج دی ای سی بنگالیاں نال ساڈی محبت۔ مشرقی پاکستان دے وداع ہون تے بنگلہ دیش بن جان دے بعد پچھے رہ گیا مغربی پاکستان۔ اک غیرمنتخب اسمبلی نے مغربی پاکستان توں لفظ مغربی خارج کر دتا۔ اسیں فیر توں بن گئے پاکستان پر موجودہ پاکستان قائداعظم والا پاکستان نہیں۔ قائداعظم والے پاکستان وچ پنج صوبے سن موجودہ پاکستان وچ چار صوبے نیں۔ ایس لئی موجودہ پاکستان قائداعظم والا پاکستان نہیں۔ کجھ لوکاں دا کہنا اے کہ موجودہ پاکستان ذوالفقارعلی بھٹو دا پاکستان اے پر بااثر سیانیاں دا فرمانا اے کہ موجودہ پاکستان ددھ وچ دھلے بندیاں دا پاکستان اے۔ ایس بارے کجھ کہنا میں مناسب نہیں سمجھدا۔ میں صرف ایناں جاننا واں کہ موجودہ پاکستان اوس دن توں عالم وجود وچ آیا سی جس دن بنگلہ دیش بنیا سی۔ تریخی اکھاڑ پچھاڑ دے ویلے مشرقی پاکستان وچ 65ملین یعنی چھ کروڑ پنجاہ لکھ پاکستانی رہندے سن تے مغربی پاکستان وچ پنج کروڑ اسی لکھ پاکستانی رہندے سن۔ ایس لحاظ نال پاکستان دا وڈا حصہ پاکستان دے چھوٹے حصے توں وکھرا ہو گیا سی۔ اک ہور کارن وی اے جہدی وجہ نال 1960ء والے مغربی پاکستان نوں اج دے پاکستان دے مقابلے وچ پسماندہ پاکستان سمجھیا جاندا اے۔ اودوں موبائل فون ایجاد نہیں سن ہوئے۔٭٭