سیاسی استحکام دے لوازمات

تحریرحمیداللہ بھٹی

بارہ جماعتاں دے اتحاد نال بنن والی نویں حکومت کیہ ملک وچ سیاسی استحکام دا باعث بن سکے گی؟ حالات اشارے کردے نیں کہ حکومت لئی فوری ایسا کرنا ممکن نہیں بلکہ ملک نوں عدم استحکام دے گرداب توں کڈن وچ کافی ویلا لگ سکدا اے جہدی کئی اک وجوہات نیں۔ پہلی تاں ایہہ کہ غیر فطری اتحاد نے حکومت تے بنا لیتی اے مگر ایہہ حکومت مضبوط نہیں محض تن ممبران اسمبلی ناراض ہو کے ڈیگ سکدے نیں کیوں جے دائو دی تاک وچ بیٹھیا ہر اتحادی ناقابل اعتبار اے۔ اک ایسا کمزور حکمران اتحاد جہدے مستقبل دے بارے وثوق نال کجھ وی کہنا ازحد مشکل اے۔ مقبول اپوزیشن دی موجودگی وچ کمزور حکومتی اتحاد کیویں ملک نوں سیاسی عدم استحکام دی دلدل توں کڈ سکدا اے؟۔
کابینہ دی تشکیل وچ ہون والی تاخیر نال بیرون ملک یا اندرون ملک چنگا پیغام نہیں گیا۔ ہور ایہہ کہ کابینہ دی حلف برداری دے نال ای اختلافات دی خبراں گردش کرن لگیاں۔ بلاول بھٹو دا حلف نہ چکنا اختلافات دی نشاندہی دے نال تصدیق کردا اے۔ واقفان حلقے ایس خیال دی تائید کردے نیں کہ پیپلز پارٹی کجھ ہور اہم عہدیاں دا تقاضا کر رہی اے جہناں وچ صدر مملکت دا منصب وی شامل اے لیکن موجودہ اتحادی حکومت وچ سب توں وڈی جماعت مسلم لیگ ن اے ایس لئی وزیراعظم دی پہلی ترجیح اپنی جماعت نوں وی مطمئن رکھنا اے۔ ظاہر اے اپنی جماعت نوں نظرانداز کرن تے دوجی چھوٹی جماعتاں نوں اہم عہدے دین نال اوہناں دے اپنے ساتھیاں وچ بددلی جنم لے سکدی اے جد کہ پی پی دا خیال اے کیوں جے عدم اعتماد دی تحریک دی کامیابی وچ اوہدا کلیدی کردار اے ایس لئی اہم عہدے اوہدا حق نیں لیکن ایہہ مطالبات اینے وی سادہ نہیں اوہ اگلے الیکشن وچ پنجاب توں مناسب حصہ وی چاہندی اے۔ جے یو آئی وی عہدیاں دی طلب وچ کسے توں پچھے نہیں۔ پارلیمنٹ توں باہر مولانا فضل الرحمن خود صدر دا عہدہ حاصل کرن دے آرزومند نیں۔ حالانکہ موجودہ حکمران اتحاد لئی صدر مملکت نوں ہٹانا آسان نہیں کیوں جے موجودہ حکمران دو تہائی کیہ محض تن ووٹاں دا مرہون منت اے۔ جے ایہہ تن ووٹ ناراض ہو جاندے نیں تے درجن جماعتاں دے بل بوتے اتے قائم اتحادی حکومت نوں ختم ہون توں بچانا اوکھا ہو جاوے گا۔ ایہناں حالات وچ سیاسی استحکام دا سفنا پورا ہون دا امکان نظر نہیں آندا۔
پی پی قیادت تے شہباز شریف دے نقطہ نظر وچ وی فرق اے ۔ ایہہ تے عمران خان نال نفرت سی جہنے دونواں نوں اکٹھا کرد تا وگرنہ سچ ایہہ ہے کہ دونویں پاسے ہن وی کدھرے نہ کدھرے بداعتمادی موجود اے۔ ایسے بداعتماد دی خلیج نوں گھٹ یا ختم کرن لئی بلاول بھٹو نوں لندن جا کے نواز شریف نوں اعتماد وچ لینا پیا۔ حکمران اتحاد نوں صرف پی پی ای نہیں بلکہ دوجی جماعتاں ولوں وی سخت دبائو دا سامنا اے۔ دبائو ودھان لئی ای بی این پی اختر مینگل گروپ نے چاغی فائرنگ نوں جواز بنا کے قومی اسمبلی توں واک آئوٹ کیتا تے وفاقی کابینہ وچ شمولیت تاخیر نال کیتی جتھے ایسی صورتحال ہووے اوتھے سیاسی استحکام دی توقع پوری نہیں ہو سکدی۔ بلاول بھٹو دی پہلی خواہش اے کہ ودھ توں ودھ چھوٹی جماعتاں نوں اقتدار وچ شامل کیتا جاوے تاں جے شہباز شریف نوں فیصلے کرن وچ آسانی نہ ہووے ایہو کھچا تانی سیاسی استحکام دے سفنے نوں توڑ سکدی اے۔
