کیویں جنید اکرم پیا جیون پندھ لنگھانایں

بابائے پنجابی ڈاکٹر فقیر محمد فقیردے دوہترےتے منے پرمنے پنجابی سیوک پروفیسر جنید اکرم ہوراں بارے اُچیچا لیکھ

زاہد حسن

پ:29مارچ 1964ء
وفات:13اپریل 2021ء
اسماناں توں اتے فضا وچ کیہ اے؟
واجتھے نہیں اوتھے وا‘ وچ کیہ اے؟
٭٭٭٭٭٭
تند ساہواں دی ٹٹے گی تاں جاناںگے جنیدؔ
وچ حجر دے کیہ اے تے فضا وچ کیہ اے؟
٭٭٭٭٭٭

اج توں ٹھیک اک ورھے پہلاں 13اپریل 2021دی راتیں پونے دس وجے دے نیڑے ساڈے متر محمد جنید اکرم ہوریں اپنی کیتی ہوئی گل دا ’مل تار کے‘ ساہاں دی تند تروڑ‘ایہہ سوچ کے اسماناں ول نوں ٹر گئے جو حیاتی وچ دنیا بارے ملی جان کاری نوں اکھراں دے روپ وچ میں اپنے سجناں متراں نوںسانبھ آیاں‘ ہن ویکھن آیاں جو ہوا‘ فضا تے حجر شجر وچ کیہ اے؟… اسیں گوہ کرئیے تاں اسیں اوہناں دے پروئے اکھراں وچوں ای کئی آریں ایہہ جان سکدے آں جو اوہناں ہوا‘ فضا تے شجر‘ حجر وچ کیہ تکیا کیوں جو تخلیق کار اپنی تخلیقات دے اوہلے اوہ سارا کجھ بیان کر جاندا اے جو ہو چکیا ہوندا اے، ہو رہیا ہوندا اے تے حالے ہوون والا ہوندا اے۔
میں اوس ویلے جنید ہوراں دی وفات دی خبر سنی تے نال ای فایل وچ پروئے ہوئے اوس خط دے اکھر میریاں اکھاں ساہمنے گھمن لگ پئے جو اوس پنجاب دی شاعری دی چون تے اوہدے ترجمے دی اہمیت تے لوڑ بارے میرے ادارے نوں لکھیا آہا‘ تے جس محبت‘ آدر تے خلوص نال میری تے میرے کم دی سلاہنا کیتی‘ میں اج تیک اوہناں دا شکرگزار آں… مینوں تانگھ آہی تے نالے میری سدھر آہی جو پنجاب دی شاعری دی چون دے ایہہ چاروں والیمز چھپن تے میں اوہناں دی خدمت وچ پیش کراں تے نالے اوہناں دی منگ موجب اپنے مضموناں دی چون وی جس نوں اوہ بزم فقیر ولوں چھاپن دی تانگھ رکھدے ہائن… پر پنجاب یونیورسٹی یاں کسے ہور ادبی بیٹھک وچ ملدیاں تے اوہناں نال گل بات کردیاں۔ جدوں اوہناں دے مکھ نوں تکناں تے ایہہ ویکھناں جو اوہناں دے وجود دا رنگ ہولے ہولے مدھم پمدا پیا اے تے نالے اوہناں دے ساہ اوہناں دیاں دانش بھریاں گلاں دا ساتھ نہیں دے رہے تاں اندروں ڈر وی جانا۔ جو ہووے ناں تاں ہونی اوہناں دے وجو ددے آسے پاسے ای پھیرے پئی لیندی اے تے ساڈے توں اک انملابہوں ملا انسان کھوہ کھس کے دور لے جان والی اے۔ ایس آروں ای تاں اوہدیاں کیتیاں گلاں دہرائی جان نوں دل کردا رہندا اے۔
پل دے پل توں ڈھول سپاہیا
کول اساڈے بہہ لے
نہیں تے بھائیا
ناس ہونی ایہہ دنیا واپس لے لے٭٭٭٭٭٭
جنید اکرم ساڈے اک اجہے محبتی انسان سن۔ ہن جہناں دی محبت‘ جہناں دے ملن تے مل کے گلاں کرن نوں دل ترس گیا اے۔ جنید اکرم اجہیا پنجابی پیارا جس واسطے اپنے گھر جلن والی مشال نوں اپنا لہو دے کے بالی رکھیا۔ ایہہ گل اپنی تھائیں سلاہن جوگ ہے جو حیاتی دا اک لماں سمے اوس اک اجہی اوتری بیماری نال نجھٹدیاں لنگھایا جہدے پاروں اوہنوں ساہ ساہ نال لہو دے گھٹ بھرنے پئے۔ اوہ یاراں دا یار سی تے یاراں نال یاراں جہیا ای ورتارا رکھدا۔ اک یاری
اوس پنجاب تے پنجابی نال وی لائی آہی۔ ایس یاری دی گھٹی تاں اوہنوں، اوہناں دے نانے بابائے پنجابی فقیر محمد فقیر نے گھتی آہی۔
پر اوس اپنے آل دوالے وسدے لوکاں نوں تے اپنے طالب علماں نوں اپنے ماں جائے بھرا بنایا تے اک کسان وانگ ای اوہناں دیاں ذہناں دیاں ذرخیز زمیناں وچ ایس ادماں بھرے بیہہ دا چھٹا ماردتا۔ انج بھاویں کجھ مطلبی یاراں نوں مل کے تے اوہناں دا ویہا ویکھ کے اوہنوں ایہہ وی آکھنا پیا:
