سفارتکاری وچ احتیاط دی لوڑ

احمد وقاص ریاض

سابق وزیراعظم عمران خان نے کجھ دیہاڑ پہلاں لوکاں نال خطاب کردے ہوئے اک خط لہرایا تے دعویٰ کیتا کہ اک طاقتور ملک اوہناں دی حکومت خلاف سازش کر رہیا اے تے ایس سازش وچ اپوزیشن دے کجھ سیاستدان وی شریک نیں جو بیرونی سفارتکاراں نال ملاقاتاں کر رہے نیں۔ ملک دے اہم ترین عہدے تے بیٹھے بندے دے ایس الزام نال ملک وچ تہلکہ مچ گیا تے لوک حقیقت جانن لئی بے تاب ہو گئی فیر کجھ دیہاڑے بعد دسیا گیا کہ اوہ خط حقیقت وچ امریکہ وچ پاکستان دے سفیر دی الوداعی دعوت وچ امریکی سٹیٹ ڈیپارٹمنٹ دے اک آفیشل دی گل بات نوں بنیاد بنا کے وزارت خارجہ نوں گھلیا جان والا مرسلہ سی جہدے وچ امریکی انڈر سیکرٹری آف سٹیٹ نے پاکستانی وزیراعظم دے دورہ روس دی ٹائمنگ تے اعتراض کردے ہوئے وزیراعظم دے خلاف آن والی تحریک عدم اعتماد دا ذکر کیتا تے اپنی رائے پیش کیتی کہ اگلے آن والے وزیراعظم دے نال چنگے تعلقات قائم کیتے جا سکدے نیں۔
قیام پاکستان دے بعد کئی دہائیاں تک امریکہ دا جھکائو پاکستان ول رہیا جد کہ بھارت سوویت یونین دے کیمپ وچ سی تے کمیونسٹ چین وی علاقائی سیاست نوں سامنے رکھدے ہوئے ہندوستان دی مخالفت وچ پاکستان دے نیڑے رہیا۔ آن والے ورھیاں وچ معاشی تے دفاعی لوڑ لئی پاکستان دا ا نحصار امریکہ تے رہیا جد کہ بھارت نے غیرجانبداری دا ڈھونگ رچا کے دنیا دیاں دو وڈیاں سپر طاقتاں امریکہ تے روس نال قریبی تعلقات بنا لئے۔ سوویت یونین دے ٹٹن تے سرد جنگ دے خاتمے مگروں بھارت نے بڑی چالاکی نال امریکہ دی قربت حاصل کر لئی تے پاکستان ساریاں قربانیاں دے باوجود امریکہ توں ہولی ہولی دور ہوندا گیا۔ اسیں سمجھدے رہے امریکہ ساڈا احسان مند ہووے گا جد کہ امریکہ دا خیال سی کہ اوہ سانوں ساڈی خدمات دا معاوضہ دے چکیا اے۔ پاکستان دا ہنی مون پیریڈ ختم ہویا تے ساڈے اُتے معاشی تے فوجی پابندیاں لگ گئیاں تے بیرونی امداد تے پلن والی قوم اپنے پیراں تے کھڑا ہون دی تھاں اپنے سابقہ دوستاں نوں مورد الزام ٹھہران لگ پئی۔ پاکستان وچ امریکہ مخالف جذبات تے افغانستان وچ لمی جنگ دے بعد امریکی فوجاں دی پسپائی وچ مبینہ پاکستانی مدد دے باوجود امریکہ تے یورپ نے فراخدلی دا مظاہرہ کردے ہوئے کرونا نال تباہ شدہ معیشت نوں سہارا دتا نتیجے دے طور تے ساڈی ٹیکسٹائل انڈسٹری فیر اپنے پیراں تے کھڑی ہو گئی تے ساڈی مغربی ملکاں نوں ایکسپورٹ ریکارڈ سطح تے اپڑ گئی۔ اک اندازے دے مطابق پاکستان دی ورھے وار ایکسپورٹ چوی بلین ڈالر اے جو تقریباً ساری امریکہ تے یورپ دے نال اے۔
اوورسیز پاکستانیاں دی وڈی گنتی امریکہ‘ کینیڈا‘ برطانیہ تے یورپ وچ مستقل رہائش پذیر اے جد کہ مشرق وسطیٰ وچ سعودی عرب‘ قطر تے متحدہ عرب امارات وچ لکھاں پاکستانی محنت مزدوری تے کاروبار کر رہے نیں۔ اوہ ملک وی امریکہ دے نال بہترین تعلقات بنا کے رکھے ہوئے نیں تے ہن اسرائیل دے نال رابطے ودھا رہے نیں۔ عمران خان نے بالکل ٹھیک کہیا جے نوے لکھ اوورسیز پاکستانی زرمبادلہ نہ گھلن تے ملک دا دیوالیہ نکل جاوے تے عمران خان نوں ایہ وی پتہ ہونا چاہیدا اے کہ جے دنیا دی واحد سپرپاور امریکہ تے اوہدے زیراثر ملک پاکستان توں امپورٹ تے زرمبادلہ گھلن تے پابندیاں لا دین تے ساڈا دیوالیہ نکلن وچ کنی دیر لگے گی۔ چین ساڈا چنگے بھیڑے وقتاں دا ساتھی اے جو سی پیک تے ڈیفنس سنے تقریباً سارے شعبیاں وچ ساڈی مدد کر رہیا اے ایسے طرح روس وچ موجود تیل و گیس دے کھلے ذخائر ساڈی توانائی دی لوڑ دے تناظر وچ اہمیت رکھدے نیں پر عالمی سفارتکاری وچ جذبات نہیں سوجھ بجھ تے تدبر توں کم لینا چاہیدا اے۔ ساریاں نوں نال لے کے چلنا چاہیدا اے تے کسے وی ملک تے الزامات لان توں گریز کرنا چاہیدا اے۔ وقتی مفادات یاں مقبولیت حاصل کرن لئی کسے وی ملک دے خلاف گل بات کرنا کسے وی طرح ملکی مفاد وچ نہیں۔ لوڑ ایس گل دی اے کہ اسیں اپنی معیشت نوں مضبوط کریئے‘ وسیلیاں وچ وادھا کریئے تے غیرجانبدارانہ پالیسی اختیار کردے ہوئے دنیا دے ملکاں تے اپنا احسان جتان دے نال اوہناں دے احسان وی یاد رکھیے۔٭