’’یادوں کے جنازے‘‘ تے اسیں

سچی باتیں۔۔پروفیسر حکیم شفیق کھوکھر

جدوں توں کرونا وائرس نے پوری دنیا دے اکثر ملکاں نوں اپنی لپیٹ وچ لیا اے تے ایس دے نتیجے وچ پاکستان ای نہیں پوری دنیا وچ سینئر سٹیزن نوں گھراں وچ رہن دی ہدایت کیتی ئی اے۔ ایتھوں تیکر کہ مسجداں وچ اعتکاف بیٹھن توں وی روک دتا گیا سی۔ ایس دے نال ای ایہناں نوں جنازیاں وچ شرکت دی وی اجازت نہیں سی کیوں جے اینوں فرض کفایہ دی حیثیت ہون دی وجہ نال ایس وچ گنجائش نکل سکدی سی۔ ایہو وجہ اے کہ مینوں ایس وار بادشاہی مسجد لہور وچ پچھلے 40 ورہے وچ پہلی وار شرکت توں محروم رہنا پیا تے ناصر زیدی سنے بوہت سارے دوستاں دے جنازیاں وچ شرکت دی سعادت وی نہ مل سکی۔ انج علامہ عبدالستار عاصم نے مینوں گھر بیٹھے ای بہت سارے جنازیاں وچ شرکت دا موقع فراہم کر دتا اے اوہ جنازے انساناں دے نہیں بلکے نامور ادیب سعد اللہ جان برق دیاں یاداں دے نیں جیہڑے قلم فائونڈیشن انٹرنیشنل، بنک سٹاپ والٹن روڈ لہور کینٹ نے کتابی صورت وچ شائع کیتے نیں۔
ایہناں دا فون نمبر 03000515101، 03008422518 اے جد کہ ایمیل نمبر qalamfoundation3@gmail.comاے۔
کتاب ویکھ کے اندازہ ہو گیا کہ ایہہ کتاب نہ صرف برق صاحب دی آپ بیتی اے بلکے بوہت سارے لوکاں دی ہڈ بیتیاں نیں جنہاں نوں تسیں جگ بیتیاں وی آکھ سکدے او جویں کہ آپ برق نے کہیا اے یعنی جس اُتے جو جس طرح توں بیتی اے برق صاحب نے ایسے انداز وچ بیان کر دتا میں اپنے نال سچ بولن دا وعدہ کیتا اے تے مینوں ہر حال وچ سچ دا دامن تھام کے چلنا اے۔ سچ اگرچے کجھ اوقات کڑوا محسوس ہوندا اے پر ایس دے ثمرات مثبت ای ظاہر ہوندے نیں۔ جھوٹ بولن والیاں لئی بس اینا ای کافی اے۔
؎ خاطر سے یا لحاظ سے میں مان تو گیا
جھوٹی قسم سے آپ کا ایمان تو گیا
سچ بولن اُتے اکثر لوکاں نوں زہر پینا پیندا اے پر تاریخ ایس سچ ای دی قدر کردی اے۔ بقول شاعر:
؎ سچی گل کرن دا بدلہ زہر پیالہ ملدا
آئو سجنو! امرت پی لو احمدؔ واجاں مارے
جناب برق نے قیام پاکستان توں پہلے تے ایس دے بعد دے کجھ دل ہلا دین والے واقعے وی بیان کیتے نیں۔ جنہاں وچ اک سکھ ڈاکٹر تے ایس دی بیوی دا افسوس ناک قتل جد کہ اوہ دونویں نہ صرف اپنے پنڈ بلکے پورے علاقے دی خدمت کرن وچ پیش پیش رہندے سن۔ اوہناں نے اپنے پنڈدے لوکاں دی خاطر ای ہندوستان نوں ہجرت کرن توں انکار کر دتا سی۔
اوہناں نے جہاد کشمیر وچ حصہ لین والے فرضی غازیاں دے سیاہ کارنامیاں دا وی تذکرہ کیتا اے، جہڑا جہاد کشمیر دے دوران وچ پچھے رہ کے کشمیری عورتاں توں ایہناں دے زیورات تے دوجیاں قیمتی شیواں کھوندا رہیا تے بعد وچ غازی بن کے معاشرے نوں دھوکہ دیندے رہے۔ اوہناں نے اپنے بچپن دے تلخ و شیریں واقعیاں نوں وی کم و کاست بیان کر دتا اے جس نال اندازہ ہوندا اے کہ والدین دی اولاد دی تربیت توں غفلت تے ایہناں اُتے غلط لوکاں دی صحبت دے نتائج کس قدر خوفناک تے شرمناک ہوندے نیں۔
اوہناں نے جتھے اپنے دانستہ تے غیر دانستہ گناہواں دا تذکرہ کیتا اے، اوتھے ایہناں دے ازالے دا وی ذکر کر دتا اے تاں جے کوئی وی ایہناں نوں بہانہ بنا کے اپنے گہاواں اُتے پردہ پان دی کوشش نہ کرے۔ جناب برق نے ریڈیو تے اخباراں دی ملازمت دے دوران وچ پیش آن والے واقعے جنہاں وچ ’’بڑھاپے کے عشق‘‘تے خوشماندی شاعروں دا تذکرہ وی شامل اے پیش کر کے ایہناں اداریاں وچ آن والیاں کُڑیاں دے نال پیش آن والے واقعے تے ایہناں دی حرکات نوں وی بیان کر دتا اے۔
