کساناں دا ملکی ترقی وچ وَڈا کردار

رابعہ رحمٰن

پاکستان زرعی ملک اے تے ایس دی معیشت دا دارو مدار زراعت اُتے اے۔ کپاس، چاول، گندم تے دیگر فصلاں دی پیداوار دا وڈا حصہ پنجاب توں مہیا ہوندا اے۔ فصلاں لئی قدرتی آفات، مختلف بیماریاں تے بے شمار وبائواں دے حملےپاروں اکثر کسان نوں شدید نقصان دا ساہمنا کرنا پیندا اے۔ ایس دی پورے سال دی آمدن انتہائی گھٹ درجے اُتے آجاندی اے جدکہ کساناں نے ایسے فصل توں اگلی فصل تیکر گھر دا چولہا، چکی، دھی دا جہیز، دھیاں دی تعلیم تے اگلی فصل دی تیاری لئی رقماں مختص کر رکھیاں ہوندیاں نیں جیہڑی ساری چوپٹ ہو جاندیاں نیں بے چارا اٹھ اٹھ اتھرو روندا اے قرضہ لین اُتے مجبور ہو جاندا اے تے فیر سالہا سال قرضہ ای اتاردا رہندا اے ایس لئی بیماریاں، وبائواں تے قدرتی (زمینی تے اسمانی ) آفات دے اثرات تے نقصان توں بچن لئی کسان دی آمدن دے تحفظ لئی حکومتی رہنمائی منصوبے کسان دی معاشی بقاء لئی ناگزیر نیں۔ یونیورسٹی آف کوئنز لینڈ آسٹریلیا دے محقق تے ماہر معیشت ڈاکٹر شبیر احمد ایس سلسلے وچ کہندے نیں کساناں تے زمینداراں نوں زراعت نال منسلک طریقیاں دی آگاہی توں زرعی انقلاب دے نال کثیر زرمبادلہ کما کے معیشت نوں مضبوط کیتا جا سکدا اے۔ ریسرچر ڈاکٹر شبیر احمد ایس سلسلے وچ پوری لگن تے جذبے دے نال کار فرما نیں پاکستان نال محبت کرن والا ہر انسان ایہناں دے کہن دے مطابق ایس زرعی ملک دی زراعت توں  بھرپور فائدہ چُکن لئی سرگرداں اے، ایہہ حقیقت اے کہ اسیں اپنی زراعت دی صنعت نوں نظر انداز کر کے کدی ترقی نہیں کر سکدے، ڈاکٹر شبیر احمد یونیورسٹی آف کوئینز لینڈ آسٹریلیا وچ اکنامکس ریسرچ تے ٹیچنگ دے فرائض انجام دے رہے نیں جیہڑے پاکستان تے آسٹریلین یونیورسٹی دے تعاون نال زراعت دے مختلف شعبہ جات وچ بہتر کارکردگی لیان وچ ریسرچ کر رہے نیں جس دی فنڈنگ تے تحقیق آسٹریلوی حکومت کر رہی اے ایہناں دا اولین مقصد پاکستان وچ نکے کساناں لئی قرضیاں دی فراہمی تے ایہناں قرضیاں دا صحیح معنیاں وچ بھرپور پیداوار حاصل کر کے کسان تے ملک نوں خوشحال بنانا اے۔ ایہہ حقیق پاکستان وچ سندھ تے خصوصاً پنجاب دے مختلف ضلعیاں اُتے محیط اے ایس تحقیق اُتے غور و فکر تے ریسرچ دی مدد نال ساڈی حکومت اپنی زرعی پالیسیاں وچ تبدیلی لیا کے پرانی منفی نتیجہ خیز پالیسیاں ترک کر کے زرعی پالیسی بنان وچ مثبت کردار ادا کر سکدی اے۔ حکومت جس وی نہج اُتے جا کے کم کرن لئی جدوں تیکر پالیسز دا جائزہ لے کے محققین دا اک یونٹ بنا کے نویں ترقی یافتہ پالیسیز نہیں بنائی جان گیاں تے ہر سال کسان وی روندا ہویا ملے گا تے خوشحالی وی خطرے وچ پئے جائے گی۔
جے اسیں ہور تحقیق کریئے تے حالیہ ورھیاں وچ زرعی شعبے وچ قرضہ بازاراں وچ تیزی نال وادھا ہویا اے۔ بینک دولت پاکستان دے اعداد و شمار دے مطابق مالی سال 2018-2017 وچ بینکاں نے 900 ارب روپئے توں ودھ رقم 7.32 لکھ کساناں نوں زرعی قرضے دے طور اُتے جاری کیتے۔ ایسے طرح ایہہ قرضے آلات دی فراہمی لئی وی دتے جان چاہیدے نیں جد کہ انج نہیں لنگھدے ہوئے مالی سال وچ قرضیاں دا اعداد و شمار وی ودھ گیا اے، حقیقت وچ ویکھو تے مشینری تے اوزار آلات دی فراہمی نال ای فی ایکڑ پیداوار ودھی اے۔ پاکستان وچ کساناں دی اکثرت پنج ایکڑ دے نیڑے زمین دی مالک اے۔ ایہناں دے آلات وچ جدت تے سرمایہ کاری وچ وادھا ملکی تے کاشتکار دی خوشحالی دا باعث بن سکدا اے۔ ایس امر وچ اکثر انعامی اسکیماں دا اجرا وی کیتا جاندا اے جس وچ کاشتکاراں لئی لکھاں روپے دی مشینری دے انعامات رکھ کے ایہناں دی حوصلہ افزائی کیتی جاندی اے۔ زراعت ہن تجارت دی شکل اختیار کر چکی اے ایس لئی ڈاکٹر شبیر احمد دے کہن دے مطابق فصلاں دی کاشت دے بارے وچ سارے عوامل نوں پیش نظر رکھدے ہوئے موثر منصوبہ بندی اُتے زیادہ توجہ دین دی لوڑ اے۔ حکومت کاشتکاراں لئی اپنے دل وچ نرم گوشہ رکھدی اے ایہناں دے مسائل نوں ساہمنے رکھدے ہوئے کوشاں اے امید کیتی جاندی اے کہ ایس کسان نوں ریلیف ملے گا تے یقینا انج دے اقدام آئندہ دی پالیسی وچ وی چکے جان گے ساڈا ملک اک زرعی ملک اے ایس اہم گل نوں مدنظر رکھدے ہوئے جے حکومت اپنی پالیسیز دی تشکیل وچ کساناں دے نال رابطہ کردے ہوئے بہترین تجویزاں حاصل کر سکدی اے جے حکومت انج کردی اے تے یقینا ساڈا ملک بوہت سارے مسئلے توں بچ جائے گا کسان وی ایس وطن دا ایسے طرح اہم حصہ اے جس طرح دوجے صنعتکار ایس لئی کسان نال باہمی رابطے تے میل جول ویلے دی اہم لوڑ اے۔