8 سوال …….اک کامیاب زندگی جین لئی اپنے آپ نال ایہہ سوال کرو

تحریر : قاسم علی شاہ

ہر انسان جدوں سویرے اٹھ کے تیار ہوندا اے تے شیشے وچ ضرور ویکھدا اے۔ اوہ اپنے والاں نوں سنواردا اے۔ چہرے نوں خوبصورت بناندا اے تے ایس گل دی بھرپور کوشش کردا اے کہ میں دوجے انساناں وچ چنگا لگاں۔ ظاہرہ شکل و صورت وانگوں اپنے باطن نوں وی ویکھن دی لوڑ اے پر ایہہ فریضہ کوئی وی ادا نہیں کردا۔ وجہ ایہہ وے کہ ایہہ اک مشکل ترین کم اے۔ ساڈے معاشرے وچ ہر بندا دوجے لوکاں دے بارے وچ ہر طرح توں باخبر ہون دی کوشش کردا اے پر خود توں اوہ بے خبر ای رہندا اے۔ اپنے آپ دے نال ویلا نہیں لنگھایا جاندا۔ اپنے من وچ نہیں ڈبیا جاندا تے نہ ای کدی خود نوں ٹٹولیا جاندا اے۔ ایس دا نقصان ایہہ ہوندا اے کہ انسان اپنے اردگرد تے ساری دنیا اکٹھی کر لیندا اے پر خود توں اوہ بوہت دور چلا جاندا اے۔ انسان دی اپنے آپ توں ایہہ دوری ایس نوں اپنے مقصد حیات توں وی دور کر دیندی اے تے جدوں ایس نوں اپنی زندگی دا مقصد پتہ نہیں ہوندا تے فیر اوہ دوجیاں دے مقصد وچ استعمال ہونا شروع ہو جاندا اے تے نتیجہ ایہہ نکلدا اے کہ اوہ اک بے مقصد زندگی لنگھا کے دنیا توں چلا جاندا اے۔
مشہور قول اے کہ جس نے خود نوں جان لیا، اوہ امر ہو گیا۔ میں کامیاب بندیاں دی جنہی وی آب بیتیاں تے سوانح حیات پڑھیاں نیں ایہناں سب وچ اک شے مشترک ویکھی کہ اوہ خود شناس سن۔ اوہ اپنے بارے وچ ایہہ اٹھ سوال ضرور جان دے سن تے ایہناں دی کامیابی دی وجہ وی ایہو سی۔ ایس دے مقابلے وچ جیہڑے لوک ایہناں سوالاں توں لاعلم ہوندے نیں ایہناں نوں میں ناکام ویکھیا اے۔ ان اٹھ گلاں نوں جانن توں بعد انسان اپنی کارکردگی وچ نکھار لیا سکدا اے۔ ایس دی تخلیقی صلاحیت بہترین ہو سکدی اے تے اوہ اپنی اک وکھری پہچان دے نال جی سکدا اے۔ ایہہ اٹھ سوال مندرجہ ذیل نیں:
(1)کیہڑی شے تہانوں خوشی دیندی اے؟
ایس دا جواب لبھن اُتے تہانوں ایہہ وی پتہ ہوئے گا کہ ایس سوال دا جواب ہر انسان لئی وکھرا اے، کیوں جے خوشی دا تصور مختلف ہوندا اے۔ مثال دے طور اُتے جدوں تسیں زمانہ طالب علمی وچ سی تے تہاڈے لئی خوشی دا تصور وکھرا سی۔ جدوں تسیں کجھ سنجیدہ ہوئے تے فیر تہاڈے لئی خوشی دا زاویہ کجھ ہور بن گیا۔ تسیں بڑھاپے وچ اپڑو گے تے تہاڈے لئی خوشی کجھ ہوئے گی۔ ایس اعتبار نال تسیں ایہناں شیواں دی لسٹ بنائو جیہڑی تہانوں خوشی دیندیاں نیں۔ انج ممکن اے کہ کسے انسان نوں دوجیاں دی مدد کرنا خوشی دیندا ہوئے پر انج وی ممکن اے کہ کسے نوں مال اکٹھا کرنا خوشی دیندا ہوئے، کسے لئی دوجیاں نوں پچھے چھڈ کے کجھ پالینا خوشی ہوندی اے جد کہ لوکاں لوکاں نوں سب نوں نال لے کے چلنا تے ٹیم ورک دے طور اُتے کم کرن وچ مزہ آندا اے ۔کجھ لوک کسے دے دُکھ اُتے بڑے خوش ہوندے نیں جس دے بارے وچ بانو آپا دا قول اے کہ کسے انسان دے چہرے اُتے مسکراہٹ کدوں آندی اے؟ جے ایہہ سمجھیا تے جانیا جائے تے ایس دے کردار دا پتہ چلدا اے۔ جے کسے دے نقصان تے دکھ اُتے ایس نوں خوشی ملدی اے تے ایس دا مطلب ایہہ وے کہ اوہ کوئی چنگا انسان نہیں پر جے کسے دے دُکھ اُتے دُکھی ہوندی اے تے خوشی اُتے خوش ہوندا اے تے ایس دا مطلب ایہہ وے کہ اوہ اک چنگا انسان اے۔
تہاڈی فکر مندی کتھے وے؟ایس توں پتہ چلدا اے کہ تہاڈی خوشی کتھے وے۔
(2) تہاڈی اقدار (Values) کیہ نیں؟
اقدار،قدر دی جمع اے۔ جس دا معنی اے: اہم تے ترجیحی شے۔ یعنی تہاڈے نیڑے کیہڑی شے اہم تے ترجیحی اے جس اُتے تسیں کوئی سمجھوتا نہیں کر سکدے تے جس لئی تسیں وڈی توں وڈی قربانی دین نوں وی تیار ہو جاندے او؟ اپنی بنیادی ترجیحی اقدار نوں جاننا بوہت ضروری اے۔ کجھ اوقات سانوں علم نہیں ہوندا تے کجھ شیواں ساڈی اقدار بن چکیاں ہوندیاں نیں کہ ’’اقدار‘‘ بنن دے قابل نہیں ہوندیاں تاں اپنی اقدار اُتے نظر ثانی کرو تے ویکھو کہ کیہ ایہہ واقعی اقدار بنن دے قابل ہین یا نہیں؟ ایسے طرح جیہڑی تہاڈی زندگی وچ واقعتاً اہم شیواں نیں ایہناں نوں اپنی اقدار دی فہرست وچ شامل کرو۔
(3)تسیں کسے وی مشکل وچ کس طرح دا ردِ عمل دیندے او؟
کسے وی مشکل وچ تہاڈا رد عمل دسدا اے کہ تسیں کس قدر سنجیدہ تے میچور انسان او۔ ہر عقل مند انسان پریشانی نوں مینج کرنا جان دا اے۔ ’’سٹریس منیجمنٹ‘‘ بہتر ہون دا مطلب اے، زندگی دا بہتر ہونا۔ کیوں جے زندگی پریشانی دا دوجا ناں اے۔ ساڈی زندگیاں وچ بوہت ساری شیواں انج دیاں  ہوندیاں نیں جنہاں اُتے ساڈا کنٹرول نہیں چلدا۔ انسان نوں ساری زندگی پسندیدہ تے موافق حالات نہیں ملدے۔ جے تسیں اپنی ماضی نوں ویکھو تے پتہ چلدا اے کہ کدھرے تکلیف تے پریشانی وچ تسیں بے بس ہو گئے سی تے تسیں اپنی پریشانی دا ڈھنڈورا پٹیا سی یا ایہہ وی ہو سکدا اے کہ تسیں بڑی بہادری نال حالات دا ساہمنا کیتا ہوئے۔ آپ دا ردِ عمل جویں دا وی رہیا ہوئے ایہہ یاد رکھو کہ دُکھ انسان نوں تباہ کر سکدا اے پر جے تسیں ایس نوں مینج کرنا جان دے او تے فیر ایہہ ’’تخریبی ‘‘دی بجائے ’’تعمیری‘‘ بن سکدا اے۔ مثال دے طور تے تسیں شاعری نوں ای ویکھ لوئو۔ جس قدر وی معیاری شاعری اے ایس دے پچھے کوئی نہ کوئی درد تے دُکھ ہوندا اے۔ دین وچ صبر کرن دا حکم وی ایس لئی اے کہ جے تہانوں کوئی دُکھ اے تے ایس نوں اپنے اندر سنبھا لوئو تے جس طرح اک ہانڈی پکدی اے ایس طرح خود نوں پکائو تے تہانوں صبر دا میٹھا پھل نصیب ہوئے گا۔
(4)تہاڈی صحت کنج دی اے؟
جسم، ذہن ، روح تے جذبات مل کے انسانی شخصیت بناندے نیں۔ تہانوں اپنی جسمانی، ذہنی، جذباتی تے روحانی صحت دے بارے وچ ضرور علم ہونا چاہیدا اے۔ انسان جدوں وی اپنی صحت دے بارے وچ جان دا اے تے اوہ اپنے آپ نال پیارکرنا شروع کر دیندا اے۔ خود نال پیار کرنا ’’خودغرضی‘‘ بالکل نہیں۔ اپنی صحت دے بارے وچ جانن دا مطلب ایہہ وے کہ تہانوں اپنے بارے وچ حساس اے تسیں اپنے بارے وچ ایہہ غور کر رہے او کہ میرے جسم نوں کس شے دی لوڑ اے؟ آرام دی، خوراک دی یا فیر ورزش دی تے ایسے دے مطابق تسیں اپنی ضرورت پوری کردے او۔
ساڈے ملک وچ ہیلتھ دا بزنس ایس وجہ نال زیادہ ودھ گیا اے کہ پوری قوم نے صحت نوں پس پشت پا دتا اے۔ ایتھے بندہ جدوں بالکل ڈھے جاندا اے اودوں اوہ صحت دے بارے وچ فکر کرنا شروع کردا اے تے ڈاکٹر دے کول جاندا اے۔ حالانکہ جے صحت دے بارے وچ آگاہی ہوندی تے انج دی تدبیراں اختیار کیتیاں جاندیاں کہ بیماری دی صورت ای پیش نہ آندی تے انسان مہنگے ترین ڈاکٹراں تے دوائیاں توں بچ جاندا۔
( 5) تہاڈی شخصیت کیہڑی اے؟
اک شخصیت انٹر اورڈ ہوندی اے تے اک ایکسٹراورڈ۔ تسیں اپنے بارے وچ جانو کہ تسیں کیہڑی قسم دے او؟ اج گوگل تے یوٹیوب اُتے آنسانی نال سنالٹی ٹسٹ تے معلوماتی ویڈیوز مل جاندیاں نیں جنہاں توں اپنے بارے وچ ایہہ اندازہ لایا جا سکدا اے کہ میری شخصیت کیہڑی قسم دی اے۔ تسیں ایہہ وی جان سکدے او کہ تسیں اک سماجی انسان او یا تسیں اک انٹرپرینور او۔ تسیں اک فوجی او یا اک بہترین مبلغ (Communicator) ۔ تہاڈا اصل ٹیلنٹ کیہ اے؟ جدوں تسیں اپنا ٹسٹ کر لوئو گے تے پتہ چل جائے گا کہ تسیں اک منفرد انسان او۔ خود نوں موثر بنان لئی اپنی شخصیت نوں جاننا بڑا ضروری اے۔ مینوں اپنی عملی زندگی وچ بوہت سارے چنگے تے بہترین موقعے ملے پر میں ایہناں نوں اختیار نہیں کیتا کیوں جے مینرں بڑے درست ویلے اُتے ایہہ ادراک ہو گیا سی کہ میری پرسنالٹی کیہ اے تے مینوں کس فیلڈ وچ اگے ودھ جانا چاہیدا اے۔
