قیصر محمود گورائیہ پنجابی دا نویکلا شاعر

ماں بولی دا بوٹا سِر تے گڈنا اے
سوچاں دا میں اِنج بُھلیکھا کڈھنا اے
شعراں راہیں اک اک بول پنجابی دا
جگ تے عام میں قیصر کر کے چھڈنا اے
پنجابی غزل دا کینوس بڑا وسیع ہو چکیا اے۔ اج دی پنجابی غزل انسان تے معاشرے دی پوری طرحاں عکاسی کر رہی اے۔ پنجابی زبان دا تسلسل صدیاں اُتے پھیلیا ہویا اے۔ پنجابی زبان دے بہت سارے شاعراں نے اپنی سرزمین اتے علم و ادب’ انسان دی اساس’ فکری زاویے’ وطنیت’ محبت’ سماجی قدراں’ کائناتی اسرار تے انسانیت دی تعلیم جئے روشن پہلوواں دی ترجمانی کیتی اے۔ پنجابی زبان عرصہ دراز توں شاعری نال مالامال اے۔ اج دا شاعر وی اپنی شعری فکر پاروں انسانیت تے پیار محبت دا درس دے رہیا اے جہناں وچ قیصر محمود گورائیہ دی غزل دا بنیادی موضوع اج دا انسان تے دکھ اے۔ دکھ وی کئی طرحاں دے ہوندے نیں جہڑے دل وچ پلدے’ روح وچ کھلدے’ بدن وچ پھیلدے’ اکھاں توں جھلکدے’ قطرہ قطرہ اکھاں توں پگھلدے نیں تے کدھرے معاشی مسئلیاں دے دکھ’ تے کدھرے معاشرتی ناہمواریاں دے’ کدی سو طرحاں دی نفسیاتی الجھناں تے کدھرے سیاسی عوامل وچ الجھن دے دکھ’ ایسے بے شمار دکھاں نوں اک گٹھڑی وچ سمیٹ کے قیصر محمود گورائیہ اپنے پنجابی شعری مجموعہ ”لوں لوں رچیاں پیڑاں” دے ذریعے ساڈے تک پہنچاندے نیں۔ ایس کتاب نوں ”سوہنا تے سلکھنا غزل پراگا” تسلیم کرن تے محمد اقبال نجمی لکھدے نیں کہ ‘قیصر پنجابی شاعری دے حوالے نال اپنی نویکلی پچھان رکا اے۔ اوہدے ادبی پندھ اُتے جھاتی مرئیے تے سانوں اوہدیاں لکھتاں وچ سادگی تے سہپن دے چاننے لاٹاں مار دے نظریں آئوندے نیں۔ اوہ پنجاب دی سوہنی ستھری فضا وچ حیاتی گزارن والا منکھ اے تے اوہدے وچاراں وچ وی خلوص، وفا، احساس تے پیار دا چانن لبھدا اے۔ اوہنے جہڑی صنف وچ شعر الیکے اوہدے وچ اپنی رہتل اپنی وسوں تے اپنے ہوند دی گل کیتی اے۔ پیار جذبیاں دا اظہار وی اوہ کھل ڈھل کے کردا اے۔”
قیصر محمود گورائیہ دا شمار پنجابی دے جدید تے جواں فکر شاعراں وچ ہوندا اے۔ جہناں دی شاعری دا مرکز تے محور انسان تے معاشرتی نظام دے تضادات’ زندگی دی تلخیاں’ حالات دی سنگینیاں’ بے ثباتی’ بے یقینی’ خوف’ فساد’ ہزاراں خواہشاں دے سفنے رسوا ہوندے ہوئے وگڑدے حالات تے واقعات دے جبر دا منظر نامہ اے۔ اوہ سچی گل اتے یقین رکھن تے برملا سچ دا ساتھ دین وچ عار نہیں کردے۔ اوہناں نوں جھوٹ کولوں شدید نفرت اے کیوں جے اوہ اک سچا تخلیق کار اے جہدے لفظ اوہدے ہون دی گواہی انج دیندے نیں۔
سوچ لے قیصر مونہوں کڈھن توں پہلاں
کر لیئے جے گل ویاہنی پیندی اے
”لوں لوں رچیاں پیڑاں” اوہناں دا اولین شعری مجموعہ اے جہڑا پنجابی غزلاں اتے مشتمل نیں۔ جہدے وچ اوہناں دی فکری تے فنی پختگی دا ثبوت ملدا اے۔ قیصر اپنے اسلوب دے تازہ کار شاعر اے۔ ڈاکٹر صغریٰ صدف دے خیال دے مطابق ”قیصر محمود گورائیہ اپنے اسلوب دا سوہنا شاعر اے۔ نکی گل نوں وڈا کر کے پیش کرنا خوب جاندا اے۔ ایہنوں زبان دیاں بریکیاں دا وی پتہ اے تے پنجابی ادبی ورثے دا وی ادراک اے۔ ایسے واسطے سادہ موضوع وچ وی رنگ بھر دیندا اے۔ ایہنوں اپنی گل کہن دا ول آوندا اے۔”
