ہیٹ اسٹروک ! جان لیوا ثابت ہو سکدا اے

سید عمران فضاض

پنجاب سنے ملک دے کئی شہراں وچ گرمی دی شدید لہر برقرار اے۔ اج کل درجہ حرارت 41-44 ڈگری سینٹی گریڈ تیکر اپڑ چکیا اے۔محکمہ موسمیات نے گرمی دی شدید لہر توں خبردار کر دتا، جیہڑے لوک گھر توںباہر زیادہ ویلا لنگھاندے نیں ایہناں نوںہیٹ اسٹروک دا وی زیادہ خطرہ ہوندا اے۔ ایس موقعے اتے سانوں اپنی روز مرہ زندگی وچ بوہت ساری تبدیلیاں رونما ہوندیاں نظر آندیاں نیں۔ جنہاں نوں نظر انداز کرنا ساڈے لئی بوہت ساری مشکلات دا سبب بن سکدا اے۔ ایس لئی گرمی دے ایہناں دناں وچ سانوں شدید احتیاط نال کم لینا ہوئے گا تاکہ آن والے خطریاں توں بچیا جا سکے۔
موسم گرما دا آغاز اپریل دے وسط توںہو جاندا اے پر کجھ موسمی تغیر و تبدل دی بدولت گرمی دے سخت دن نہ صرف ماحول نوں غیر آرام دہ بناندے نیں بلکہ تہاڈے جسم دا درجہ حرارت وی ودھا دیندے نیں، جہڑا مہلک ثابت ہو سکدا اے۔ ایس لئی ایہناں دناں دے دوران ہیٹ اسٹروک دا خطرہ لاحق ہو سکدا اے۔ ایس لئی ایس توں بچائو لئی احتیاطی تدبیراں اپنانا بوہت ضروری نیں۔
وجوہات
٭ …گرم تے خشک موسم
٭…شدید گرمی وچ پانی پیئو بغیر محنت مشقت یا ورزش کرنا
٭…جسم وچ پانی دی کمی
٭…ذیابیطس دا ودھ جانا
٭…دھوپ وچ براہ راست زیادہ دیر رہنا
علامات
٭…لال تے گرم جلد
٭…جسم دا درجہ حرارت 104 ڈگری فارن ہائیٹ ہو جانا
٭…غشی طاری ہونا
٭…دل دی دھڑکن بوہت زیادہ ودھ جانا
٭…جسم توں پسینے دا اخراج روک جانا
٭…پٹھیاں دا درد
٭…سر وچ شدید درد
٭…متلی ہونا
احتیاطی تدابیر
٭…ہیٹ اسٹروک ہون دی صورت وچ مریض نوںلٹا دیو تے ایس دے پیر کسے اچی شے اتے رکھ دیو۔
٭…مریض دے جسم اتے ٹھنڈی پٹیاں رکھو یا ٹھنڈا پانی چھڑکو، مریض نوںپنکھے دے نیڑے کر دیو، یا کسے شے نال پنکھا جھلو۔
٭…مریض نوں فوری طور اتے ہسپتال اپڑان دی کوشش کرو۔
ہیٹ اسٹروک توں بچائو دی تدبیراں
گرمیاں وچ ہیٹ اسٹروک دے امکانات ہوندے نیں چنانچہ ایس توں بچن لئی تدبیراں وی اپنانیاں چاہیدا اے تاں جے ممکنہ نقصان توںبچیا جا سکے۔
٭…پانی دا ودھ توں ودھ استعمال
گرم موسم وچ پانی دا زیادہ استعمال کرنا چاہیدا اے روزانہ گھٹ توں گھٹ تن لیٹر پانی تے لازمی پینا چاہیدا اے، خاص طور اتے پانی دے ذریعے اپنے جسم وچ نمکیات تے پانی دا توازن برقرار رکھنا چاہیدا اے۔
اپنے جسم نوں ٹھنڈا رکھن لئی انج دی غذائواں تے مشروبات دا استعمال کرو جیہڑے تہاڈے وجود نوں ٹھنڈا رکھے۔
٭…کھیرے دا جوس
٭…ناریل داپانی
٭…لیموں دا جوس یا اسکنجبین
٭…فالسے دا شربت
٭…املی آلوبخارے داشربت
٭…دودھ یا دھی دی کچی لسی
استعمال کرو۔ ایس دے نال ای ہر قسم دی گرم شیواں باربی کیو، فاسٹ فوڈز، جنک فوڈز، کولا مشروبات سنے خاص طور اتے چاہ تے کافی دا استعمال گھٹ توں گھٹ کرو۔ اپنے لباس وچ ڈھیلے کپڑے پائو۔ ڈھیلے تے ہلکے رنگاں دے کپڑے کاٹن جہے ہوادار کپڑے پائو، تاں جے پسینہ سکھ جائے، جے تہانوں مچھراں دے کٹن دے ویلے باہر ہوئو تے پوری پینٹیں تے بند جتے پائو۔
