یوم شہادت حضرت علی علیہ السلام

تحریر: شبیر احمد شگری

داماد رسول‘ شوہر بتول تے حسنین کریمین دے بابا حضرت علی علیہ السلام دی ذات کائنات وچ اوہ واحد ہستی اے جہدی ولادت وی خدا دے گھر وچ ہوئی تے شہادت وی تے اوہناںدی ذات دی سب توں وکھری اہمیت تے عظمت دا اندازہ صرف ایسے گل نال ای لا سکنے آں کہ ایہہ سعادت کدی کسے ہور نوں نصیب نہیں ہو سکی۔
تہاڈی زندگی بچپن توں ای کدی آغوش رسول وچ کچھی اوہناں دے شانہ بشانہ اسلام تے پیغمبر اسلام دا دفاع کردے ہوئے گزری۔ کفار دے نال لڑے جان والی ساری جنگاں وچ آپ نے بہادری دے اوہ جوہر وکھائے نیں کہ ہمیشہ دشمناں نوں عبرتناک شکست دا سامنا کرنا پیا اے تے اج تک چاہے جنگ دا میدان ہووے یا کوئی وی مقابلہ جدوں نعرہ حیدری لایا جاندا اے تے اک دم انسان دا جسم جوش تے ولولے نا ل لبریز ہو جاندا اے۔ اسلام لئی نہ صرف تہاڈی بلکہ تہاڈی آل دی قربانیاں لاوازل نیں۔
آپ دی ولادت دے کول حضرت فاطمہ بنت اسد نے اپنے جسم نوںکعبے دی دیوار نال مس کر کے دعا فرمائی۔ اے پروردگار اپنے جد ابراہیم علیہ السلام دے کلام اتے ایمان رکھنی آں۔پروردگار تینوں ایس ذات دے احترام دا واسطہ جہنے ایس مکان مقدس دی تعمیر کیتی۔ بچے دے حق دا واسطہ جہڑا شکم وچ موجود اے۔ ایہدی ولادت نوں میرے لئی آسان فرما۔ دعا دے نال ای کعبے دی دیوار شگافتہ ہو گئی تے فاطمہ بنت اسد کعبہ وچ داخل ہوئیاں تے دیوار دوبارہ اصل حالت وچ متصل ہو گئی۔ جہڑے حاجی حضرات حج اتے اجندے نیں اوہ ایس شق دیوار دا مشاہدہ وی کردے نیں۔ لکھ کوشش کیتی گئی اوہنوں اتے کرن دی مگر ہر سال جدوں 13رجب یوم ولادت حضرت علیؓ دا دن آندا اے اوہدے وچ فیر دراڑ پے جاندی اے۔
زمین دے سب توں مقدس مقام وچ جہدے ول پوری دنیا دے مسلمان رخ کر کے نماز پڑھدے نیں۔ فاطمہ بنت اسد تن دن مہمان رہیاں۔ 13رجب نوں بچے دی ولادت ہوئی۔ اوہدے مگروں جدوں فاطمہ بنت اسد نے کعبے توں باہر آنا چاہیا تے دیوار دوبارہ شق ہوئی تے تسیں باہر تشریف لیائیاں تے فرمایا: میںایہہ پیغام سنیا اے کہ بچے دا ناں علی رکھنا۔ پیغمبر اسلام حضرت محمد مصطفیﷺ نے آپ دا ناں علی رکھیا۔ آپ دے مشہور القابات مرتضیٰ‘ اسد اللہ‘ یداللہ‘ نفس اللہ‘ حیدرکرار‘ نفس رسول تے ساقی کوثر نیں تے کنیت ابو تراب اے۔
