چڑھدے پنجاب دی تنظیم سانجھا پنجاب ولوں بابا فرید بُک فائونڈیشن لہور لئی ایکسی لینس ایوارڈ

محمد آصف رضا

کسے سیانے آکھیا سی کہ زخم بھرن نُوں تے بھر ای جاندے نیں پر اوہناں پھٹاں دے پئے نشان ہمیشہ اوہناں دی یاد تازہ رکھدے نیں ۔ جد وی اوہناں تے نظر پیندی اے تے بندے دا دل تے دماغ بھج کے ماضی دے اوہناں جھروکیاں نوں کھول کے فیر اوہناں وِچ گواچ جاندا اے ۔ اج دی پیڑھی نے بھاویں اوہ سارا کجھ نہیں بھوگیا پر خورے کیوں اوہ نسل وی اپنی روح تے ایہہ پھٹ ہنڈھا رہی اے۔ ایہہ اپنے وڈکیاں دیاں کیتیاں غلطیاں تے پشیمانی اے کہ اِک دُوجے توں نموجھانے ہوئی پِھردے ہاں، یاں ڈونگھی طرحاں دوہاں بنّے اِک احساس اوہ شرمندگی دا ہے یاں فیر توں نویں سِرے توں اوہناں رشتیاں نوں مُڑ کے اِک مالا چ پرو کے اگے تُرن دا اے بقول گوربھجن گِل جی ہوراں دے :
اپنے گھر پردیسیاں وانگوں،
پرتن دا احساس کیوں ہے؟
میں سنتالی مگروں جمیاں،
میرے پنڈے لاس کیوں ہے؟
شہر لاہور ‘چ آ کے جے
ننکانے وی میں جا نہیں سکدا،
دھاہ گلوکڑی پا کے ملدا
ستلج نال بیاس کیوں ہے؟
اِکو پھانسی، اِکو گولی،
رحمت علی، سرابھا، بسمل
آزادی توں مگروں ساڈا
وکھو وکھ اتہاس کیوں ہے؟
دِلی ورگے چونک چرستے،
کار ویہار، بازار وی اوہی
مقناطیسی کھچّ دی شکتی،
شہر لاہور چ خاص کیوں ہے؟
بلھے شاہ دا پریم پیالہ،
بِناں قصوروں پی نہیں سکدا،
ہر واری ہوٹھاں تے آؤندی،
عجب طرحاں دی پیاس کیوں ہے؟
ساڈے پنڈ دی سنتی ورگا،
میلا سوٹ عنایتاں پایا،
پونی صدی گواچن مگروں،
راوی پار لباس کیوں ہے؟
ایہہ ہوکا سنتالی مگروں جمیاں دا سانوں بھج بھج کے اپنے کناریاں ول دِھک رہیا اے۔ پنجابی جتھے وی وَسدے نیں اوہناں اندر پنجاب وسدا اے، اوہ اکلا اِک بنّے دا پنجاب نہیں ایہناں دے دِل دوہاں پنجاباں وِچ دھڑکدے نیں۔ لہندے پنجاب توں اُجڑ کے گئے ٹبراں دِیاں اولاداں وِچ ایس درد دی تے سمجھ آندی اے پر جیہناں پنجابیاں دے وڈکیاں نے ونڈ وِچ کسے وی قسم دادرد نہیںبھوگیا تے اوہ شروع توں یاں چڑھدے پنجاب وسدے نیں یاں لہندے پنجاب وسدے نیں مگر اوہناں دے اندر وی میں سنتالی دی پِیڑ نوں رمکدیاں ویکھیا اے ۔ ایس گل دی مینوں اج تیک سمجھ نہیں آئی۔ اوہناں سُنیاں سُنائیاں کہانیاں نال ای اپنی روح ایس حد تیک درد نال سِلھی کر لئی اے کہ اوہناں نوں پنجاب تے بیتی ایس انھی انھیری دی دھوڑ اکھاں وِچ وڑدی محسوس ہوندی اے ۔ پر میں آس وند ہاں کہ اوندے ویلے وِچ ایس پاڑ نوں ساڈی آن والی نسل ضرور میلے گی۔ بھلا ہووے ایہناں نویں سادھناں دا کہ جِنا کر کے اسیں وِچھڑے پنجاب فیر توں مِلنا شروع ہوئے ہاں۔ فیس بُک، انسٹاگرام، وٹس ایپ گروپ تے ہور ایہو جیہے نویں جدید ٹیکنالوجی دے استعمال نے بندے نوں بندے دے نیڑے کر دِتا اے، میں ایہہ سمجھداں کہ بندے نوں نہیں سگوں دنیا بھر دے پنجابیاں نوں پنجابیاں دے نیڑے کر دِتا اے ۔ اج پورا پنجاب اِک مُٹھ ہوئی کھڑا اے ۔ اج موگے وسن والا دوست ہارون آباد وِچ اپنے اَن ویکھے ہانیاں سنگ کھلوتا اے، میرے بھانے ایہہ اِک وڈا انقلاب اے تے ایس کر کے ہی اسیں چِرے وچھُنے سجن فیر آ کے اِک دوجے دے گل لگن جا رہے ہاں۔ بھلا ہووے ویلے دِیاں سرکاراں دا کہ کرتار پورراہداریاں نے ایہہ راہ ہور سوکھا کر دِتا اے۔ کرتار پور ساڈے سنگھ بھراواں دے شردھا دے سینٹر بنن توں علاوہ وُچھونے یاراں بیلیاں بھیناںبھراواں دا اوہ سینٹر مِل گیا اے جتھے اوہ اپنے دِل دیاں تمناواںپوریاں کرن اپڑ جاندے نیں۔ کرتار پور دے سروور وِچ نِرا پانی ای نہیں اے اپنے وِچھڑے پیاریاں دے خوشی تے غم دے اتھرو وی شامل نیں کہ جتھے لوک ملاپاں دا اشنان کر کے مُڑکے سنتالی نہ ہنڈھاون دا عہد کردے نیں۔
دوہاں پنجاباں وِچ اِک دُوجے نوں سِکدے پنجابی اپنے اپنے طور تے بھرپور کوششاں کردے پئے نیں۔ لوک اپنے طور تے سنتستھاواں بنا کے یاں اگے توں ای بنیاں تنظیماں راہیں اِک دوجے نوں وڈیاون دے بہانے پئیاں لبھدیاں نیں۔ ایہہ نِرا اِک بنّے نہیں پیا ہوندا دوہاں بندے ایہہ اُپا کیتے جا رہے نیں۔ ساڈا صدیاں دا پندھ اج دِناں وِچ مُکن تے آیا کھلا اے۔ لوک اُتاولے نیں اِک دُوجے نوں مان دین لئی، اِک دوجے نوں ستکار دین لئی ۔ ایہہ کالھ ایہہ اُتاولا پن کسے وی ڈھنگ نال اِک دوجے توں وِچھڑیاں بھائیاں دی آس نال بجھا اے۔ بقول استاد دامن دے:
لالی اکھیاں دی پئی دَسدی اے
کھوئے تسیں وی او،
کھوئے اسیں وی آں
ایہناں آزادیاں ہتھوںبرباد یارو،
ہوئے تسیں وی او ہوئے اسیں وی ہاں۔ہُن وِچھڑے پنجابیاں دیاںاکھیاں دی لالی کُجھ گھٹن لگ پئی اے، میل ملاپ ودھ رہے نیں، محبتاں ودھدیاں پئیاں نیں،اِک نشانی اِک نویں پنجاب دی ایہہ اِک شروعات اے اِک مُڈھ بَجھا اے۔ایسے مُڈھ بنھن دا اِک وکھالا پچھلے دِنیں بنھیا گیا۔
نہال فائونڈیشن تے سانجھا پنجاب (onepanjab) ولوں اِک سماگم کیتا گیا جس وِچ ’’سانجھا ایوارڈ‘‘ دین دی اِک تقریب وِچ لہندے تے چڑھدے پنجاب دے باشندیاں وِچ پل دا کم کرن لئی یتنشیل تنظیم ’نہال فائونڈیشن‘ ولوں سانجھے پنجاب دی گل کردا موہالی وِچ مائی بھاگو انسٹی ٹیوٹ وِچ اِک شاندار سماگم آیوجت کیتا گیا، جس دا نام سی ’’اِک شام سانجھے پنجاب دے نام‘‘۔ ایس پروگرام وِچ مُکھ پروہنے مہان اُگھے کہانی کار گلزار سنگھ سندھو اتے خاص طور تے مہمان اُگھے شاعر تے تنقیدنگار ڈاکٹر دوِندر سیفی سن۔ تقریب دی پردھانگی منڈل وِچ اُگھے صحافی کنور سندھو تے مائی بھاگو انسٹی ٹیوٹ دے ڈائریکٹرسردار اندر پال سنگھ جی سن۔ایس موقع تے گلزار سنگھ سنگھ سندھو تے کنور سندھو نے پاکستان دی یاترا دوران حاصل کیتیاں سہانیاں یاداں بارے بڑی تفصیل وِچ دَسیا۔ ونڈ بارے درد بیاندیاں کہانیاں بارے چرچہ ہوئی۔ ڈاکٹر دوِندر سیفی نے اپنیاں نظماں دے خوبصورت رنگ پیش کیتے۔ اوہناں اپنی اِک مشہور نظم ’منتھن‘ دے بول سُن کے ہال تاڑیاں نال گونج اُٹھیا۔
نہ رہن دیواراں،
نہ دائرے، نہ پنجرے
نہ ایہناں نوں بنوائون والے ٹھیکے دار
ایہو جیہا جھکھڑ اِک وار جھل جان دیو
تاں جو ویکھ لئیے حداں توں بِناں دھرتی تے اکھنڈ آدمی
