طالب علماں دی جعلی بنک دستاویزاں دے حصول وچ مددگار

برطانیہ’ یورپی یونین تے بالخصوص آسٹریلیا وچ تعلیم دے حصول دے ہم وطن خواہش منداں دی تعداد کجھ گھٹ نہیں۔ ایس سلسلے وچ آسٹریلیا جان والے پوری منصوبہ بندی نال ستویں براعظم دا رخ کردے نیں’ اوہ معاشی طور تے وی مستحکم حیثیت دے حامل ہوندے نیں مگر یورپ جان والیاں لئی حالات بوہتے سازگار نہیں۔ بہت سارے تارکین وطن ہن وی غیر قنونی طریقے اختیار کر رہے نیں تے بوہتے قنون وچ رہندے ہوئے ”غیر قانونی” طریقے اختیار کردے نیں جہناں وچ ملک دے سرکاری تے نجی بینکاں دے اہلکاراں تے بیرون ملک جان دے خواہاں طالبعلماں دا کردار بنیادی اہمیت رکھدا اے کیوں جے سٹوڈنٹ ویزا دے حصول لئی بینک سٹیٹمنٹ دا ہونا ضروری اے جہدا حصول بیرون ملک جان دے خواہش مند امیدواراں دی اکثریت لئی آسان نہیں۔
سویرا بتول (فرضی نام ) 2014 وچ طالبعلم ویزا تے برطانیہ گئی۔ اوہناں دا ٹیلی فون اتے برطانیہ وچ مقیم اک پاکستانی شہر علی جٹ نال نکاح ہویا سی جہناں دی قنونی حیثیت (اوس ویلے) پرماننٹ ریزیڈنٹ دی سی جنہاں نوں فی الحال شہریت نہیں ملی سی تے اوہ دو دہائیاں پہلاں غیر قنونی طور تے برطانیہ پہنچے سن۔ سویرا بتول تھلڑے متوسط طبقے مگر اعلیٰ تعلیم یافتہ خاندان نال تعلق رکھدیاں نیں۔ اوہناں نے لندن دے اک تعلیمی ادارے وچ داخلہ لیتا مگر جدوں برطانیہ جان دا مرحلہ درپیش ہویا تے سویرا بتول لئی دستاویزات دی تیاری کسے چیلنج توں گھٹ نہیں سی تے سب توں اہم چیلنج بینک سٹیٹمنٹ دا بندوبست کرنا سی جہدے لئی تعلیمی ادارے دی شرط دے مطابق اکائونٹ وچ 40لکھ دا ہونا ضروری سی۔ سویرا بتول’ چوں کہ اک ایجنٹ دے ذریعے اپنی ویزا پراسیسنگ کروا رہیاں سن تے اوہدے مشورے تے اوہناں نے تن فی صد شرح سود تے وسطی پنجاب دے ضلع ننکانہ صاحب دے اک سرکاری بینک توں بینک سٹیٹمنٹ بنوا لئی۔ اوہناں دے دُوجے کاغذات مکمل ہوئے تے انٹرویو باآسانی پاس کیتا تے برطانوی ویزا حاصل کرن وچ کامیاب رہیاں۔ سویرا بتول دا علی جٹ نال چوں کہ نکاح ہو چکیا سی جہدے کارن اوہناں نے کجھ دناں وچ ای اپنا تعلیمی سلسلہ جاری رکھیا تے اک مہینے مگروں ای کالج چھڈ دتا جہدے کارن برطانوی قنون دے مطابق اوہناں دی تارک وطن دی حیثیت غیر قنونی ہوگئی۔ اوہناں دے شوہر علی جٹ نوں چونکہ پرماننٹ ریذیڈنٹ دی حیثیت حاصل ہو چکی سی مگر سویرا بتول نوں اوہدے باوجود بہت ساری قنونی مشکلاں دا سامنا کرنا پیا۔ اوہناں نے علی جٹ دے نال برطانوی قنون دے مطابق نکاح رجسٹرڈ کروایا تے قنونی کاغذات پورے کرن وچ چھ مہینے لگے جہدے مگروں اوہناں نوں برطانیہ رہن دی اجازت مل سکی۔ اوہ ہن دو بالاں دی ماں نیں مگر اوہناں نوں برطانیہ دی پوری شہریت حاصل نہیں ہو سکی۔ ایہہ درست اے کہ اوہناں دی بینک سٹیٹمنٹ قنونی سی مگر اوہدے بنوان دا طریقۂ کار قنونی نہیں سی تے برطانیہ جا کے تعلیمی ادارہ چھڈن مگروں اوہناں دی حیثیت مکمل طور تے غیر قنونی تارک وطن دی ہوگئی جہدے لئی اوہناں نے اک لمی قنونی جنگ لڑی۔
