فتنۂ انکارِ نظریۂ پاکستان
”پاکستانی ریاست کا نظریاتی سراب” ایہہ اک کتاب دا نام اے جہڑی 2021وچ شائع ہوئی۔ ایہہ عنوان ای کنا زہر آلود تے فتنہ انگیز اے۔ پاکستان دا ظرف کنا وسیع اے کہ اوہنے اپنی سرزمین وچ اوہناں بندیاں تے گروہوواں نوں وی پناہ دے رکھی اے جہناں دی زباناں دن رات ایس نظریے دے خلاف زہر اگلدے ہوئے نہیں تھکدیاں جہڑی قیام پاکستان دی بنیاد اے۔ کتاب دا مصنف لکھدا اے کہ ”ایس ملک دی جملہ مسائل دی جڑاں قرارداد مقاصد توں شروع ہوندیاں نیں”۔ اپنی ایس گل نوں دہراندے ہوئے مصنف نے ہور لکھیا اے کہ ”پاکستان دی نظریاتی سراب دی جڑاں قرارداد مقاصد وچ نیں”۔ اوہ قرارداد مقاصد جہڑی 12مارچ 1949 نوں پاکستان دی پہلی دستورساز اسمبلی وچ منظور کیتی گئی تے اوہ قرارداد مقاصد جہڑی 1973 دے دستور پاکستان مستقل حصہ قرار دتی گئی اے۔ قرارداد مقاصد جہدے وچ پاکستان دی نظریاتی سمت تے نظریاتی شناخت دا ہمیشہ لئی تعین کردتا گیا۔ اوسے قرارداد مقاصد نوں پاکستانی ریاست دا نظریاتی سراب قرار دینا تے فیر ایہہ لکھنا کہ پاکستان
دے جملہ مسائل یا ساری خرابیاں دیای جڑاں قرارداد مقاصد توں شروع ہوندیاں نیں۔ ایس نقطۂ نظر نوں اک سفاک جہالت دے سوا کیہ نام دتا جاوے جہڑے بندے یا گروہ پاکستان دی نظریاتی جڑاں اتے بے وقوفی’ ناسمجھی تے نادانی نال یا شعوری طور تے کسے مخصوص ایجنڈے اتے عمل کردیاں ہویاں کلہاڑا چلاندے نیں اوہ اصل وچ پاکستان دے وجود اتے حملہ کردے نیں۔ ممتاز ترین دانشور پروفیسر فتح محمد ملک اپنی اک کتاب ”فتنۂ انکار پاکستان” وچ لکھدے نیں کہ ”پاکستان دے نظریاتی وجود توں انکار پاکستان دے وجود توں انکار دے مترادف اے۔ ساڈے نظریاتی وجود توں ساڈے جغرافیائی وجود دا رشتہ عضویاتی اے۔ چنانچہ ساڈی قومی بقا تے ملکی سالمیت دا اولین تقاضا ای ایہہ اے کہ ساڈی داخلی تے خارجی حکمت عملی نظریۂ پاکستان اک دائمی صداقت نام اے۔ جدوں پاکستان اجے قائم نہیں ہویا سی۔ نظریہ پاکستان اوس ویلے وی اپنا وجود رکھدا سی۔ قائداعظم نے 8مارچ 1944 نوں علی گڑھ یونیورسٹی وچ اپنی اک تریخی تقریر وچ فرمایا سی کہ ”پاکستان اوسے دن وجود وچ آ گیا سی جدوں ہندوستان وچ پہلا ہندو مسلمان ہویا سی۔ ایہہ اوس زمانے دی گل اے جدوں ایتھے مسلماناں دی حکومت وی قائم نہیں ہوئی سی۔ مسلماناں دی قومیت دی بنیاد کلمۂ توحید اے۔ وطن نہیں تے نہ ای نسل۔ ہندوستان دا جدوں پہلا فرد مسلمان ہویا تے اوہ پہلی قوم دا فرد نہیں رہیا۔ اوہ اک جداگانہ قوم دا فرد ہوگیا۔ ہندوستان وچ اک نویں قوم وجود وچ آ گئی”۔
