برکات رمضان تے قرآن و اہلبیت پیغمبرﷺ

ایس عظیم الشان مہینے وچ نزول قرآن، ولادت امام حسنؑ،غزوئہ بدر، وفات حضرت خدیجہؑ تے شہادت امام علیؑ جہے واقعات پیش آئے

تحریر: شبیر احمد شگری

اُنج تے رمضان دا مہینہ رحمتاں‘ مغفرت تے جہنم توں آزادی دی نوید لے کے آندا اے لیکن ایس مبارک مہینے وچ بہت سارے اہم واقعات وی رونما ہوئے نیں۔ سب توں پہلاں تے ایہہ کہ ایہہ مہینہ براہ راست خدا نال منسوب اے۔ حدیث مبارک وچ اے کہ رمضان اللہ تعالیٰ دا مہینہ اے جہدے توں پتہ چلدا اے کہ ایس مبارک مہینے نال رب ذوالجلال دی خصوصی نسبت اے جہدی وجہ نال ایہہ مبارک مہینہ دوجے مہینیاں توں ممتاز تے وکھرا اے۔
پیغمبر اکرمؐ نے خطبہ شعبانیہ وچ ایس مہینے دی فضیلتاں بیان کیتیاں نیں کہ ایس مہینے وچ لوکاں نوں خدا دی مہمانی دی دعوت دتی گئی اے۔ شب قدر ایس مہینے وچ واقع اے جہڑی ہزار مہینیاں توں افضل اے۔ ایس مہینے دی اک رات شب بیداری تے نماز پڑھنا دوجے مہینیاں وچ 70 رات نماز پڑھن دے برابر اے۔ ایہہ مہینہ صبر دامہینہ اے تے ایہدا ثواب بہشت اے۔ ایہہ مہینہ ہمدردی دا مہینہ اے۔ ایس مہینے وچ مومن دے رزق وچ وادھا ہوندا اے۔ ایس مہینے وچ کسے مومن نوں افطاری کرانا اک مومن غلام نوں آزاد کرن دے برابر اے۔ ایسے طرح آپؐ نے ایس مہینے نوں ایسا مہینہ قرار دتا اے کہ جے ایہدی صحیح شناخت ہو جاوے تے انسان سارے سال ماہ رمضان ہون دی تمنا کردا۔ پیغمبر اکرمؐ دے مطابق ماہ رمضان جہنم دے بوہے بند کرن‘ بہشت دے بوہے کھولن تے شیطاناں نوں زنجیراں وچ جکڑے جان دا مہینہ اے۔ حضور پاکﷺ فرماندے نیں کہ میری امت نوں ماہ رمضان وچ پنج چیزاں ایسی عطا کیتی گئیاں جہڑی میرے توں پہلاں کسے نبی علیہ السلام نوں نہیں ملیاں۔ پہلی ایہہ کہ جدوں رمضان المبارک دی پہلی رات ہوندی اے تے اللہ تعالیٰ اوہناں ول رحمت دی نظر فرماندا اے تے جہدے ول اللہ تعالیٰ نظر رحمت فرماوے اوہنوں کدی وی عذاب نہ دیوے گا۔ دوجی ایہہ کہ شام ویلے اوہناں دے منہ دی بو( جہڑی بھک دی وجہ نال ہوندی اے) اللہ تعالیٰ دے کول مشک دی خشبو توں وی بہتر اے۔ تیجا ایہہ کہ فرشتے ہر رات تے دن اوہناں لئی مغفرت دی دعاواں کردے رہندے نیں۔ چوتھے ایہہ کہ اللہ تعالیٰ جنت نوں حکم دیندے ہوئے ارشاد فرماندا اے۔ ’’میرے (نیک) بندیاں لئی مزین ہو جاوے عنقریب اوہ دنیا دی مشقت نال میرے گھر تے کرم وچ راحت پان گے۔ پنجواں ایہہ کہ جدوں ماہ رمضان دی آخری رات آندی اے تے اللہ تعالیٰ ساریاں دی مغفرت فرما دیندا اے۔ رمضان دے ایس مبارک مہینے دی اوہناں ساری فضیلتاں نوں ویکھدے ہوئے مسلماناں نوں ایس مہینے وچ عبادت دا خاص پربندھ کرنا چاہیدا اے تے کوئی لمحہ ضائع تے بے کار جان نہیں دینا چاہیدا اے۔