حضرت علی علیہ السلام تن سال دی عمر تک اپنے والدین دے کول رہے۔ اوہدے مگروں پیغمبر اکرم حضرت محمدﷺ دے کول تشریف لیائے۔ ایس طرح حضرت علی علیہ السلام نوں ساری زندگی حضور پاکؐ دی رفاقت تے جانثاری نصیب ہوئی۔ ایہہ خوش نصیبی دنیا وچ کسے ہور نوں نصیب نہیں ہوئی۔ علی علیہ السلام دس سال دی عمر وچ ای اینی بلندی اتے پہنچ گئے کہ جدوں پیغمبر اسلامﷺ نے رسالت دا اعلان کیتا تے آپ نے اوہناں دی تصدیق فرمائی۔ آپ ہمیشہ رسول خداﷺ دے نال رہندے سن۔ ایتھوں تک کہ جدوں پیغمبر اسلامﷺ شہر توں باہر‘ کوہ و بیابان ول جاندے سن تے آپ نوں اپنے نال لے جاندے سن۔
حضرت علی علیہ السلام دے دوجے افتخارات وچوں اک ایہہ وی اے کہ جدوں شب ہجرت مشرکین مکہ نے رسول خداﷺ دے قتل دی ناپاک سازش کیتی تے آپ نے پوری شجاعت دے نال رسول خداﷺ دے بستر اتے سو کے اوہناں دی سازش نوں نکام کر دتا۔
مسلماناں دی جنگاں وچ ویکھیا جاوے تے جنگ بدر سب توں پہلی تے اہم جنگ سی۔ جہڑی 17رمضان سنہ 2ہجری نوں بدر دے مقام اتے مسلماناں تے مشرکین قریش دے درمیان لڑی گئی۔ ایس جنگ وچ گو کہ مسلماناں دی افرادی قوت گھٹ سی لیکن اوہناں نے مشرکین اتے فتح پائی۔ تریخی حوالیاں دے مطابق مسلماناں دی فتح دے اسباب وچ اہم سبب بطور خاص حضرت علی تے حضرت حمزہ سید الشہدا دی جانفشانی سی۔
جنگ احد‘ احد نامی پہاڑ اتے لڑی گئی۔ پہاڑی اتے سرکار دو عالم نے 50تیر اندازاں نوں بٹھایا سی تے فرمایا سی کہ سانوں فتح ہووے یا شکست ہووے تھلے نہیں اترنا لیکن جدوں مسلماناں نے ویکھیا کہ اسلام نوں فتح ہو رہی اے تے مال غنیمت لٹن لئی تھلے چلے گئے تے خالد بن ولید نے پچھوں حملہ کر دتا۔ مگروں مسلماناں نوں جنگ وچ فتح تے ہو گئی لیکن اسلام نوں بہت نقصان پہنچیا۔ ایس جنگ وچ کسے نے ندا دتی کہ پیغمبر خدا شہید ہو چکے نیں۔ ایہہ خبر مسلماناں دے حوصلے پست ہون دا کارن بنی۔ گھمسان دی لڑائی وچ کئی مشرکاں نے رسول خداؐدے قتل دی غرض نال حملے کیتے جنہاں دے نتیجے وچ آپؐ دے دندان شہید ہوئے تے چہرہ مبارک زخمی ہویا۔ آپؐ پہاڑ وچ موجود دراڑ دی پناہ وچ چلے گئے۔ حضرت علی دے سوارسول اللہؐ دے کول کوئی ہور نہ رہیا۔ ایتھے حضرت علی علیہ السلام حضور پاکؐ دی حفاظت کردے کلے بہت بہادری نال لڑدے رہے۔ حتیٰ کہ تہاڈی تلوار ٹُٹ گئی۔علی علیہ السلام دی جانفشانی ویکھ کے جبرائیل نے آپ دی تعریف و تمجید کیتی تے اوہناں دی مشہور ملکوتی ندا لافتیٰ الاعلی لاسیف الاذوالفقار دی صدائے بازگشت میدان احد وچ ای سنائی دتی تے ذوالفقار اتری ایس جنگ وچ آپ دے جسم مبارک اتے لگے زخماں دی گنتی 90تک پہنچی۔ آپ ای دی استقامت دی وجہ نال ہزیمت زدہ مسلماناں دی اک جماعت اک واری فیر رسول خداؐ دے گرد اکٹھی ہوئی۔ جبرائیل نے امام علی دے جہاد ول اشارہ کر کے رسول اللہؐ دی خدمت وچ عرض کیتا کہ ایہہ جانفشانی اے تے آپؐ نے فرمایا: ’’اوہ میرے توں نیں تے میں اوہناں توں آں‘‘ جبرائیل نے عرض کیتا: ’’میں وی تہاڈے توں آں اے رسول خدا۔ جہڑی جگہ حضور ؐ پاک نے پناہ لئی تے جتھے ذوالفقار اتری اوہ پہاڑی مقام تے درہ احد دے مقام اتے مدینہ وچ موجود اے جہدی زیارت راقم نوں حج مقدس دے دوران نصیب ہوئی مگر ایس مقام نوں ہن جالی لا کے بند کردتا گیا اے تے لوکاں نوں کول جان توں ممنوع قرار دتا گیا اے۔البتہ تسیں دوروں اوس متبرک مقام دی زیارت کرسکدے او۔
جنگ خندق وچ وی حضرت علی علیہ السلام دی بہادری دی وجہ نال کامیابی ہوئی۔ ایس جنگ وچ اسلام دی فتح و نصرت تے کفار دی شکست ایس قدر موثرسی کہ رسول خداؐ نے فرمایا: غزوہ خندق دے دن علی دی اک ضربت ثقلین (جنات تے انساناں) دی عبادت توں افضل و برتر اے۔
ایسے طرح غزوہ خیبروچ کئی دن مسلماناں نال جنگ فتح نہیں ہو سکی روز مسلمان نکام لوٹدے۔ آخر کار نبی مکرمؐ نے فرمایا: میں کل اک ایسے بندے نوں جھنڈا دیاں گا جہڑا خود وی اللہ تے رسولؐ نال محبت کردا اے تے اللہ تے رسولؐ وی اوہدے نال محبت کردے نیں۔ اللہ تعالیٰ اوہدے ہتھوں فتح دین گے۔جدوں سویر ہوئی تے نبی کریمؐ دی آواز بلند ہوئی: ’’علی بن ابی طالب کتھے نیں؟‘‘ حضرت علی حاضر خدمت ہوئے۔ آشوب چشم وچ مبتلا سن۔ اکھاں اتے پٹی بنھی ہوئی سی۔ نبی پاکؐ نے اوہناں دی اکھاں وچ اپنا لعاب دہن رکھیا تے اوہناں نوں شفا ہو گئی۔فیر آپ نے اوہناں نوں جھنڈا دتا۔ حضرت علی علیہ السلام دے مقابلہ وچ نامی گرامی جنگجو مرحب آیا۔ حضرت علی علیہ السلام نے مرحب دے سر اتے ضرب لائی تے اوہدے جسم دے دو ٹکڑے کر دتے تے قلعہ خیبر دا بوہا جہڑا انتہائی وڈا تے وزنی سی اکھاڑ سٹیا تے مسلماناں نوں زبردست فتح حاصل ہوئی۔
حضرت علی علیہ السلام دے اوصاف تے بہادری دی داستاناں جے بیان کرن لگ جائیے تے اسیں اوہناں دی گنتی وی نہیں گن سکدے۔ ایس لئی ایتھے وی مضمون لئی انتہائی اختصار نال کم لیتا جا رہیا اے۔امام علی دینی امور‘ قنون دے دقیق اجرا تے صحیح طریقے نال حکومت چلان دے معاملے وچ بے حد سنجیدہ تے نظرانداز نہ کرن والے سن تے ایہو کارن سی جہنے آپ نوں بعض افراد لئی ناقابل برداشت بنا دتا سی۔ اوہ ایس راہ وچ حتیٰ کہ اپنے نزدیک ترین افراد دے نال وی سختی نال پیش آندے سن۔
اک واری حضرت علی علیہ السلام دی بھین ام ہانی عطایا وچوں اپنا حصہ لین لئی آئیاں۔ امام نے اوہناں نوں 20درہم دتے۔ ام ہانی دی عجمی کنیز وی امام دے کول آئی‘ اوہنوں وی آپ نے 20درہم دتے۔ ام ہانی سخت ناراض ہوئیاں تے امام دے کول آ کے اعتراض کیتا۔ امام نے اوہناں نوں جواب دتا کہ میں قرآن وچ عجم اتے عرب دی برتری دا ذکر نہیں ویکھیا اے۔