سویرا بتول نے اوس رپورٹر نال گل کردیاں ہوئیاں کہیا ”میں گومگوں دی کیفیت دا شکار ہو گئی سی۔ کدی ایہہ محسوس ہوندا کہ مینوں ڈی پورٹ کردتا جاوے گا۔ میرے اوہ دن ہر ویلے خوف وچ لنگھے۔ بہرحال میرے شوہر نے ایس حوالے نال میری بھرپور مدد تے حوصلہ افزائی کیتی تے انج میں پرماننٹ ریذیڈنٹ دی قنونی حیثیت حاصل کرن وچ کامیاب ہوئی جد کہ میں دو بالاں دی ماں آں جہناں دی پیدائش برطانیہ دی ای اے”۔
16سالہ محمد حسن (فرضی نام) دی کہانی وی کجھ وکھری نہیں۔ اوہناں نے کجھ دناں پہلاں ای برطانیہ دا سٹڈی ویزا حاصل کیتا اے تے ایہناں دناں برطانیہ وچ مقیم نیں۔ اوہناں نے اک ایجنٹ دے ذریعے بینک سٹیٹمنٹ بنوائی جہڑی بیرون ملک تعلیم دے حصول لئی نہایت اہمیت دی حامل اے۔ محمد حسن دے والد نے پنج فیصد انٹرسٹ ریٹ (ایہناں دناں برطانیہ چوں کہ وڈی تعداد وچ ویزے جاری کر رہیا اے جہدے کارن انٹرسٹ ریٹ وی بوہتا وصول کیتا جا رہیا اے) اتے چھ مہینے لئی 60 لکھ روپے دی بینک سٹیٹمنٹ بنوائی۔ محمد حسن کجھ عرصہ لئی تعلیمی سلسلہ جاری رکھن مگروں برطانیہ وچ سیاسی پناہ لین دا ارادہ رکھدے نیں۔ اوہناں نے مگر ایہہ واضح نہیں کیتا کہ اوہ سیاسی پناہ دے حصول لئی کیہ جواز پیش کرن گے؟
خیال رہوے کہ لہور دے علاقے نیو مسلم ٹائون وچ ایجوکیشن کنسلٹنسی دے بہت سارے ادارے کم کر رہے نیں۔ شہر دے اک ممتاز ایجوکیشن کنسلٹنٹ نال جدوں اوس رپورٹر نے رابطہ کیتا تے کہیا کہ اوہ یورپ جان دا خواہشمند اے مگر بینک سٹیٹمنٹ دا مسئلہ درپیش اے تے کیہ اوہ بینک سٹیٹمنٹ بنوا کے دے سکدے نیں؟ اوہناں نے دو ٹوک لفظاں وچ کہیا’ اسیں پہلاں بینک سٹیٹمنٹ بنا دیندے ساں مگر ہن نہیں بنادے کیوں جے ساڈے لئی بہت ساری پیچیدگیاں پیدا ہو جاندیاں نیں۔ اوہناں نے نام ظاہر نہ کرن دی شرط اتے ہور کہیا:
”یورپ دے دوجے ملکاں وچ وی صورتحال وکھری نہیں۔ بینک سٹیٹمنٹ ہون مگروں وی جے تہانوں مغربی ملک دی شہریت یا پرماننٹ ریذیڈنٹ نہیں مل سکدی تے تسیں اپنا تعلیمی سلسلہ منقطع کر دیندے او تے تسیں غیر قنونی تارکین وطن دی فہرست وچ شمار کیتے جائو گے تے تہانوں ہر ملک وچ تارکین وطن لئی رائج قنون دے تحت سزاواں دا سامنا کرنا پے سکدا اے جہدے وچ ڈی پورٹ کرنا وی شامل اے جد کہ اوہناں تارکین وطن نوں جہڑے کرب توں گزرنا پیندا اے اوہدا لفظاں وچ بیان ممکن نہیں”۔