ایہدے نال نال کلام اللہ‘ اللہ دی کتاب قرآن مجید وی ایسے مبارک مہینے وچ نازل ہوئی اے تے قرآنی آیت ’’شہر رمضان الذی انزل فیہ القرآن‘‘ توں پتہ چلدا اے کہ پورا قرآن ایسے مہینے نازل ہویا اے۔
فیر اللہ پاک سورہ قدر دی پہلی آیت وچ ہور فرماندا اے: (انآ انزلناہ فی لیلۃ القدر) اسیں اوہناں نوں شب قدر وچ نازل کیتا تے شب قدر مبارک مہینے رمضان وچ اے لیکن اوہ کہڑی اک مخصوص رات اے قرآن توں ایس بارے کجھ پتہ نہیں چلدا۔ بہت سارے محققین نے آکھیا کہ قرآن دے دو نزول نیں۔
1- نزول دفعی:جہڑا اک ای رات وچ سارے دا سارا پیغمبر اکرمؐ دے کول قلب اتے یا بیت المعمور اتے یالوح محفوظ توں تھلڑلے آسمان اتے نازل ہویا۔
2-نزول تدریجی: جہڑا 23سال دے عرصہ وچ نبوت دے دوران انجام پایا۔
کجھ نے ایہہ وی آکھیا اے کہ آغاز نزول قرآن شب قدر وچ ہویا سی‘ نہ کہ سارا قرآن لیکن ایہ چیز آیت دے ظاہر دے خلاف اے‘ جہڑی آکھدی اے کہ اسیں قرآن نوں شب قدر وں نازل کیتا اے۔مگروں والی آیت وچ شب قدر دی عظمت دے بیان لئی اللہ فرماندا اے: ’’توں کیہ جانے کہ شب قدر کیہ اے‘‘ (وما ادراک مالیلۃ القدر)۔
تے بلافاصلہ آکھدا اے: ’’شب قدر اک ایسی رات اے جہڑی ہزار مہینے توں بہتر اے‘‘ (لیلۃ القدر خیر من الف شہر) ہزار مہینے اسی (۰۸) سال توں ودھ اے۔ واقعتاً کنی باعظمت رات اے جہڑی اک تے برکت طولانی عمر دے برابر قدروقیمت رکھدی اے۔
ایہدے مگروں ارشاد ہوندا اے: ’’ایس رات وچ فرشتے تے روح اپنے پروردگار دے اذن توں ہر کم دی تقدیر لئی نازل ہوندے نیں‘‘ (تنزل الملائکۃ والروح فیھا باذن ربھم من کل امر)۔
روح توں کیہ مراد اے۔ کجھ نے تے ایہہ آکھیا اے کہ ایس توں مراد ’’جبرئیل امین‘‘ اے جہنوں ’’روح الامین‘‘ وی آکھیا جاندا اے۔ امام جعفر صادق علیہ السلام کولوں اک شخص نے سوال کیتا: کیہ روح اوہو جبرئیل اے؟‘‘امام علیہ السلام نے جواب وچ فرمایا: ’’جبرئیل تے ملائکہ وچوں اے تے روح ملائکہ توں ودھ وڈا اے۔ کیہ خداوند تعالیٰ ایہہ نہیں فرماندا:ملائکہ تے روح نازل ہوندے نیں تے آخری آیت وچ فرماندا اے: ’’ایہہ اک ایسی رات اے جہڑی طلوع صبح تک سلامتی تے خیروبرکت تے رحمت رہندی اے‘‘ (سلام ھی حتی مطلع الفجر)