جے تسیں شام دے ویلے پارک وچ جائو تے جراباں ٹخنیاں توں اتے چڑھائو، تے شرٹ پینٹ دے اندر پا لوئو۔
گرم شیواں تے الکوحل مشروبات؛ پان، گٹکے توں پرہیز کرو۔
گرم شیواں، چاہ، کافی دا استعمال گھٹ کرو جد کہ الکوحل تے کیفین والے مشروبات توں پرہیز لازمی کرنی چاہیدی اے، کولڈ ڈرنکس دی بجائے پانی، لسی تے دیسی مشروبات دا استعمال کرو۔
انج دیاں شیواں جیہڑی تہانوں دھپ توںمحفوظ رکھن۔
طبی ماہرین دا کہنا اے کہ بلاوجہ گھراں توں نہ نکلو۔ زیادہ دیر تیکر دھپ وچ نہ رہو۔ باہر نکلو تے سر کج کے رکھو۔ جے نکلنا وی اے تے گیلے کپڑے نال سر تے جسم کج کے نکلو تے اپنے نال پانی دی اک بوتل ضرور رکھو تے ہر 20 توں 30 منٹ دے بعد پانی پیئو جد کہ اک اسپرے وی رکھنا چاہیدا اے۔ جس وچ عرق گلاب، یا پیپر منٹ ایسنس پانی دے نال ملایا جائے جس نال چہرے نوں ٹھنڈا رکھیا جا سکدا اے۔ سن بلاک دا استعمال کرو۔ ایس وچ کوئی شک نہیں کہ دھپ وٹامن ڈی دا بوہت چنگا ذریعہ اے پر الٹراوائیلٹ شعاعواں دا نقصان شدید تے لمبی مدت تیکر ہو سکدا اے جدوں وی تسیں باہر ہوئو تے اپنے جسم دے کھلے حصیاں اتے سن اسکرین لائو۔ ایہنوں اپنے پورے جسم اتے گھر توں باہر نکلن توں گھٹ توں گھٹ 30 منٹ پہلے لائو۔
اینٹی ڈپریشن دوائیاں استعمال نہ کرو۔ طبی ماہرین نے شدید گرمی وچ اینٹی ڈپریشن دوائیاں استعمال نہ کرن دا مشورہ دتا اے کیوں جے ایس نال فالج دا خطرہ اے۔
باہر دا کھانا نہ کھائو۔
طبی ماہرین دے مطابق کیفین تے تیل نال بھرپور شیواں تے تلے ہوئے یا پیک شدہ کھانے گھٹ کر دینے چاہیدے نیں۔ تازہ پھلاں تے سبزیاں دا استعمال ودھا دینا چاہیدا اے۔ خاص طور تے کچا سلاد تے انج دے پھل تے سبزیاں کھانیاں چاہیدیاں نیں جنہاں وچ پانی زیادہ ہوئے جویں کھیرا، تربوز، تر، امب، فالسہ ، کینو، لیچی، خربوزہ، گاجر، وغیرہ۔
ایس موسم وچ خاص طور تے گھر وچ پکے ہوئے تازہ تے صاف ستھرے کھانے کھائو۔ گھر وچ کھانے نوں درست درجہ حرارت اتے رکھنا چاہیدا اے تے جنہا ہو سکے باہر دا کھانا گھٹ توں گھٹ کرو۔ تھوڑی جہی وی لاپرواہی مختلف اقسام دے انفیکشن ہو سکدے نیں تاںکھان تے پین وچ احتیاط کرنی چاہیدی اے۔
گرم پانی وچ نہان توںپرہیز کرو
ایس لئی کوشش کرو کہ سوئمنگ پول وچ کلورین چنگی طرح شامل ہوئے، یا فیر گھٹ گہرے تے گرم پانی والی سرگرمیاں وچ حصہ لین نال اجتناب کرو۔
ایس لاعلاج تے ہلاکت خیز مرض توں صرف بچیا ای جا سکدا اے۔ ایس دے علاوہ نک دے کلپ خریدو،تے اپنا سر پانی توں اتے رکھو تاںجے پانی نوں نک وچ جان توںبچایا جا سکے۔ جے اسیں ایہہ احتیاطی تدبیراں اتے عمل کریئے تے گرمی توں نہ صرف بچیا جا سکدا اے بلکہ صحت نوں وی متوازن رکھیا جا سکدا اے۔