قیصر دی پنجابی غزل وچ تخیل دی رنگینی’ خیالات دی دلکشی جابجا ملدی اے۔ اوہناں دے کلام وچ سلاست تے روانی اے۔ اوہ اوکھے لفظاں نوں نہ صرف استعمال کرن توں گریز کردے نیں بلکہ آسان ردیف’ کافیاں نوں چھوٹی بحر وچ خوب ورتن اتے وی دسترس رکھدے نیں۔ اوہناں دے کجھ شعر ملاحظہ کرو:
کسے نوں پھل دے میں نئیں ویکھے
چوراں دے گھر دیوے بل دے میں نئیں ویکھے
……
ککھاں ورگی دولت دے لئی وچ پردیساں
لکھاں ورگا دیس گوا کے بیٹھے آں
……
مرا بھار قیصر ونڈاوے گا کہڑا
میں کلّہ تے سر تے زمانے دا دُکھ اے
”لوں لوں رچیاں پیڑاں” وچ شامل غزلاں وچ ایسے بہت سارے شعر پڑھن نوں ملدے نیں جہڑے اوہناں دی حقیقی زندگی دے ترجمان نیں۔ جہناں وچ اوہناں دی سچائی تے اوہناں دی ذہنی’ قلبی کیفیات دا تاثر ملدا اے۔ اوہ جتھے سر اتے زمانے دے دکھاں دا بوجھ چکے ہوئے نیں اوتھے مقبوضہ کشمیر دی عوام اتے ظلم و ستم ہوندا ویکھ کے اشک بار اکھاں وچ آزادی دا سورج طلوع ہون دا سفنا ویکھن تے پرامید نظر آندے نیں۔
آزادی دا سورج کِسلے چڑھنا اے
وچ کشمیر دے فجراں سُکنے پئیاں نیں
قیصر آپو اپنی جان بچاون لئی
ظلماں اگے نسلاں سُکنے پئیاں نیں
قیصر محمود گورائیہ مفادات دے چانن توں پاک وکھائی دیندے نیں۔ اوہ اپنے پنجابی کلام پاروں دلاں وچ محبت دا چانن کرن دا عزم رکھدے نیں۔ اوہناں دے کلام وچ پنجاب دی ثقافت دے حقیقی رنگ نمایاں نیں۔ ایہناں رنگاں وچ کدھرے صوفیانہ رنگ وی ویکھن نوں ملدا اے۔ بابا گنج شکر’ بابا بلھے شاہ’ شاہ حسین’ سلطان باہو’ غلام فرید’ میاں محمد بخش تے وارث شاہ تے دوجے صوفی شاعراں کولوں خوب استفادہ کیتے ہوئے نیں۔ ایس کتاب دا خوبصورت آغا حمد باری تعالیٰ نال کیتا گیا اے۔
”چپہ چن تے مٹھ کُو تارے” آپ کھلارے کلّے کارے
کِھلرے پُلرے تھائوں تھائیں فیر سوارے کلّے کارے
جِن، انسان، چرند، فرشتے نالے کُل مخلوقاں
کمے لائے کمّی سارے اٹھے پاہرے کلّے کارے
”لُوں لُوں رچیاں پیڑاں” دے علاوہ اوہناں دے دوجی شعری مجموعیاں وچ ”جدوں چھڑے ساں” ”رتاں پرت پئیاں” ”دو چڑیاں بولدیاں” تے ”نیوندرا” شامل نیں۔ ولیم ورڈز ورتھ تے جان کیٹنر جئے انگریزی شاعراں دا خوب مطالعہ کرن تے وی اوہ اپنی مادری زبان نال رشتہ ترک نہیں کر سکے بلکہ اپنی ماں بولی زبان پنجابی وچ شعر کہن تے محبت دا درس دین ول راغب ہوئے۔ المختصر قیصر محمود گورائیہ نے اپنے منفرد شعری اسلوب نال پنجابی غزل نوں اک نویں پہچان دتی اے۔ اوہناں دی شاعری دی جنی تعریف کیتی جاوے گھٹ اے۔ اخیر وچ امجد حمید محسن دا اک سوہنا خیال پیش کردے ہوئے اجازت چاہواں گا۔
قیصر کی شاعری میں ہے ہر رنگ کا گلاب
قیصر کی شاعری کی ہے یہ منفرد کتاب