اللہ اکبرکیہ سعادت ملی اے شب قدر نوں کہ قرآن وی ایہدے وچ نازل ہویا‘ ایہدا احیا تے شب بیداری وی ہزار مہینے دے برابر اے۔ خدا دی خیرات تے برکات وی ایسے سب وچ نازل ہوندیاں نیں۔ ایہدی رحمت خاص وی بندیاں دے شامل حال ہوندی اے تے فرشتے تے روح وی ایسے رات وچ نازل ہوندے نیں۔ امام محمد باقر علیہ السلام کولوں پچھیا گیا۔ کیہ آپ جاندے او کہ شب قدر کہڑی رات اے؟ تے آپ نے فرمایا: ’’اسیں کیویں نہ جاناں گے جد کہ فرشتے ایس رات ساڈے آسے پاسے طواف کردے نیں‘‘۔ سبحان اللہ ایہہ اہلبیت دی شان اے۔ شب قدر ماہ رمضان دی راتاں وچوں کہڑی رات اے ایہدے وچ بہت اختلاف اے۔ مثلاً پہلی‘ 17ویں‘ 19ویں‘ 21ویں‘ 23ویں‘ 27ویں تے 29ویں رات لیکن مشہور و معروف ایہہ اے کہ ماہ رمضان دی آخری دس راتاں وچوں 21ویں یا 23ویں یا 27 ویںرات اے جد کہ پیغمبر اکرمﷺ ماہ مبارک دی آخری دس راتاں وچ ساری راتاں دا احیا فرماندے تے عبادت وچ مشغول رہندے سن۔ امام جعفر صادق علیہ السلام توں روایت اے کہ شب قدر 21ویں یا 23ویں رات اے۔ بہرحال شب قدر ایس ماہ مبارک وچ ساڈے اتے قدرت دا اک وڈا احسان اے جہڑا کہ جہنم توں آزادی دے عشرے وچ موجود اے۔شب قدر دے علاوہ ماہ رمضان دے کجھ ہور اہم واقعات وی نیں جہڑے کہ اہلبیت علیہمالسلام نال جڑے نیں۔
10رمضان المبارک نوں ام المومنین حضرت خدیجہ سلام اللہ علیھا دا یوم وفات اے جہڑیاں پیغمبر اکرمؐ دی اولین زوجہ تے حضرت زہرادی مادرگرامی نیں۔ آپ نے بعثت توں پہلے حضرت محمدؐدے نال ویاہ کیتا۔ آپ آنحضرت اتے ایمان لیان والی پہلی خاتون نیں۔ حضرت خدیجہؑ دی مالی امداد پاروں رسول خداؐ تقریباً غنی تے بے نیاز ہو گئے۔ شعب ابی طالبؑ وچ محاصرے دے دوران حضرت خدیجہؑ دا بھتیجا حکیم بن حزام گندم تے کھجوراں نال لدے ہوئے اونٹ لیایا کردا سی تے بے شمار خطرے تے زحمت و مشقت نال بنی ہاشم نوں پہنچا دیندا سی۔ ایہہ بخشش ایس قدر قابل قدر تے خالصاً سی کہ خداوند عالم نے ایہدی قدردانی کردے ہوئے ایس نیک کم نوں اپنے ولوں اپنے حبیب حضرت محمدؐ نوں عطا کردہ نعمتاں وچ شمار فرمایا۔ پیغمبر اکرمؐ وی ایس عظیم المرتبت خاتون دی ایثار نوں ہمیشہ یاد فرماندے سن۔ ایسے لئی آکھیا جاندا اے کہ اسلام دے دامن وچ بس دو ای تے چیزاں نیں۔ اک مال خدیجہؑ دا۔ اک خون ابو طالبؑ۔
حضرت خدیجہؑ نے ہجرت توں تن سال پہلاں 65 سال دی عمر وچ مکہ وچ وفات پائی۔ پیغمبر اکرمؐ نے آپ نوں قبرستان معلیٰ وچ سپردخاک فرمایا۔15 رمضان المبارک نوں نواسہ رسولؐ جگر گوشہ علی و بتول امام حسن مجتبیٰ علیہ السلام دی ولادت باسعادت دا دن اے۔ امام حسن مجتبیٰ علیہ السلام ایسے گھرانے وچ پیدا ہوئے جہڑا وحی تے فرشتیاں دے نازل ہون دی جگہ سی۔اوہو گھرانہ کہ جہدی پاکیزگی تے طہارت دے بارے وچ قرآن کریم نے وی گواہی دتی اے:
