مجھّاں نوں ڈُبنا مہنا ہوندااے

مطلوب وڑائچ

مہنگائی نسلاں تباہ کر دیندی اے جہدی روٹی پوری نہیں ہوندی اوہ معاشرے لئی‘ قوم لئی ملک لئی کیہ کر سکدا اے۔معیشت تے مہنگائی دا آپس وچ گہرا تعلق اے۔ معیشت ڈب جاوے تے مہنگائی عروج تے اپڑ جاندی اے۔ کئی سلطنتاں معیشت ڈبن نال تباہ ہو گئیاں اوہناں وچوں سلطنت عثمانیہ اے‘ سلطنت برطانیہ اے تے فیر کل دی گل اے‘ سوویت یونین معیشت ڈبن نال اوہ ٹٹ بھج دا شکار ہو گیا۔
اج مہنگائی دے جن نے دنیا دے وڈے حصے نوں اپنی لھویٹ وچ لے رکھیا اے تے فیر کرونا دے بعد یوکرین دی جنگ ہوئی‘ اوہدے وی عالمی سطح تے بدترین اثرات پئے۔ خاص طور تے امریکہ وچ ایہدے تے اثرات زیادہ ای پئے نیں۔ یوکرین تے تقریباً تباہ ہو چکیا اے روس وی ایہدی لھویٹ وچ ضرور آیا‘ مغرب دا وڈا حصہ وی متاثر ہویا ایسے وجہ نال اوتھے مہنگائی کجھ زیادہ ہو گئی۔ دوجے ملکاں وچ وی کجھ مہنگائی گھٹ نہیں‘ ہر ملک وچ اپنے اپنے طور تے ایس معیشت دے بحران نال نبڑن لئی کوششاں کیتیاں گئیاں۔ ایتھے میں امریکہ تے کینیڈا دا ذکر کراں گا۔ ایہناں ملکاں وچ تے دوجے ملکاں وچ جہناں وچ ترقی یافتہ ملک وی شامل نیں اوتھے کئی اقدام کیتے گئے۔ پہلے اوتھے کیہ ہوندا سی جیویں ای کوئی واقعہ ہوندا سی خاص طور تے چوری ہوندی سی تے دو توں تن منٹ یاں ودھ توں ودھ پنج منٹ وچ طلب کرن تے پولیس اپڑ جاندی سی پر ہن قنون کجھ بدلے گئے نیں۔ امریکہ وچ ایہ قنون بنا دتا اے کہ کوئی بندہ کھان پین دی چوری کردا ہویا پھڑیا جاوے تے اوہدے تے کیس درج نہیں ہووے گا۔ گھر دا مالک‘ ہوٹل دا مالک‘ ریسٹورنٹ دا مالک اجہی چوری تے پولیس نوں نہیں سدے گا تے نال ایہ وی قنون بنا دتا گیا اے کہ جے چوری دی مالیت 900 ڈالر توں گھٹ ہووے تے اوہدے لئی وی پولیس نوں نہیں سدیا جاوے گا انج جیویں ایہ قابل سزا جرم نہیں۔ اودھر کینیڈا وچ وی ایہ قنون بنایا گیا کہ پنج ہزار ڈالر توں گھٹ چوری تے کیس نہیں ہووے گا۔
کینیڈا وچ تے کئی دوجے مغربی ملکاں وچ کرونا دوران ایہ اعلان ہویا سی کہ جے کوئی کرایہ دار دکان دا یاں مکان دا کرایہ ادا نہیں کر سکدا تے اوہ حکومت نوں دسے گا اوہدی تھاں تے حکومت کرایہ بھرے گی۔ بھاویں ایشیا دے رہن والے لوکاں ولوں اپنی فطرت دے مطابق کینیڈا تے امریکہ وچ تارکین وطن نے ایس سہولت توں غیرضروری فائدہ وی چکیا پر ایہدے باوجود وی ایہ سلسلہ ہن تک جاری اے۔ کینیڈا تے امریکہ نے ایہ کانسپٹ کتھوں لیا اے۔ ایہدے تے گل کرن توں پہلاں میں تہانوں اک واقعہ سنانا چاہنا واں۔ امریکی عدالت وچ اک بچے نوں پیش کیتا گیا جنہے کجھ کھان پین دیاں تے کجھ دوائیاں چوری کر لئیاں سن۔ بچے نے جو کجھ اوتھے دسیا اوہ سن کے جج صاحب رون لگے۔ بچے نے کہیا کہ میری ماں بیمار اے تے میں وی اوہدے نال نال بھکھا واں‘ میری ماں وی بھکھی اے۔ میں دوہاں لئی کھان پین دیاں چیزاں چرائیاں نیں تے ماں لئی دوائی چرائی اے اوہ ڈاڈھی بیمار اے۔ جج نے اوتھے حکم دتا‘ ٹیبل تے پہلے اپنے ولوں دس ڈالر رکھے۔ فیر اوہناں آکھیا کہ ہر بندہ جو ایس ویلے کورٹ روم وچ موجود اے اوہ دس ڈالر ایتھے رکھے ایہدے بعد اوہنوں کمرے توں جان دی اجازت اے۔ ایہدے نال جج صاحب نے جس بندے نے اوس بچے تے مقدمہ درج کرایا سی اوہنوں اک ہزار ڈالر دا جرمانہ کر دتا تے جرمانے دے تے جو دوجے پیسے سن اوس بچے نوں دے دتے۔
اسیں گل کر رہے سی کہ مغربی دنیا نے ایہ کانسپٹ کتھوں لیا۔ تھوڑا جیہا قرون وسطیٰ وچ چلے جائیے‘ حضرت عمرؓ دے دور وچ اک بندے نوں اوہناں دے سامنے پیش کیتا گیا۔ ایہ اوہ دور سی جدوں اسلام دے مطابق سزاواں دا سلسلہ شروع ہو چکیا سی۔ خون دے بدلے خون تے چوری دی سزا ہتھ کٹ دینا سی پر اوس بندے نے دسیا کہ میں بھکھا واں‘ بھکھ مٹان لئی میں چوری کیتی اے تے ایہدے تے حضرت عمرؓ نے اوس بندے نوں معاف کر دتا۔ حضرت عمرفاروقؓ دا موقف سی کہ جے اسیں اپنی مملکت وچ لوکاں نوں کھان پین تک دیاں بنیادی چیزاں نہیں دے سدے تے فیر سانوں اوہناں نوں کھان پین دیاں چیزاں چوری کرن دے الزام وچ سزا وی نہیں دے سکدے۔ تے امریکہ‘ کینیڈا تے مغربی ملکاں نے ایتھوں کانسپٹ لیا اے۔ عمرلاز ہن وی کوئی یورپی ملکاں وچ لاگو نیں۔ ہن اسیں ذرا اپنے ملک وچ آ جانے آں۔ ایتھے انسانیت کسے توں گھٹ نہیں کینیڈا نے جے پنج ہزار ڈالر تک چوری نوں معاف کر دتا اے ایہنوں قابل دست اندازی جرم نہیں رہن دتا تے ساڈی حکومت نے نیب وچ قنون بنایا اے کہ جس بندے نے پنجاہ کروڑ توں گھٹ دی چوری کیتی ہووے‘ پنجاہ کروڑ دا فراڈ کیتا ہووے تے اوہدا کیس نیب دے دائرہ اختیار وچ نہیں آوے گا ایہدا جے تقابلی جائزہ لیا جاوے تے کینیڈا تے امریکہ دے چوراں نوں جو سہولت ملی اوہناں نال پاکستان دا چور تے ڈاکو طبقہ بڑے بہتر انداز وچ موجودہ نیب دے قنون نوں انجوائے کر رہیا اے۔
دوستو! پن جابی دی اک مثال اے کہ مجھاں نوں ڈبنا مہنا ہوندا اے۔ بالکل ایسے طرح جیویں پاکستان اک زرعی ملک اے تے ایہدی تقریباً 78فیصد آبادی کھیتی باڑی تے زراعت تے انحصار کردی اے تے ساڈی ایہ پاک سرزمین قدرت دی دتی ہوئی نعمتاں تے معدنی وسیلیاں نال بھریا اے ساڈے قریبی گوانڈھی بھارت ساڈے توں اٹھ گنا چھوٹا پنجاب بھارت دے پنجی صوبیاں نوں اناج سپلائی کردا اے۔ ساڈے کول بھارتی پنجاب توں اٹھ گنا وڈا پنجاب اے جہدے وچ وگدے دریا‘ لہلاندے کھیت تے اللہ نہ کرے فیر بارشاں دی وی کمی نہیں تے دنیا دا اک مربوط نہری نظام پنجاب وچ موجود اے تے فیر کیہ گل اے کہ ساڈے ملک دے عوام نیوکلیئر بمب تے بنا سکدے نیں پر کنک تے اناج پیدا کرن توں قاصر نیں۔٭