ایس دوران بھاگو انسٹی ٹیوٹ دے طالب علماں ولوں عورت شکتی بارے خوبصورت تقریراں کیتیاں۔ نہال فائونڈیشن ولوں دو ایوارڈ چڑھدے پنجاب دے جناب خوشی محمد اتے اوہناں دی ٹیم نوں دِتا گیاں جیہڑے کہ نقلاں دی روایت نوں جاری رکھ رہے نیں۔ ایس ٹیم ولوں اوتھے خوبصورت نقلاں وی پیش کیتاں۔ دوجا ایوارڈ لہندے پنجاب دی تنظیم ’’بابا فرید بُک فائونڈیشن، لاہور‘‘ نوں دِتا گیا۔ ایہہ سنستھا پنجابی زبان تے ان ونڈے پنجاب متعلق ثقافتی طور تے خاص کردار ادا کر رہی اے، جو ہُن تیک لہندے تے چڑھدے پنجاب دیاں رَلویاں پنجاہ توں ودھ کتاباں چھاپ کے لوکاں وِچ مفت ونڈ رہی اے۔ ’نہال فائونڈیشن دے کرتا دھرتا سربنہال سنگھ نے ایس ایوارڈ نوں جاری رکھن دا اعلان وی کیتا۔
دوجے بنّے وساکھی میلہ 2022 مناون دی اِک تقریب وِچ اِک ایوارڈسیشن رکھیا گیا ، جس وِچ چڑھدے پنجاب توں ’’بابا فرید بُک فائونڈیشن لاہور‘‘ نوں ’نہال فائونڈیشن تے سانجھا پنجاب (onepanjab) ولوں دِتے گئے ایوارڈ دی تقریب وی ہوئی۔
’’بابا فرید فائونڈیشن لاہور‘‘ دے چیئرمین مدثر اقبال بٹ جی ہوراں نوں چڑھدے پنجاب توں گھلے گئے ایوارڈ تے سروپا پیش کیتا گیا ایس توں علاوہ فائونڈیشن ولوں پاکستانی اِک لکھ روپے دا چیک وی پیش کیتا گیا۔ بابا گورو نانک دیو جی آڈیٹوریم جو کہ پنجاب ہائوس وِچ ہے اوہدے اندر ایس ایوارڈ نوں پنجابی دے مشہور کہانی کار الیاس گھمن، بابا گورو نانک یونیورسٹی (ننکانہ صاحب جو اپنے بنن دے مراحل وِچ ہے) دے پرنسپل ڈاکٹر افضل صاحب، پنجاب یونیورسٹی شعبہ پنجابی دی چیئرمین پروفسیر نبیلہ عمر جی، ڈاکٹر کلیان سنگھ کلیان، پنجابی کوتری طاہرہ سرا، کینیڈا توں آئے ورلڈپنجابی کانفرنس دے پردھان وی شامل سن جیہناں نے سانجھا پنجاب ولوں مدثراقبال بٹ ہوراں نوں سروپا ایوارڈ تے چیک پیش کیتا گیا۔چیئرمین مدثر اقبال بٹ ہوراں نے ایوارڈ وصول کرن مگروں اپنی گل بات وِچ نہال فائونڈیشن تے سانجھا پنجاب دا شکریہ ادا کردیاں ہویاں کہیا کہ اِک دوجے نوں سنمان دین دا مطلب اے کہ ساڈیاں پئیاں وِتھاں وِچ محبتاں دی مِٹی ایس کھپے نوں پوردی پئی اے۔ اللہ نے چاہیا تے بہت جلد بابا فرید بُک فائونڈیشن وی چڑھدے پنجاب دے وِیراں لئی ایہو جیہا ای کوئی اُپرالا کرے گی۔ اوہناں نے کہیا کہ دنیا دی کوئی وی طاقت ہُن پنجابیاں نوں مِلن توں نہیں روک سکدی، کیوں جو ہُن پنجابی جاگ چُکے نیں۔اوہناں دسیا کہ بابا فریڈ بُک فائونڈیشن توں وکھ ’پنجاب ہائوس‘ وِچ ای اساں بابا گورو نانک آڈیٹوریم دی نینہہ رکھی اے۔ ایس توں علاوہ مفت کتاباں ونڈ توں وکھ اسیں اِک ڈیجیٹل لائبریری وی بنا رہے ہاں جس وِچ شاہ مُکھی گورمکھی تے ا نگریزی دیاں وی کتاباں شامل ہوسن۔ انگریزی دیاں اوہ کتاباں جو صرف پنجاب ، یاں پنجابی زبان دے حوالے نال ہون گِیاں۔ ایس توں بعد بابا نجمی ہوراں اپنے خطاب وِچ فرمایا کہ سانجھے پنجاب دا سُفنا اج پورا پیا ہوندا اے۔ نہال فائونڈیشن یاں ایہو جیہیاں پنجابی پیاریاں دیاں کوششاں ساڈیاں مزید وِتھاں پورن گِیاں۔سماگم دے اخیر وِچ عنایت عابد، تیمور افغانی، ندیم اقبال باہو جی ہوراں نے صوفیانہ کلام پیش کیتا جس نوں سُنن ہاراں نے بہت سراہیا۔