قائداعظم نے اپنی ایسے تقریر وچ ہور فرمایا کہ ”تسیں غور کیتا کہ پاکستان دے مطالبے دے جذبۂ محرکہ کیہ سی۔ مسلماناں لئی اک جداگانہ مملکت دے قیام دی وجہ جواز کیہ سی’ تقسیم ہند دی لوڑ کیوں پیش آئی؟ اوہدی وجہ ہندوواں دی تنگ نظری اے نہ انگریزاں دی چال۔ ایہہ (پاکستان) اسلام دا بنیادی مطالبہ سی”۔
قیام پاکستان دے اسباب تے مقاصد تے خود قائداعظم نے واضح کر دتے کہ پاکستان’ اسلام دا بنیادی مطالبہ اے۔ پاکستان اسلام دی بنیاد اتے قائم ہویا تے اسلام لئی ایہہ ملک معرض وجود وچ آیا۔ ایہہ اک سدھی تے آسان فہم گل اے کہ پاکستان دی اساس اسلام یا اسلامی نظریہ اے تے اسلام بارے کسے مسلمان نوں ایہہ شبہ نہیں اے کہ اسلام اک مکمل ضابطۂ تے نظام حیات اے جہڑا انساناں دی انفرادی تے اجتماعی زندگی دے سارے گوشیاں لئی رہنمائی کردا اے۔ قرارداد مقاصد وچ وی ایہو اعلان تے اظہار کیتا گیا سی کہ پاکستان دے عوام نوں اپنے منتخب نمائندیاں دے ذریعے اپنے اختیار تے اقتدار نوں اللہ دی مقرر کردہ حدود دے اندر رہندے ہوئے استعمال دا حق حاصل ہووے گا۔ پاکستان وچ جمہوریت’ حریت’ مساوات’ رواداری تے معاشرتی عدل دے اصولاں نوں جیویں اسلام نے اوہناں دی تشریح کیتی اے پوری طرح ملحوظ رکھیا جاوے گا۔ مسلماناں نوں ایس قابل بنایا جاوے گا کہ اوہ اپنی انفرادی تے اجتماعی زندگی نوں اسلامی تعلیمات تے تقاضیاں دے مطابق جیویں کہ قرآن حکیم تے سنت رسولۖ وچ اوہناں دا تعین کیتا گیا اے’ ترتیب دے سکن۔ اقلیتاں دے حقوق دے حوالے نال قرارداد مقاصد وچ ایہہ اظہار کیتا گیا سی کہ اقلیتاں نوں آزادی دے نال اپنے مذہبی عقائد رکھن تے اوہناں اتے عمل کرن دا حق حاصل ہووے گا تے اپنی ثقافتاں نوں اوہ آزادانہ طور تے ترقی دین دا حق رکھدیاں نیں۔ ہن جہڑے مصنف نے ”پاکستانی ریاست کا نظریاتی سراب” نامی کتاب لکھی اے۔ اوہدے کولوں میرا ایہہ سوال اے کہ کیہ اوہ پاکستان دی پارلیمنٹ نوں اللہ دی مقرر کردہ حدود وچ رہندے ہوئے اپنے اختیارات نوں استعمال کرن دے عمل نوں سراب یعنی دھوکے تے فریب دا نام دے رہیا اے۔ کیہ اسلام دی تشریح دے مطابق پاکستان وچ رواداری’ مساوات’ آزادی’ جمہوریت تے معاشرتی عدل اتے مبنی نظام دے نفاذ دے عزم نوں سراب قرار دے رہیااے۔ جے پاکستان دے مسلماناں نوں ایس قابل بنایا جاوے کہ اوہ اپنی انفرادی تے