جدوں ملنائیں ایدھر اودھر دیاں سناندا رہنائیں
ترس گیا اے تیتھوں ایہہ جہے لفظ سنن نوں دل
کویں جنید اکرم پیا جیون پندھ لنگھانائیں اپنا
کدی تے ایہہ پچھن لئی مینوں یار سمجھ کے مل
٭٭٭٭٭٭
اصلوں ایہہ شاعری کیہ اے عام منکھی حیاتی دا بھرواں تجزیہ اوہدا ویروا اے۔ ویکھیا جاوے تاں اوہناں دی ساری شاعری ای انسانی حیاتی دا بھرواں ویروا اے۔ اسیں جنید اکرم ہوراں نوں اک پنجابی شاعر سوجھوان‘ استاد‘ مدیر‘ ریسرچ اسکالر‘ وجہوں جاندے واں پر شاید ایہہ گھٹ ای لوکیں جاندے ہون گے جو پنجاب یونیورسٹی لاہور وچ بنائی گئی فقیر محمد فقیر چیئر دے ہیڈ وی رہے تے ایس وچکار اوہناں بہوں کم کیتا۔ نال ای نال بزم فقیر پاکستان ولوں اوہ سارا کم وی چھاپے چاڑھ دتا جو اوہناں اج توں ستر ورھے پہلوں کیتا آہا۔ اوس ای ویلے جدوں پنجابی زبان ادب تے پنجاب بارے کم تے گل کرناں بہوں اوکھا آہا۔
جنید ہوراں‘ اوہناں دے پنجابی رسالے دے ادارئیے تے ڈاک تے ہر اوہ کم وی چھاپے چاڑھ دتا جہدی اج دے کھوجکار‘ اج دے ریسرچ اسکالر نوں ڈھیر لوڑ آہی۔ اوہناں بابائے پنجابی دی شاعری خاص طور تے ستاراں دن جہدے وچ اوہناں دی 1965ء دی جنگ بارے لکھیاں نظماں شامل نیں۔ مڑ کے چھاپے چاڑھی۔ فقیر محمد ہوراں اوس ویلے پنجابی ادب دی سیوا کیتی جس ویلے ڈھیر پنجابی وچ لکھن پڑھن دا رواج ای نہیں آہا۔ سگوں پنجابی وچ کم کرن دا رجھان وی گھٹدا جا رہیا اے۔
اوہناں ڈاکٹری دی تعلیم حاصل کیتی پر چھیتی ای شعر وادب ول پرتے تے ہمیش ہمیش واسطے ایس راہ دے راہی ہو گئے۔ اوہناں دے پیو دا ناں حکیم لال دین سی‘ اوہ قوم دے ٹھاکر کشمیری سن۔ اوہناں دا جنم 1900 وچ گوجرانوالہ وچ ہویا۔ اوہناں 1914 وچ شاعری شروع کیتی تے منشی محمد ابراہیم عادل توں اصلاح لین لگ پئے۔ اوہناں دا اک ہور کارنامہ ایہہ آہا جو اوہناں ستمبر 1951 وچ ماہوار ’’پنجابی‘‘ کڈھیا جہدے راہیں اوہناں دی خدمت دا ذکر پہلے وی ہو چکیا اے۔
ڈاکٹر فقیر محمد فقیر ہوراں دیاں خدمات گنوان دا اک مقصد اک متا تاں ایہی ہے جو ایڈے وڈے برگد دے رکھ تھلے اگن والے سرسبز تے شاداب رکھڑے پروفیسر محمد جنید اکرم ہوراں وی اکا فقیر محمد فقیر ہوراں دی ریت روایت نوں برقرار رکھیا سگوں اپنے ہنر اپنے علم تے اپنے ادم راہیں اوہنوں اگے وی ودھایا تے بڑے سوہنے تے سگھڑ روپ وچ‘ جدوں میں لمز وچ پنجابی کانفرنس کروائی‘ پنجابی کتاباں چھاپن بارے کم چھوہن دا آغاز کیتا یا پنجابی زبان تے ادب پڑھاون دے کم دی شروعات کیتی تاں سب توں ودھ کے سلاہنا کرن واسطے تے ہلاشیری دین والے پروفیسر محمد جنید اکرم ای سن۔
اک دوواری جدوں گل ہوئی تے میں ایس سدھر دا اظہار کیتا جو تسیں کسے روز ویلا کڈ کے لمز ضرور آوو تے پنجابی پڑھیار بچیاں نوں پنجابی زبان ادب تے تواریخ بارے بھرواں لیکچر دیوتاں خوش ہو کے آکھن لگے جو دعا کرو میری صحت مینوں ایس گل دی اجازت دیوے تاں میں خوشی خوشی آواں گا۔ اوہ تے نہیں آ سکے پر کروناں دی وبا پچھوں جدوں وی کلاساں لگن گئیاں‘ اوہناں دے کم بارے بچیاں نوں ضرور جانکاری دتی جاوے گی تے ایہہ دسیا جاوے گا جو پنجابی زبان تے ادب واسطے اپنی رت دے دیوے بالن والیاں جئیاں وچ اک سوہناں جی جنید اکرم وی آہا۔
ماہی وے میں باندی تیری
سد لے اپنے کول
زارو زار روا نہ مینوں
ککھاں وانگ نہ رول
محمد جنید اکرم