جیہدے گھر دانے…

ڈاکٹر سعدیہ بشیر

جس کا کام اسی کو ساجھے۔ ایہہ کہاوت جدید دور وچ اپنا جواز کھو چکی اے۔ احساس مروت آلاوت دے ہتھوں کچلے گئے یا نہیں فہم و تدبر دی اک کھیپ ضرور اپنی نویں شکل وچ ودھ رہی اے۔ پنجابی دی اک کہاوت ’’جہدے گھر دانے ، اوہدے کملے وی سیانے‘‘ ایتھے دانیاں توں مراد موبائل فون تے ایس دی Apps نیں۔ سماج سدھار تحریک مادر پدر آزاد اے تے ایس دے ہتھوں وانگوں سر وی خالی اے۔
پچھلے کجھ عرصے توں ایہہ احساس شدید ترین ہو چکیا اے کہ جنگلی، وحشت زدہ، تکبر تے انا دے لبادے پائے کچے پکے اذہان دلیل جہے اوزار توں قطعاً نابلد نیں تے خاص طور تے سوشل میڈیا سیل اپنے مفاد دے دفاع وچ ہر اخلاقی حد پار کر جاندے نیں تے سوائے گالی دے کجھ وی سنن نوں تیار نہیں۔ اوہ جس مہم اُتے نیں اوتھے، فتح، شکست جہے الفاظ اخلاقی معنویت توں عاری نہیں۔ گھیرائو تے مار دیو دی پالیسی زیادہ مضبوط اے۔ رہی سہی کسر آن لائن کلاساں نے پوری کر دتی اے۔ پاکستان وچ ایس توں پہلے وی فاصلاتی تعلیم دا تصور موجود اے تے ایس دی کہانی کجھ کجھ الجھی ہوئی اے۔ کجھ وی کہن نال ایہہ ذہن وچ رکھنا ضروری ہوندا اے کہ مذہب وانگوں قانون وی تہاڈی خواہشاں دے تابع نہیں ہوندا۔ جس کی لاٹھی اس کی بھینس، طاقت دا اوہ اظہار اے، جیہڑا پوری دنیا وچ موجود اے، تاں قانون دی زبان نہیں۔ طاقت و اختیار دی جنگ اینی لمبی اے کہ ہن دونواں دے معانی بدل چکے نیں تے لاٹھی لفظاں دے وار وچ مصروف عوام نوں بھینس اکھوان اُتے کوشاں اے بلکہ گدھے، گھوڑے تے حشرات تیکر اپنی ٹنڈے ہتھ وچ چابک تھامے لفظاں دی ایس جنگ نوں وگدی گنگا سمجھان اُتے مصر نیں، جس دی کوئی عدالت نہیں۔ لوح جہاں اُتے حرف مکرر دی صدا حقیقت توں نا آشنا اے۔ استاد نوں چپ رکھن لئی پہلے پلاٹ تخلیق کیتا گیا تے بے راہ روی توں لے کے تشدد دے واقعے دے ہار پوا کے تے منہ کالا کر کے پتھر مارے گئے تے گلوبل ویلج دے رستے بیرون ملک توں کھلے خط پھیلائے گئے کہ ساڈے استاد اوہ نااہل قوم اے جس دی دھلائی ضروری اے۔ گل ایتھوں تیکر رہندی تے شاید اگ بجھ ای جاندی پر سوشل میڈیا اُتے ایہہ راگ بھونپو وانگوں وجن لگیا کہ استاد دا کم پڑھانا اے۔
کہن والے شاید پڑھانا نوں حقیقی معانی وچ فعل متعدی سمجھدے نیں تے استاد نوں رٹو طوطے وانگوں الفاظ دے ہیر پھیر اُتے عبور چاہندے نیں۔ پڑھان وچ تربیت دینا ایتھوں تیکر کہ بہلنا سکھانا،سمجھانا ، بتانا ، تے آگاہ کرنا اے۔ کمرہ جماعت وچ علم سکھانا صرف سبق دینا، تعلیم دینا۔
ورغلانا ، سکھانا ، اکسانا ، بہکانا ، برگشتہ کرنا ہرگز نہیں۔پالیسی ساز استاد نوں بند اکھاں دے نال تعلیمی عمل نوں آگہی سمجھدے نیں تے الٹی پٹی نوں فینسی پٹی اکھوان اُتے مصر نیں۔ استاد نوں اوہ کولہو دا بیل سمجھیا جاندا اے جس دی بند اکھاں معاشرے وچ سدھار لیا سکدیاں نیں۔ اک واقعہ یاد آیا اک دوست نے جدوں Leave Study لئی اپلائی کیتا تے ایس دی درخواست ایہہ کہہ کہ رد کر دتی گئی کہ اسیں ایہناں نوں پڑھان لئی رکھنے آں تے ایہہ خود پڑھنا شروع کر دیندے نیں۔ استاد دی تذلیل دی واقعیاں اُتے کئی کتاباں لکھیاں جا سکدیاں نیں پر ایہناں نوں نذر آتش کرن وچ ای سسٹم دی بقا مضمر اے۔
ایس تواتر نال استاد نوں پڑھان دی مشین ثابت کرنا کم علمی و جہالت توں سوا کجھ نہیں۔ اساتذہ دی ٹریننگ دے ناں اُتے وی جیہڑا مذاق کیتا جاندا اے اوہ لُکیا نہیں ٹرینرز وچ انج دے لوک وی شامل ہوندے نیں جنہاں دے حصے بقدر جثہ دی اصطلاح خوب رہوے گی۔ ایہہ کنج ممکن اے کہ استاد اپنے مزاج تے دلچسپی دے بغیر تواتر نال روح توں عاری تعلیم انھیاں وچ ریوڑیاں وانگوں ونڈدا چلا جائے۔ شیشہ اگے رکھے بغیر ب ۔ت، پڑھائے، الٹ بید پڑھائے، خالی، تھکن زدہ، سسٹم دے طمانچیاں نال بے حال الٹا سبق، الٹی پلٹی یا اوندھی سدھی پٹی پڑھائے۔ نظیر اکبر آبادی نے کہیا سی:
وہ جو غریب غربا کے لڑکے پڑھاتے ہیں
ان کی تو عمر بھر نہیں جاتی ہے مفلسی
ایتھے مفلسی توں مراد ذہنی مفلسی اے۔ تعلیم تکرار نہیں، نویں جہانیاں دی تسخیر دا عمل اے جیہڑا حقیقی طمانیت تے ذہنی تسکین دے لاحال اے۔ استاد اوہ شجر اے جیہڑا نسلاں دی آبیاری کردا تے چھاں دیندا اے۔ ایس شجر نوں کٹنا، ڈیگنا بند کیتا جائے۔ ایس دی جڑاں مضبوط رہن گیاں تے معاشرہ ترقی کرے گا۔ ایہنوں اک جیتا جاگدا تے سوچ و فکر نال بھرپور انسان سمجھاں گے تے ای مطلوبہ نتیجے حاصل ہو سکن گے پر پالیسی ساز دے بڈھے توتے کون پڑھا سکدا اے۔
سنیا اے کروڑاں روپئے دے کیمرے لا کے ہن کمرہ جماعت دی مانیٹرنگ کیتی جائے گی لگدا اے ایہہ کیمرے وی سٹریٹ لائٹس دے اصول اُتے کم کرن گے۔ محکمہ تعلیم نوں نادان طفل دے ہتھ کھڈونا بنا دتا گیا اے کہ
اور لے آئیں گے بازار سے اگر ٹوٹ گیا