سندھ دا مقدمہ

مظہر برلاس

ضلع شکارپور‘ لاڑکانہ ڈویژن دا اہم ترین ضلع اے۔ زمانے نے شکارپور دے نال کیہ کر دتا کہ کدی 37کلومیٹر دور سکھر شکارپور ضلع دی تحصیل ہوندا س تے کدی 71 کلومیٹر دور لاڑکانہ وی شکارپور ضلع دی تحصیل سی۔ شکارپور نوں کدی ضلع توں تحصیل بنا دتا جاندا کدی فیر ضلع بنا دتا جاندا۔ ایہ کھیڈ جاری رہیا۔ ہن ضلع شکارپور‘ لاڑکانہ ڈویژن دا اک اہم ضلع اے۔ سندھ دے ایس اہم تے تریخی ضلع دیاں چار تحصیلاں یعنی تعلقے نیں۔ ایہناں وچ گڑھی یاسین، خانپور، لکھی تے شکار پور شامل نیں۔ شمالی سندھ وچ واقع ضلع شکارپور دے شمال مغرب وچ ضلع جیکب آباد، شمال مشرق وچ ضلع کشمور، مشرق وچ ضلع سکھر، جنوب وچ ضلع خیر پور تے جنوب مغرب وچ ضلع لاڑکانہ اے۔
ضلع شکارپور وچ سب توں اہم شہر شکارپور ای اے۔ ایس شہر دی بنیاد 1417ء وچ رکھی گئی۔ بنیادی طور تے ایہ دائود پوتیاں دی شکارگاہ سی ایسے نسبت نال ایہدا ناں شکارپور اے۔ ایہ شہر دریائے سندھ دے کھبے کنڈھے توں 29کلومیٹر دور اے۔ کلہوڑا دور وچ ایس شہر نے خوب ترقی کیتی۔ کلہوڑا سندھی راجپوت نیں‘ ایہناں دے کزن دائود پوتہ شکارپور دے گورنر سن۔ بعد وچ دائود پوتہ تے کلہوڑا خاندان وچ شک دی بنیاد تے اختلافات پیدا ہو گئے۔ فیر جنگ ہوئی تے کلہوڑا خاندان نے دائود پوتہ خاندان نوں نسن تے مجبور کر دتا۔ ایہدے بعد دائود پوتہ لوگ بہاولپور ول چلے گئے تے اوہناں نے اوتھے جا کے اپنی ریاست قائم کر لئی تے عباسی مشہور ہو گئے۔ اک زمانے وچ حیدرآباد شہر چھوٹا پیرس کہلاندا سی۔ ایہ اک وڈا تجارتی مرکز سی۔ یورپ تے سنٹرل ایشیا دے تاجر ایتھوں دا رخ کردے سن۔ شکارپور وچ اک کاروان سرائے ہوندی سی۔ ایتھے تجارتی قافلے قیام کردے سن۔ پاکستان دے قیام توں پہلاں ای شکارپور وچ کالج قائم ہو چکیا سی۔ ایتھوں دے لوکاں دی تعلیم نال لگن دا ایہ عالم سی کہ 1933ء وچ پورے سندھ وچ 74 گریجویٹس سن جہناں وچوں 70 دا تعلق شکارپور نال سی۔ ممبئی یونیورسٹی‘ کلکتہ‘ دہلی تے علی گڑھ یونیورسٹی توں پڑھن والیاں دی اکثریت شکارپور توں ای سی۔ آزادی توں پندراں ورھے پہلاں اک ہندو تاجر نے شکارپور وچ پاور پلانٹ لگوایا سی۔ سندھ دے پہلے وزیراعظم سرغلام حسین ہدایت اللہ شکارپور دے واسی سن۔ اوہ دو واری وزیراعظم رہے تے ایس توں علاوہ سندھ دے پہلے مسلمان گورنر بنے۔ اللہ بخش سومرو وی سندھ دے دوبارہ وزیراعظم بنے‘ ایہ اعزاز وی شکارپور دے حصے وچ آیا۔ سندھ دے سب توں گھٹ عمر وزیراعظم اللہ بخش سومرو نوں 1943ء وچ شکارپور وچ اک نامعلوم بندے نے گولی مار کے شہید کر دتا۔ ایس ویلے اوہناں دی عمر 42 ورھے سی۔ پاکستان بنن دے بعد وی شکارپور نال تعلق رکھن والے آفتاب شعبان میرانی وزیراعلیٰ بنے۔ سندھ دے وزیر امتیاز شیخ وی شکارپور دے نیں۔ غوث بخش مہر تے آغا سراج درانی دا تعلق ضلع شکارپور نال ای اے۔ اک زمانے وچ غوث بخش مہر سندھ اسمبلی دے سپیکر ہوندے سن ایسے طرح ماضی قریب وچ آغا سراج درانی سندھ اسمبلی دے سپیکر رہے۔ صدر الدین درانی قومی اسمبلی دے سپیکر رہے۔ مقبول احمد شیخ وی صوبائی وزیر رہے۔ ایسے طرح ڈاکٹر ابراہیم جتوئی تے میر عابد حسین جتوئی صوبائی وزیر رہے۔ سابق صدر آصف علی زرداری دے معتمد خاص سینیٹر قیوم سومرو دا تعلق وی شکارپور نال اے۔ قیوم سومرو زمانہ طالب علمی وچ تقریراں تے انعامات حاصل کردے سن۔
سندھ دے پہلے وزیراعظم اللہ بخش سومرو دے قتل دے بعد اوہناں دے پُتر رحیم بخش سومرو سیاست کردے رہے۔ ایسے خاندان دے فرد الٰہی بخش سومرو قومی اسمبلی دے سپیکر رہے۔ ایس خاندان دیاں زمیناں جیکب آباد ضلع وچ وی نیں۔ ایسے لئی محمد میاں سومرو اوتھوں منتخب ہوندے نیں۔ محمد میاں سومرو چیئرمین سینٹ‘ نگران وزیراعظم توں علاوہ وفاقی وزیر وی رہے نیں۔ اللہ بخش سومرو دے نواسے حفیظ شیخ پاکستان دے وزیر خزانہ رہے نیں۔ الٰہی بخش سومرو دے والد مولا بخش سومرو سابق صدر ضیاء الحق دے مشیر سن۔ جس طرح مخدوم امین فہیم دا ناں اوہناں دے داداد دے ناں تے سی جیویں ذوالفقارعلی بھٹو دے پُتر شاہنواز بھٹو (گوگی) دا ناں دادا دے ناں تے سی جس طرح صدرالدین راشدی دا ناں وی داداد دے ناں تے اے اجہیاں مثالاں تہانوں پورے سندھ وچ ملن گئیاں۔
سندھ اسمبلی وچ اک نوجوان اپوزیشن دے بنچاں تے بڑیاں تقریراں کردا اے۔ ایس نوجوان شہریار مہر دا تعلق وی شکارپور ضلع نال اے۔ شہریار مہر اک پرانے تے منجھے ہوئے سیاستدان غوث بخش مہر دا پُتر اے۔ شکارپور نے بڑیاں نامور شخصیات نوں پیدا کیتا۔ ایہ سلسلہ لمے عرصے توں جاری اے۔ بھگت کنور رام ممتاز ہندو مذہبی رہنما 1883ء وچ پیدا ہوئے پر اوہناں نوں رک ریلوے سٹیشن تے 1939 وچ قتل کر دتا گیا۔ اج وی ہندوستان وچ لوک شکارپور ضلع دے چھوٹے جہے ریلوے سٹیشن رک نوں ضرور جان دے نیں۔ اندرا ہندو جانے ہندوستان وچ پہلا ٹیسٹ ٹیوب بے بی گفٹ دے ناں توں ڈیلیور کروایا۔ ایس شخصیت اندرا ہندوجا دا تعلق شکارپور دی دھرتی نال اے۔ ایس توں علاوہ ہندوستان وچ ہندوجا دے ناں توں اک وڈا کاروباری گروپ اے۔ ایہدا مالک شکارپور وچ پیدا ہویا۔ ہندوستان وچ امبانی تے ہندوجا دا مقابلہ رہندا اے۔
نامور قنون دان اے کے بروہی تے خالد اسحاق دا تعلق شکارپور نال سی۔ اے کے بروہی قانون دے وزیر وی رہے۔ رام جیٹھ ملانی ہندوستان دے نامور وکیل رہیجو شکارپور وچ پیدا ہوئے۔ آغا رفیق فیڈرل شریعت کورٹ دے سربراہ رہے اوہ وی شکارپور دی دھرتی دے سن۔ (جاری اے)