پی ٹی ایم ولوں مسلسل عسکری قیادت تے اوہدی سرگرمیاں اتے تنقید ہو رہی اے لیکن محض تن ووٹاں دی برتری اتے قائم حکومت منع کرن‘ جواب دین یا حقیقت دسن دی بجائے ایہہ بلاجواز تنقید خموشی نال سنن اتے مجبور اے۔ ایہہ طرز عمل حکومتی اتحاد توں کجھ اداریاں نوں بدگمان کر سکدا اے۔ علاوہ ازیں فیصلے کردے ہوئے شہباز شریف شاید غور وفکر یا مشاورت دے قائل نہیں ایسے لئی دو ہفتیاں دے اندر اوہناں نے اپنے کئی فیصلے واپس لئے۔ پہلے سرکاری ملازماں دی تنخواہاں وچ بڑے جذباتی انداز وچ دس فیصد وادھے دی نوید سنائی مگر وزارت خزانہ نے جدوں دسیا کہ شروع وچ ای جے تنخواہاں وچ وادھا کر دتا تے دو مہینے مگروں پیش ہون والے بجٹ وچ عوام نوں ہور ریلیف نہیں دے سکدے جہدے تے اک دن پہلے ای وادھے دا کیتا جان والا فیصلہ واپس لے لیتا گیا۔ نیز طارق فاطمی نوں معاون خصوصی برائے خارجہ امور مقرر کردے ویلے وی جلد بازی کیتی گئی۔ حلف برداری مگروں کابینہ ڈویژن نے نوٹیفکیشن کرن وچ وی خاصی سرعت دا مظاہرہ کیتا۔ ایہہ اوہو طارق فاطمی نیں جہڑے 2013توں 2017 دے دوران نواز شریف حکومت وچ ایسے منصب اتے کم کردے رہے تے فیر فوج دے راز ڈان اخبار نوں فراہم کرن وچ پرویز رشید تے طارق فاطمی ملوث پائے گئے جہناں نوں عسکری قیادت دے دبائو اتے عہدیاں توں ہٹا دتا گیا۔ ہن وی طارق فاطمی توں معاون خصوصی برائے خارجہ امور دا قلمدان جیویں 24گھنٹیاں وچ ای تبدیل کیتا گیا اے۔ ایہہ فیصلہ وی دبائو دا نتیجہ ہو سکدا اے۔ فیصلیاں وچ جلد بازی تے فیر تبدیلی نال شہباز شریف دا امیج متاثر ہو رہیا اے۔ انج لگدا اے فیصلے کردے ہوئے اوہناں نوں مختلف نوعیت دی ہدایات تے دبائو دا سامنا اے ایس لئی کمزور حکومتی سربراہ کسے صورت سیاسی استحکام دی آرزو پوری نہیں کر سکدا۔
ملک نوں درپیش سب توں وڈا چیلنج زوال پذیر معیشت اے۔ محتاط اندازے دے مطابق ہر مہینے اک سو ارب دے کول پیٹرول اتے سبسڈی دتی جا رہی اے جہنوں جاری رکھنا ملک نوں معاشی تباہی دے غار وچ دھکیلن دے مترادف اے مگر پٹرول دی قیمت وچ وادھا کرن نال موجودہ حکومت پس و پیش نال کم لے رہی اے۔ اوہدا خیال اے کہ بجلی دی قیمت ودھان مگروں جے پیٹرول دی قیمت وچ وی 20یا30روپے وادھا کردتا گیا تے مقبولیت ختم ہو کے نفرت وچ ڈھل جاوے گی۔ ایسے لئی شہباز شریف نے قیمتاں وچ ردوبدل دے بجائے برقرار رکھن دا اوکھا فیصلہ کیتا تاں جے عوامی تے سیاسی ردعمل توں بچ جائیے مگر چاہے حکومت کمزور اے لیکن معیشت دی بحالی لئی چھیتی دلیرانہ فیصلے کرنا ہون گے۔ آئی ایم ایف پروگرام نوں جاری رکھن لئی وی پیٹرول دی قیمتاں وچ وادھا ناگزیر اے وگرنہ عالمی مالیاتی ادارے ولوں قرض پروگرام موخر ہون دا خطرہ پیدا ہو جاوے گا جہدے توں معیشت نوں خطرات لاحق ہو سکدے نیں۔ انجام کار سیاسی عدم استحکام وچ وادھے نوں روکنا یا گھٹ کرناوَسوں باہر ہو سکدا اے۔
حکومتی اتحاد فوری طور تے عام انتخابات ول جانا نہیں چاہندا حالانکہ معاشی تے سیاسی عدم استحکام دا حل فوری تے شفاف انتخابات نیں تاں جے عوام کولوں تازہ مینڈیٹ لے کے ناگزیر فیصلے کیتے جا سکن لیکن عمران خان جہڑے اپنی حکومت دے خاتمے مگروں اپنا مقدمہ عوامی عدالت وچ پیش کر چکے نیں اوہناں دے پشور‘ کراچی تے ہن لہور دے جلسے نے ثابت کردتا اے کہ حکومت دی تبدیلی وچ غیر ملکی ہتھ دا اوہناں دا بیانیہ عوام نے تسلیم کر لیتا اے۔ ہن پی ٹی آئی ہور انکشاف کر رہی اے کہ الیکشن کمیشن وچ اوہدے تے پابندی لان دی سازش تیار ہو چکی اے۔ جے ایسا کوئی فیصلہ آندا اے تے استحکام دے بجائے ملک وچ سیاسی عدم استحکام ودھن دا قوی اندیشہ اے کیوں جے ایسا کوئی وی فیصلہ عوامی غم و غصے نوں ہوا دیوے گا شاید ن لیگ تے پی پی دونواں جماعتاں نوں وی ایہو خوف دامن گیر اے ایسے لئی عوام وچ جان توں کترا رہیاں نیں لیکن ہورمصلحت اتے مبنی فیصلے ملک لئی فیدہ مند نہیں ہو سکدے۔ جے معاشی بدحالی نوں ختم کرنا اے تے سیاسی استحکام یقینی بنانا اے تے ایہدے لئی لوازمات پورے کرنا ہون گے۔ حق حکمرانی دا عوام کولوں نواں فیصلہ لینا ہووے گا۔ شیخ چلی وانگوں مفروضیاں توں چنگے نتائج نہیں مل سکدے۔