جے تسیں وڈا کم کرنا اے پر ایس وچ تہاڈی کیفیت گزارے لائق اے تے ایس توں بہتر اے کہ کوئی نکا کم لبھو پر ایس نوں ایس انداز وچ کرو کہ اوہ ’’دی بیسٹ ‘‘ہووے۔ تہاڈی زندگی وچ کوئی اک کم انج دا ضرور ہوئے جس دے بارے وچ تسیں دس سکو کہ ایہہ میرے توں بہتر کوئی نہیں کر سکدا۔ جدوں وی انسان کسے اک فیلڈ وچ محنت کر کے اگے ودھدا اے تے فیر گھٹ توں گھٹ اپنے ملک دے نقشے اُتے ضرور نظر آن لگدا اے۔
(6)تہاڈی طاقت (قابلیت) کیہ اے؟
کجھ لوکاں نوں اللہ جسمانی قوت دیندا اے جس دی وجہ نال اوہ سپورٹس وچ چنگی کارکردگی وکھاندے نیں کجھ لوکاں نوں اللہ معلومات دی طاقت دیندا اے۔ کجھ لوکاں دے کول مشاہدے دی طاقت ہوندی اے۔ کجھ لوکاں دے کول حکمت عملی بنان دی طاقت ہوندی اے۔ کجھ دے کول ابلاغ دی طاقت ہوندی اے تے کجھ دے کول لیڈر شپ دی طاقت۔ الغرض ہر انسان کسے نہ کسے قابلیت نال مزین ہوندا اے تہاڈے کول انج دی کیہڑی قابلیت اے جیہڑی تہاڈی طاقت بن سکدی اے؟
ایس موضوع اُتے اک بہترین کتاب ’’Strengths Finder‘‘دے ناں توں اے، جس دے مصنف دا ناں ڈونلڈ کلفٹن اے۔ ایس کتاب دی تحقیق دسی اے کہ شخصیات دی اقسام 34 نیں تے ہر انسان وچ پنج طاقتور صلاحیتاں ہوندیاں نیں جنہاں دے اردگرد ایس دی زندگی گھمدی اے اپنی صلاحیت و قابلیت دے بارے وچ جانن لئی ایس کتاب دا مطالعہ تہاڈے لئی بے حد مفید رہوے گا۔
(7)تہاڈی کمزوریاں کیہ نیں؟
سب توؐ مشکل کم انسان دا اپنی کمزوریاں دا جانچنا ہوندا اے۔ ایہہ اعتراف کہ میں کدھرے نہ کدھرے توں کمزور واں، بوہت مشکل کم اے۔ اصل وچ انسان دا تکبر تے انا ایس توں ایس دی کمزوریاں نوں لُکا دیندی اے تے ایس نوں ایہہ تاثر دلواندی اے کہ تسیں تے سب توں پرفیکٹ انسان او، حالانکہ پرفیکٹ کوئی وی نہیں ہوندا۔ تہاڈے اندر جیہڑی وی کمزوریاں نیں ایہناں سب دی اک لسٹ بنائو تے اپنی ایہناں خامیاں نوں خوبیاں وچ تبدیل کرن دی کوشش کرو۔
(8)تہاڈا رول ماڈل کون اے؟
تسیں کنہاں لوکاں توں شدید متاثر او۔ تہاڈا جیہڑا وی رول ماڈل اے ایس دے بارے وچ جانن دی کوشش کرو۔ تہاڈے اندر کسے وی انسان دی محبت تے عقیدت ہوندی اے تے اوہ تہانوں نکھاردی اے۔ ایس لئی ایس گل دا وی پورا خیال رکھو کہ تسیں جس انسان نوں رول ماڈل بنا رہے او کیہ اوہ واقعی معاشرے وچ اک مثالی شخصیت نیں؟ جے تہاڈا دل مطمئن اے تے فیر ایس نوں ضرور فالو کرو تے ایس نے جنہاں اصولاں نوں اپنا کے کامیابی حاصل کیتی اے تسیں وی ایہناں نوں اپنی زندگی وچ لائو۔