ابن عباس نے امام حسن دے ناں اک خط وچ لکھیا کہ لوک ایس لئی آپ دے والد نوں چھڈ کے معاویہ ول چلے گئے کہ آپ دے والد مال نوں لوکاں دے درمیان برابر تقسیم کیتا کردے سن تے لوکاں نوں (آپ دے والد دی) ایہہ گل برداشت نہیں سی۔
حضرت علی علیہ السلام نوں اپنی مختصر حکومت دے عرصے وچ تن سنگین داخلی جنگاںجمل‘ صفین تے نہرو اوہناں دا سامنا کرنا پیا۔ چونکہ امیر المومنین علی علیہ السلام دین دے معاملے وچ کسے دا لحاظ نہیں کردے سن تے ایسے بنا تے آپ بعض لوکاں لئی ناقابل برداشت ہو گئے سن۔ دین تے انصاف دے معاملے وچ آپ کسے اپنے یا غیر دا لحاظ نہیں کردے سن۔
اک واری آپ نے اپنے غلام قنبر نوں حکم دتا کہ اک مرد اتے حد جاری کرے۔ قنبر نے جذباتی ہو کے تن تازیانے بوہتے مارے تے امام علی علیہ السلام نے ایس مرد نوں اضافی تازیانیاں دے عوض قنبر نوں تازیانے مارن اتے آمادہ کیتا۔
بصرہ دے اک صاحب ثروت شخص نے اک واری بصرہ دے والی (گورنر) عثمان ابن حنیف لئی اک مجلس ضیافت ترتیب دتی۔ ایس ضیافت دی اطلاع امیر المومنین علی علیہ السلام نوں ملی‘ چنانچہ آپ نے فوری طور تے عثمان ابن حنیف دے ناں خط روانہ کیتا تے لکھیا:اے فرزند حنیف‘ مینوں اطلاع ملی اے کہ بصرہ دے اک صاحب ثروت شخص نے تہانوں ضیافت اتے بلایا اے تے تسیں وی دعوت قبول کیتی اے۔ حالانکہ اوتھے رنگا رنگ کھانیاں نوں لیایا گیا تے تہاڈے سامنے رکھیا گیا۔ جان لو کہ ہر ماموم (تے پیروکار) لئی اک امام دا ہونا لازم اے‘ جہڑا اوہدی اقتدار کدا اے تے اوہدی دانش نور نال فیضیاب ہوندا اے۔ جان لو کہ تہاڈے امام تے پیشوا نے اپنی دنیا وچ دو بوسیدہ کپڑیاں تے دو روٹیاں اتے قناعت کر لیتی اے۔
امام علی علیہ السلام دا قاتل ابن ملجم ملعون وی اک خارجی سی۔ اوہنے مسجد کوفہ وچ اوس ویلے حضرت علی علیہ السلام دے سر اتے زہر وچ بھجی ہوئی تلوار نال وار کیتا جہدے توں آپ دا سر مبارک شگافتہ ہو گیا تے آپ نے فرمایا: ’’فزت ورب الکعبہ‘‘ رب کعبہ دی قسم میں کامیاب ہو گیا۔ ایس طرح آپ نے شہادت پائی تے اوس ویلے مخفیانہ طور تے نجف وچ دفن کیتے گئے۔ روضہ امام علی شہر نجف وچ مقدس مقاماں وچ شمار ہوندا اے۔ آپ دے روضے وچ دوجے مشاہیر وی مدفون نیں۔ حضرت علی دی مشہور کتاب نہج البلاغہ آپ دے خطبات و اقوال و مکتوبات دا منتخب مجموعہ اے تے قرآن دے علاوہ دوجی مکتوبات دی نسبت وی آپ ولوں دتی گئی اے جہنوں رسول ؐ خدا نے املا فرمایا تے آپ نے تحریر کیتا۔
کسی را میسر نہ شد این سعادت
بہ کعبہ ولادت بہ مسجد شہادت