’’رسمِ جہیز نے مار دیں بے شمار بیٹیاں‘‘

جہیز اتے مکمل پابندی لائی جاوے

تابندہ خالد

عجیب رواج ہے دنیا والوں کا
اپنی رونق بھی دو اور جہیز بھی

اسیں جہیز دی ڈیمانڈ نہیں کردے‘ سانوں کجھ نہیں چاہیدا‘ ساڈے کول اللہ دا دتا سب کجھ اے‘ بس تسیں اپنی دھی نوں اپنی خواہش تے استطاعت نال جو گفٹ کرنا چاہو کر سکدے او۔ ایہہ اوہ رٹے ہوئے لفظ نیں جہڑے ساڈے معاشرے وچ 75 فیصد لالچی تے پست ذہنیت دے لوک جہیز دی آڑ وچ حسب ذائقہ دہراندے رہندے نیں۔ جہیز خوری دا ٹرینڈ دراصل ساڈے معاشرے دی رگاں وچ کینسر جئی صورت اختیار کردا جا رہیا اے۔ سماجی بے چینی تیزی نال کروٹ لے رہی اے۔ عوام مہنگائی دے سونامی وچ ڈب گئے نیں۔ ہر چیز دے ریٹ اسماناں نال گلاں کررہے نیں۔ لوک نفسیاتی مریض بندے جارہے نیں۔ ایس کٹھن دور وچ منڈے والیاں دے جہیز دا مطالبہ والدین نوں پریشانی وچ مبتلا کر دیندا اے۔ مینوں حیرانی ایس گل اتے اے کہ پاکستان دا پڑھیا لکھیا طبقہ وی اوہو کردا اے جو کوئی جاہل تے گنوار کردا اے۔ ویاہ دے نام اتے دکھاوا تے نمودونمائش دا بازار گرم اے۔ مارننگ شوز وچ سویرے سویرے رچائی جان والے مصنوعی ویاہواں نے لوکاں نوں ورطی حیرت وچ پایا ہویا اے۔ ایہناں شوز وچ وکھائی جان والی ووہٹیاں دے عروسی کپڑے عالمی شہرت یافتہ ڈیزائنراں دے ڈیزائن کیتے ہوندے نیں جہناں دی مالیت لکھاں وچ ہوندی اے۔ میک اپ آرٹسٹ دے چار جز اینے ہائی فائی کہ سونے دے بھائو تے اوہدے اتے اوہناں دی کاریگری تے شعبدہ بازی دا منہ بولدا جادو‘ل HDفوٹو شوٹ‘ مہنگی جیولری تے دوجے خرافات نے غریباں نوں احساس کمتری وچ پا دتا اے۔ غریب دی دھیاں جہیز تے اوہدے نال جڑے دوجے لوازمات نہ ہون پاروں گھراں وچ بیٹھی بڈھی ہو رہیاں نیں۔
رسمِ جہیز نے مار دیں بے شمار بیٹیاں
اب تو اِس رواج سے ہیں بے زار بیٹیاں
کیسے انہیں جہیز دے، کیسے شادیاں کرے
جس غریب باپ کی ہوں دو، چار بیٹیاں
والدین دی خواہش ہوندی اے کہ اوہ اپنی دھیاں نوں اپنی حیثیت توں ودھ کے سامان زندگی مہیاکرن۔ ایس لئی اپنی عمر بھر دی کمائی‘ تنخواہاں جہیز دی نذر کر دیندے نیں مگر جہیز اوس ویلے باعث نزاع بندا اے جدوں معاملہ طلاق تک پہنچ جاوے تے جہیز سسرال دی حدود وچ ہووے اوہدے مگروں اوہدے حصول لئی تھانہ‘ کورٹ کچہریاں دے چکر کسی اذیت توں گھٹ نہیں ہوندے۔ میرا ذاتی تجربہ اے کہ دھی والیاں نے ایس قبیح روایت نوں خود ای زندہ رکھیا ہویا اے کہ جہیز دتے بغیر گزارہ نہیں۔ جہیز دا لین دین تے پرانی ریت و رواج اے جہنے دینا اے اپنی دھی دی سہولت لئی ای دینا اے تے کجھ اپنے مفاد لئی مذہب دا سہارا لیندے نیں تے جہیز دے جواز لئی حضرت علی کرم اللہ وجہہ تے حضرت فاطمۃ الزہراؓ دی شادی دے موقعے اتے دتے جان والے سامان دا تذکرہ کردے نظر آندے نیں۔ ایسے مسلمان بھراواں نوں اپنا مطالعہ وسیع کرنا چاہیدا اے۔ واضح رہوے کہ حضورؐ دی چار دھیاں سن۔ جہناں وچ سب توں وڈی حضرت زینبؓ‘ فیر رقیہؓ‘ فیر ام کلثوم ؓتے سب توں چھوٹی حضرت فاطمہؓسن۔ حضرت زینبؓ نوں اوہناں دے ویاہ دے موقعے اتے صرف اک ہار ‘ حضرت خدیجہؓ نے عنایت کیتا سی جہڑا کہ اوہناں دے کول بہت دیر توں موجود سی۔ حضرت رقیہؓ تے ام کلثومؓ دے ویاہ اتے حضور کریمؐ توں جہیز دیند ا کوئی ثبوت نہیں ملدا۔ ساڈے ایتھے ایہہ گل بہت مشہور ہو چکی اے کہ نبی کریمؐ اپنی لخت جگر حضرت فاطمہؓ نوں جہیز دتا سی لیکن واقعہ دے پس منظر تے حقیقت توں بہت گھٹ لوک آشنا نیں۔ حضرت علیؓ دے پیش کردہ مہر توں ایہہ خریدیا گیا سامان سی۔ حضرت علیؓ چونکہ نبی کریمؐ دی کفالت وچ رہے ایس لئی ایس سامان دا انتظام نبی کریمؐ نے حضرت علیؓ دے گھر والیاں ولوں فرمایا۔ ایتھے ذہناں وچ ایہہ سوال ابھردا اے کہ جدوں جہیز دا اسلام نال کوئی تعلق نہیں تے فیر ایہہ رسم کتھوں چلی؟ تہانوں یاد ہووے گا کہ ماضی وچ ہندو مسلم اک پڑوسی وانگوں زندگی بسر کردے سن ۔ نال رہن دی وجہ نال اوہناں نے اک دوجے دی تہذیب و ثقافت‘ عادات و اطوار‘ رسم و رواج اتے گہرے نقوش چھڈے۔ جہیزخالصتاً ہندووان رسم اے۔ ایہنوں مذہبی تحفظ حاصل اے۔ رام چندر جی تے سیتا دے ویاہ وچ دتے گئے جہیز دی تفصیلات رامائن وچ موجود نیں۔ ہندو معاشرے وچ دھیاں نوں دان‘ دھیج دین دا مقصد ایا یہو اے کہ دھیاں نوں رخصتی دے موقعے اتے قلیل سامان دے کے وراثت دے وڈے حق توں محروم کردتا جاوے تے نال ای رخصتی ویلے دلہن نوں ایہہ وی تلقین کردتی جاندی کہ جہڑے گھر وچ ڈولی جاوے اوس گھر توں ڈولا اٹھے یعنی واپسی دا کوئی رستہ نہیں۔ اسلام دی روح تے اوہدا فلسفہ ایہہ اے کہ کڑی دے پیو اتے اک پیسے دا وی بوجھ نہ ہووے۔ حکومت وقت کولوں مدبانہ گزارش اے کہ جیویں رات گئے ویاہواں تے اوہدے اتے ہون والی ہوائی فائرنگ تے شوروغل اتی سختی نال پابندی عائد کیتی اے اوسے طرح جہیز اتے مکمل پابندی لائی جاوے تے بارات دے کھانے دا غیر اسلامی رواج مکمل طور تے ختم کیا جاوے۔ نیز بوقت نکاح قیمتی سامان یا تحفے دی فہرست باقاعدہ طور تے نکاح نامے دے نال جوڑی جاوے تے جے حکومت دی مقر کردہ رقم توں ودھ مالیت دا سامان دتا گیا تے حکومت سزا دے نال نال جرمانہ وی عائد کرن دی پابندی ہووے گی۔ ایس اقدام توں یقینا غریب والدین ایس ظلمت دے دور وچ سکھ دا سانس لے سکن گے۔