معاشرے دی ذمہ داری

لكهت:رابعہ رحمن

کوئی وی معاشرہ اوس ویلے تک قائم نہیں رہ سکدا جدوں تک اوتھے معاملات زندگی نوں چلان لئی ضروری قنون نہ بنائے جان جد کہ معاشرے دی ترقی دا انحصار ایہناں قنوناں تے عمل کرن نال ای ہوندا اے۔ اج دنیا دے سارے ترقی یافتہ ملکاں وچ خوشحالی دی اک وڈی وجہ قنون د ا احترام اے۔ ساڈے ایتھے ایہ چیز گھٹ ای نظر آئوندی اے جو کہ اک ذہنی کیفیت تے معاشرے دی اجتماعی سوچ دی وی عکاس اے۔ قنون تے نہ صرف موجود نیں سگوں وقت دے نال نال ایہناں وچ تبدیلیاں وی کیتیاں جاندیاں نیں تاں جے ایہناں نوں وقت دے تقاضیاں دے مطابق بنایا جاوے پر ایہناں قنوناں تے عملدرآمد ہوندا بڑا گھٹ نظر آئوندا اے۔ قنون طاقتور لئی تے جد کہ غریب لئی ہور بنا دتا گیا اے جہدی وجہ نال طبقاتی ونڈ ودھدی ہوئی نظر آئوندی اے۔
قنون دی حکمرانی صرف حکومت دی ای ذمے واری نہیں سگوں ایس معاشرے دے ہر بندے دا کردار بڑا اہم اے۔ اسیں دوجیاں نوں گلاں کردے نظر آئونے آں پر اپنی ذات تے ایہنوں لاگو نہیں کردے تنقید کرنا تے مخالفت برائے مخالفت دا رجحان ساڈا شیوا بن دا جا رہیا اے۔ ہر بھیڑی چیز دا الزام تے حکومت تے پا دتا جاندا اے پر جے حکومت کوئی چنگا قدم چکے تے اوہدے تے چپ وٹ لئی جاندی اے یاں فیر اوہدے وچ وی کیڑے کڈھن دی کوشش کیتی جاندی اے۔ ایس سلسلے وچ کجھ مثالاں نال ایس معاشرتی سوچ دا احاطہ کرنے وچ آسانی ہووے گی۔ اج دے دور وچ تعلیم دی اہمیت بڑی ودھ گئی اے تے عوامی شعور وچ ڈھیر وادھا ہویا اے۔ سرکاری سکولاں وچ بھاویں تعلیمی معیار تے سہولتاں چنگیاں نہیں جہدے نتیجے وچ لوکاں دی وڈی گنتی اپنے بچیاں نوں پرائیویٹ سکولاں وچ داخل کروان نوں ترجیح دیندی اے۔ بڑے عرصے توں لوکاں دی ایہ شکایت رہی اے کہ پرائیویٹ سکولاں دے مالکان فیساں وچ ڈھیر وادھا کر دیندے نیں جو نہ صرف پہنچ توں باہر ہو جاندا اے سگوں تعلیم نوں ویچن دے مترادف اے۔ حکومت نے ایس سلسلے وچ پنجاب اسمبلی توں اک بل منظور کرکے فیساں وچ وادھے نوں ورھے وار 5.1 تک محدود کر دتا سی ایہدے تے سارے پرائیویٹ سکول لال پیلے ہو گئے تے اوہناں نے ہڑتال دا اعلان کر دتا پر ایتھے لوکاں تے میڈیا ولوں ایہناں سکول مالکان تے کوئی دباء نہیں پایا گیا تے نہ ای حکومت دے ایس اقدام نوں ایس طرح سراہیا گیا۔
حال ای وچ ایسے طرح بچیاں توں مشقت لینا وی ساڈے معاشرے لئی اک ناسور بن چکیا اے۔ جدوں حکومت پنجاب نے اک قنون پاس کیتا جہدے مطابق بھٹھیاں تے کم کرن والے بچیاں نوں کم توں روکن لئی قنون وچ ترمیم کیتی گئی سی تے دوجے قنوناں وانگوں ایتھے وی نفاذ تے تشریح دوران حد توں ودھیا جا سکدا سی پر ایس قنون دی افادیت تے روح توں کوئی انکار نہیں سی کر سکدا۔ بھٹہ مالکان نے ہڑتال تے احتجاج دا اعلان کیتا تے معاشرے ولوں اوہناں تے کوئی دباء نہیں پایا گیا۔ قارئین ایس توں علاوہ ہور وی بہت ساریاں مثالاں موجود نیں جو ایہ گل ظاہر کردیاں نیں کہ ساڈے ایتھے دوجیاں نوں حدف تنقید بنانا اک عادت جہی بن گئی اے جو وی حکومت ہووے جدوں کوئی چنگا اقدام کرے تے اوہنوں کامیاب بنان وچ معاشرے دا کردار ایناں حوصلا افزاء نہیں ہوندا جد کہ تنقید تے احتجاج وچ سارے اگے اگے ہوندے نیں۔ ہر کوئی اپنی اپنی حیثیت دے مطابق فائدے حاصل کرن لئی کوشاں نظر آئوندا اے تے جدوں قنون تے عمل کرن نوں کہیا جاوے تے ہڑتالاں تے احتجاج دا اک سلسلہ شروع ہو جاندا اے تاں جے حکومت نوں مجبوراً اجہے اقدامات واپس لینے پین۔ سیاسی حکومتاں دی ایہ مجبوری ہوندی اے کہ اوہ لوکا ںدی مخالفت مول نہیں لے سکدی پر جے معاشرہ تے خاص کر میڈیا ساتھ دیوے تے نہ صرف حکومتاں نوں چنگے تے سخت فیصلے کرن تے مجبور کیتا جا سکدا اے سگوں اوہناں تے عملدرآمد لئی مطلوبہ عزم تے حوصلہ وی دتا جا سکدا اے۔ صرف مخالفت برائے مخالفت تے سیاسی فائدے حاصل کرن توں روکن لئی چنگے اقدامات دی وی مخالفت کرنا یاں معنی خیز چپ وی اصل وچ قنون دی حکمرانی دے تصور نوں نکام بنان دے متردف اے۔
ایہ معاشرہ دی سانجھی ذمے واری اے کہ اوہ اجہے عناصر تے پریشر گروپاں نوں کامیاب نہ ہون دین تے حکومت وقت نوں ایہ تاثر دین کہ اوہدے ہر چنگے کم دی بھرویں حمایت تے غلط اقدام دی مخالفت کیتی جاوے گی۔ جے معاشرہ اکٹھا ہووے تے سارے مفاد پرست بندیاں دی نہ صرف حوصلہ شکنی ہووے گی سگوں حکومتاں نوں وی حوصلہ ملے گا کہ اوہ لوکاں دی فلاح لئی اوکھے تے اوکھے فیصلے کر سکن نہ کہ سیاسی مفادات دے چکر وچ پئیاں رہن۔٭٭