اجتماعی زندگیاں نوں قرآن و سنت رسولۖ وچ بیان کی گئی تعلیمات دے مطابق ڈھال لین تے کیہ مصنف ایہنوں نظریاتی سراب سمجھدا اے۔ جے ایہہ لکھیا جاوے کہ پاکستان دے جملہ مسائل دی جڑاں قرارداد مقاصد توں شروع ہوندیاں نیں تے ایہدا مطلب ایہہ ہویا کہ خاکم بدہن اللہ تے رسولۖ دے احکامات اتے عمل کرن دی قرارداد منظور کرن دی وجہ نال پاکستان دے سارے مسائل پیدا ہوئے نیں۔ اک اہم سوال ایہہ وی اے کہ قرارداد مقاصد آئین پاکستان دا لازمی تے مستقل حصہ ہون دے باوجود کدوں تے کہڑی حکومت نے قرآن و سنت رسولۖ دے احکامات اتے پوری طرح عمل کیتا اے۔ سچی گل تاں ایہہ اے کہ اسیں کدی وی پاکستان وچ اپنی اجتماعی زندگیاں وچ اسلام دے احکامات تے اصولاں اتے عمل کیتا ای نہیں۔ جے اسیں پاکستان دے سارے شعبہ ہائی زندگی وچ اسلام کولوں رہنمائی لے کے اپنے اعمال دی سمت نوں درست رکھدے تے پاکستان تے کدی ایہناں خرابیاں تے مسئلیاں دا شکار ای نہ ہوندا جہناں مسئلیاں تے بحراناں دا اسیں شکار آں یا جہناں امراض وچ اسیں بطور قوم مبتلا آں۔ قرارداد مقاصد وچ اسلام’ اسلامی اصولاں’ اسلامی تعلیمات تے قرآن و سنت رسولۖ دے متعین کیتے ہوئے رستے دے علاوہ ہور کوئی گل ای نہیں کیتی گئی۔ ایہہ آکھنا تے بدترین کفر ہووے گا کہ پاکستان وچ جملہ مسائل پیدا ای ایسے وجہ نال ہوئے کہ قرارداد مقاصد وچ قرآن و سنت رسولۖ دی تعلیمات اتے عمل کرن دا اعلان تے اظہار تے عزم کیتا گیا سی۔
قائداعظم نے جدوں 13جنوری 1948 نوں اسلامیہ کالج پشاور دا دورہ کیتا سی تے اویتھے اوہناں نے اپنی تقریر وچ آکھیا سی کہ ”اسیں پاکستان دا مطالبہ محض زمین دا اک ٹکڑا حاصل کرن لئی نہیں کیتا سی بلکہ اسیں اک ایسی تجربہ گاہ حاصل کرنا چاہندے ساں جتھے اسیں اسلام دے اصولاں نوں آزما سکیے”۔
پاکستان دے پہلے وزیراعظم لیاقت علی خان نے وی قرارداد مقاصد دے حوالے نال دستور ساز اسمبلی وچ اپنی اختتامی تقریر وچ قائداعظم ای دے نظریات نوں پیش کردے ہوئے آکھیا سی کہ ”قیام پاکستان دی صورت وچ مسلم لیگ دا ادھا مشن مکمل ہویا اے۔ مشن دا دوجا ادھا حصہ پاکستان نوں اسلامی اصولاں دی عملی تجربہ گاہ بنانا اے”۔
قرارداد مقاصد دا آسان لفظاں وچ مفہوم ایہہ اے کہ پاکستان وچ اسلامی نظریے نوں برقرار رکھیا جاوے گا جہڑی قیام پاکستان دی بنیاد اے۔ پاکستان دے نظریاتی وجود ای سے پاکستان دا جغرافیائی وجود قائم اے۔ ایس لئی میں پاکستان دے نظریاتی وجود توں انکار نوں پاکستان دے جغرافیائی وجود اتے حملے توں ودھ خطرناک سمجھنا واں۔ نظریۂ پاکستان دی تردید ہووے یا پاکستان دی تخریب دونواں ای سنگین جرم نیں۔ ایس لئی میں پاکستان جئی نظریاتی مملکت وچ ”پاکستانی ریاست کا نظریاتی سراب” جئی کتاب لکھن تے شائع کرن نوں فتنۂ انکار نظریۂ پاکستان دی بنیاد اتے پاکستان دے جغرافیائی وجود اتے شرمناک حملہ سمجھنا واں۔ اوہدی جنی وی مذمت کیتی جاؤے گھٹ اے۔