ساڈے معاشرے وچ جعلی پیراں نے جیہڑا طوفان بدتمیزی مچا رکھیا اے تے لوکاں نوں جس طرح بے وقوف بنان دا سلسلہ جاری کر رکھیا اے ایہناں دا تذکرہ وی ایس کتاب وچ موجود اے۔ ساڈے سیاست داناں وچوں اکثر کس طرح اُتے آندے نیں تے کس طرح قومی اثاثیاں نوں لٹدے نیں ایس دی جھلک وی ایس وچ ملدی اے۔ کجھ علاقیاں وچ استاد کس طرح بھرتی ہوندے نیں تے ایہناں دی مخالفت کرن والیاں نوں کس طرح تنگ کیتا جاندا اے ایس دا تذکرہ وی بے کم وکاست موجود اے۔ افسوس کہ ایہہ طریق کار نہ صرف کے پی کے وچ اے بلکے ملک دے دوجیاں علاقیاں وچ وی موجود اے۔ ایس پاروں ملک وچ رٹے بازی تے نقل مافیا دی وباء سرائیت کر گئی اے۔ ایس دے بارے وچ اکثر اخباراں وچ شائع ہوندا رہندا اے۔
پشاور تے ایس دے آلے دوالے دے نوجوان حصول علم توں گریزاں ہو کے فلماں ناچ گانیاں تے دوجے لوازمات دا شکار ہو کے کس طرح اپنی زندگیاں تباہ کردے نیں ایس دا ذکر وی اوہناں نے کر دتا اے۔ اوہناں نے امتحانات وچ نقل تے دوجے ذرائع استعمال کرن دے قصے وی بیان کیتے نیں تے ایہناں نوجواناں دا تذکرہ وی کیتا اے جیہڑے اپنا ویلا تعلیمی سرگرمیاں وچ لنگھان دی بجائے ناچ گانے دیاں محفلاں دی زینت بن دے نیں۔ اوہناں نے کجھ ناکام عاشقاں دے انجام توں وی آگاہ کیتا اے تے ایہہ قصے ایس انداز نال بیان کیتے نیں کہ پڑھن والیاں نوں ایہناں برائیاں توں نفرت پیدا ہوندی اے۔ غالباً ایہو ایہناں د مقصد وی اے۔
کتاب پڑھ کے اندازہ ہوندا اے کہ جس طرح علامہ عبدالستار عاصم نے مینوں سعد اللہ جان برق دیاں یاداں دے جنازیاں وچ شرکت کر کے ثواب دارین حاصل کرن دی دعوت دتی اے ایس طرح جناب برق نے قوم دے راہنمائواں، جنہاں وچ سیاسی، سمای دینی تے تعلیمی راہنما وی شامل نیں نوں دعوت دتی اے کہ اوہ وی ایہناں جنازیاں وچ شرکت فرمان تے نہ صرف ثواب دارین حاصل کرن بلکے ایہہ عبرت وی حاصل کرن کہ اوہ ملک و قوم نوں ترقی دی راہ اُتے گامزن کرن ، ملک توں رشوت اقربا پروری، کرپشن ، ناانصافی، پلس گردی، دہشت گردی تے ہر طرح دی چوری چکاری خواہ مقامی سطح اُتے ہوئے قومی سطح اُتے دے خاتمے وچ اپنا کردار ادا کرن۔
جے ایہناں توں ماضی وچ کوئی دانستہ یا نا دانستہ غلطیاں ہو گئیاں ہون تے اوہ وی جناب برق وانگوں ایہناں دا مداوا کر کے اپنی عاقبت سنوا لین کیوں جے جدوں فرشتہ اجل آ جاندا اے تے اوہ مہلت نہیں دیندا تے بقول نظیر اکبر آبادی ’’سب ٹھاٹھ دھرا رہ جائے گا جب لادہ چلے گا بنجارہ۔‘‘
اوہ ایہہ وی توقع کردے نیں کہ ایس کتاب نوں پڑھن توں بعد اوہ نذیر غازی وانگوں دے نہیں علم الدین غازی وانگوں دے مجاہد بنن گے جدوں لوک ایہناں دے جنازے پڑھ رہے ہون گے تے ایہناں دے مظالم دے نہیں دادوستد دے قصے ایہناں دیاں زباناں اُتے ہون گے۔ یاد رہوے کہ غازی نذیر ہوئے یا کوئی بوہت وڈے عہدے یا رتبے دا انسان اینوں اپنے اللہ دے حضور جا کے اپنے سب اعمال دا حساب دینا ہوئے گا۔ اوتھے انج دا کوئی ادارہ نہیں جتھے تہانوں چاپلوسی ، ٹال مٹول یا سفارش چل سکے گی۔ اوتھے بقول شاعر ’’نہ بیلی ہو سکے بھائی نہ بیٹا، باپ اور مائی تو کیوں پھرتا ہے سودائی عمل نے کام آنا ہے۔‘‘
بس ایہو سوچ پیدا کرن دی لوڑ اے تے جناب برق دی خاہش وی۔ جے ساڈے لیڈراں تے قوم وچ ایہہ سوچ پیدا ہو گئی تے ملک وچ امن و امان دا بول بالا ہو جائے گا۔ لوکاں نوں اپنے بالاں نوں مار کے خود کشی کرن یا اپنے بالاں نوں ویچ کے یا کوئی ہور ناجائز دھندہ کر کے اپنی ضرورتاں پوریاں نہ کرنیاں پین گیاں تے میں سمجھاں گا کہ سعد اللہ جان برق دے ایس کتاب دے لکھن دا مقصد پورا ہو گیا اے۔ اللہ تعالیٰ سانوں تے ساڈے لیڈراں نوں ایس دی توفیق عطا فرمائے۔ آمین۔