انَّمَا یُرِیدُ اللَّہ لِیُذْھبَ عَنکمُ الرِّجْسَ اھلَ الْبَیْتِ وَیُطَہرَکُمْ تَطْہیرًا،۔ بس اللہ دا ارادہ ایہہ ہے اہل بیت کہ تہاڈے توں ہر برائی نوں دو رکھے تے ایس طرح پاک تے پاکیزہ رکھے جیویں کہ پاک تے پاکیزہ رکھن دا حق اے۔ پیغمبر اسلام ﷺ‘ امام حسن مجتبیٰ ؑ نال بہت زیادہ محبت کردے سن تے بچپن توں ای نانا رسول خداﷺ تے والد امیر المومنین علی ؑ تے والدہ سیدۃ النساء العالمین فاطمہ زہراسلام اللہ علیھا دے ملکوتی آغوش وچ پروان چڑھے تے اک انسان کامل تے امام عادل دی صورت وچ معاشرے دے سامنے آئے۔
امام حسن مجتبیٰ ؑ نہایت شجاع تے بہادر وی سن۔ اپنے بابا امام علی ؑدے نال جدوں آپ جنگ کرن جاندے سن تے فوج وچ اگے ای اگے رہندے سن۔
ایسے طرح رمضان المبارک دی 19ویں تریخ نوں تریخ انسانی دا اک عظیم سانحہ پیش آیا۔ حضرت علی علیہ السلام جدوں نماز دی حالت وچ سن تے اک خارجی تے ملعون ابن ملجم نے حضرت علی علیہ السلام دے سر اتے وار کر کے اوہناں نوں شہید کردتا۔ حضرت علی علیہ السلام 19ویں رمضان دی شام اپنی دھی ام کلثوم دے ہاں مہمان سن۔ روایت وچ آیا اے کہ آنحضرت اوس رات بیدار سن تے کئی واری کمرے توں باہر آ کے آسمان ول ویکھ کے فرماندے سن: خدا دی قسم‘ میں جھوٹ نہیں آکھدا تے نہ ای مینوں جھوٹ آکھیا گیا اے۔ ایہو اوہ رات اے جہدے وچ مینوں شہادت دا وعدہ دتا گیا اے۔ حضرت علی علیہ السلام نے اپنے قاتل ابن ملجم ملعون نوں جہڑا پیٹ دے بل سُتا سی نوں بیدار کیتا تے اوہنوں نماز پڑھن نوں آکھیا۔
حضرت علیؑ جدوں نماز لئی محراب وچ داخل ہوئے تے نماز شروع کیتی۔ پہلے سجدے توں اجے سر چک ہی رہے سن کہ ملعون ابن مجلم نے زہر وچ بھجی ہوئی شمشیر نال حضرت علی علیہ السلام دے سر مبارک اتے حملہ کیتا تے آنحضرت دا سر سجدے دی جگہ (متھے) تک شگافتہ ہو گیا۔ حضرت علی علیہ السلام نے فرمایا: رب کعبہ دی قسم میں کامیاب ہو گیا۔
ایس طرح بہترین پیشوا‘ عادل امام‘ حق طلب خلیفہ‘ یتیم نواز تے ہمدرد حاکم‘ کامل ترین انسان‘ خدا دا ولی‘ رسول خدا محمد مصطفیﷺ دا جانشین‘ کوروئے زمین اتے سب توں شقی انسان نے قتل کر دتا تے اوہ لقاء اللہ نوں جا ملے۔ الٰہی پیغمبراں تے رسول خداﷺ دے نال ہمنشین ہوئے تے امت نوں اپنے وجود بابرکت توں محروم کر گئے تے ایہہ عظیم سعادت اپنے نام کر گئے۔
کسے را میسر نہ شد این سعادت بہ کعبہ ولادت بہ مسجد شہادت۔