برطانیہ دے اک منے پرمنے پاکستانی نژاد برطانوی قنون دان (سولیسیٹر) احمد صغیر’ جہڑے برطانیہ دی اک منی پرمنی لافرم نال جڑے نیں’ نے واٹس ایپ اتے اوس رپورٹر نال گل کردیاں ہوئیاں کہیا ”طالبعلم برطانیہ یا یورپی یونین دے کسے ہور رکن ملک آن مگروں دو طرحاں نال مشکلات دا سامنا کردے نیں۔ اوہ طالبعلم جہڑے تعلیمی سلسلہ جاری رکھنا چاہندے نیں’اوہ متعلقہ ملک دی پالیسی دے مطابق اک مقررہ ویلے لئی تعلیم دے نال ملازمت دا سلسلہ وی جاری رکھ سکدے نیں۔ برطانیہ وچ اک طالبعلم قنونی طور تے 20گھنٹے تک کم کر سکدا اے مگر بہت سارے طالبعلم اپنی صحت دی پروا کیتے بغیر تے قنون نوں نظرانداز کردے ہوئیاں 50 گھنٹے یا ایس توں وی بوہتا کم کردے نیں جو قنون دی کھلی خلاف ورزی اے جہدے کارن اوہناں نوں برطانوی معاوضیاں دے قنون توں گھٹ معاوضہ ملدا اے تے انج اوہ بدترین معاشی استحصال دا سامنا کردے نیں مگر اوہناں دے پیش نظر کسے وی طور تے اپنا تعلیمی سلسلہ مکمل کرنا ہوندا اے جد کہ بہت سارے طالبعلم اک سمسٹر پڑھن مگروں تعلیمی سلسلہ منقطع کر دیندے نیں جہدے مگروں اوہناں دی حیثیت غیر قنونی تارک وطن دی ہو جاندی اے۔ کجھ نوجوان کجھ مہینیاں لئی تے کم ترین تنخواہاں اتے کم کر لیندے نیں تاہم قنون دی گرفت وچ آ جان تے اوہناں نوں اوہناں دی قنونی حیثیت دا تعین کرن تک جیل وچ رکھیا جاندا اے تے بہت ساریاں نوں فوری طور تے ڈی پورٹ کردتا جاندا اے تے اوہ تارکین وطن جہڑے گرفتار نہ ہون اوہناں نوں رہائش توں لے کے روزمرہ ضروریات پوری کرن لئی بہت ساری مشکلاں دا سامنا کرنا پیندا اے”۔
متذکرہ بالا صورتحال دے تناظر وچ پاکستان دے نجی تے سرکاری بینکاں دا کردار ایس لئی تشویشناک اے کہ اوہ اوہناں دا بینک سٹیٹمنٹ بنان دا طریقہ کار کسے طور تے قنونی قرار نہیں دتا جا سکدا تے طالبعلماں اتے اضافی معاشی بوجھ دا کارن وی بندا اے۔اوس رپورٹر دی گجرات دے اک نواحی قصبے وچ اک ایجنٹ دے توسط نال اک نجی بینک دے اہلکار نال ملاقات ہوئی جہنے بینک سٹیٹمنٹ تیار کرن دی حامی بھر لیتی جہدے لئی اک مخصوص شرح دے مطابق رقم ماہانہ ادا کرنا سی۔ اوہنے نام ظاہر نہ کرن دی شرط تے کہیا ”ایہہ سالانہ کروڑاں نہیں بلکہ ارباں روپے دا کاروبار اے کیوں جے اسیں جے پنج فیصد ماہانہ شرح منافع وصول کرئیے تے تن فیصد سرمایہ کاری کرن والے دے ہوندے نیں۔ انج اوہ کجھ مہینیاں وچ چنگا منافع کما لیندا اے جد کہ بینک اہل کاراں نوں وی بچت ہو جاندی اے تے بیرون ملک جان دے خواہش منداں دی مشکل وی آسان ہو جاندی اے”۔
ایس ساری صورتحال وچ ایہہ پاکستان وچ قائم بیرون ملک دے سفارت خانیاں دے علاوہ قنون نافذ کرن والے متعلقہ اداریاں تے بینکنگ سیکٹر دے واچ ڈاگز دی ذمہ داری اے کہ اوہ ایس منفی رجحان نوں روکن کیوں جے بینک اسٹیٹمنٹ ویزا دے حوصل لئی اک اہم ترین دستاویز اے جہدے کارن اوہدے بنائے جان دا عمل وی قنونی تقاضیاں نال ہم آہنگ ہونا چاہیدا اے۔