پانی دا بحران‘ ہوش کرو!

لكهت:صوفیہ بیدار

کہیا جاندا اے کہ سب توں وڈا بحران جہڑا اگوں آن والے ویلے دے انھے کھوہ وچ پیا اے اوہ پانی دا اے۔ جدوں توں دنیا بنی اے پانی دی تریہہ لئی تڑپدی رہی ساڈا تے پورا ملک اک اسلامی مہینہ محرم الحرام پانی دی تریہہ ایمان دی تازگی تے صبر نال مضمون اے پر ساڈیاں موجودہ اسمبلیاں دا حال ایہہ وے کہ ایس کمی دے ودھدے ہوئے سیلاب نوں نظرانداز کرکے آپسی لڑائی جھگڑیاں تے بیان بازی تے ضرور اے۔ کجھ دیہاڑ پہلاں سندھ اسمبلی وچ ایس موضوع دی نزاکت نوں نظرانداز کیتے صوبائی وزیر آبپاشی دے تیز بیاناں تے صوبائی عناد نوں مرکزی مفاد تے ترجیح دتی گئی پنجاب توں وی جوابی بیان بازی ہوئی ذرا ایہدی تفصیل وچ جا کے ویکھیا تے پتہ لگا کہ ’’ارسا‘‘ اک خودمختار ادارہ اے جو پانی دی تقسیم و تدوین دا ذمہ وار اے۔ ایہ ادارہ پانی دی کمی بیشی دی صورتحال نوں واضح کردا رہندا اے ایس ورھے وی اپنے حساب کتاب نال اوہنے دس فیصد پانی دی کمی دا پیغام دتا سی پر دریا کتھے کسے دے کہن وچ نیں۔ اوہناں دے اپنے ای بہائو دے قرینے تے اپنی ای چال ہوندی اے ایس لئی ایہ کمی 20فیصد تک ٹر گئی وطن عزیز وچ پانی دی تقسیم 1991ء دے واٹر کارڈ دے مطابق کیتی جاندی اے۔
خریف دے موقعے تے پنجاب نوں 22فیصد کمی دا سامنا رہیا ایسے طرح سندھ ولوں 39فیصد پانی دی کمی دا نقصان تخمینہ کیتا جا رہیا اے۔ سندھ دے ایس مبینہ پانی دے زیاں موجب دوجے صوبیاں نوں ہور آبی کمی دا سامنا کرنا پے رہیا اے۔ جد کہ پنجاب دے انڈس زون وچ دو فیصد وادھو پانی دریاواں وچ رپورٹ ہو رہیا اے سندھ وچ نہراں دا کل رقبہ صرف چھ سو میل اے جد کہ سندھ دے متضاد پنجاب وچ نہری علاقہ گھٹو گھٹ 36سو میل اے۔ یاد رہوے کہ محکمہ انہار یاں آبپاشی تے دوجے متعلقہ ٹرم وچ اجے تک نہری نظام نوں میلاں وچ ای بنایا جا رہیا اے کوسوں وچ وی ہو سکدا اے پر اسیں وی ہولی ہولی ترقی کر ای رہے آں اجہی نادر جانکاری سانوں کہنہ مشق سیاستدان جناب محسن لغاری صاحب نے بیان کیتی جہڑی اپنی ذاتی حیثیت وچ صحافیاں وچ اک نویکلا مقام رکھدے نیں۔ اوہ اپنی شائستہ گوئی تے دھیمے لہجے دی پچھان رکھدے نیں بہرحال ایشو کیوں جے ملکی لیول دا اے تے پانی دی تقسیم تے دنیا دے ماہرین دا خیال اے کہ اگلی جنگ عظیم ہووے گی پر ساڈے ایتھے ایہ جنگ پہلاں ای چھڑی ہوئی اے کہ اسیں جنگ عظیم توں کیہ ڈرنا اسیں تے آپ ای اک دوجے لئی کافی آں۔
فرض شناس لوکاں دی وی کمی نہیں جو قافلے توں وکھرا اپنا ای کم کردے رہندے نیں قومی نوعیت دے معاملیاں نوں اہمیت دیندے نیں استاداں تے کہیا:
تجھ کو پرائی کیا پڑی
اپنی نبیڑ تو
تو احمد فراز نے حرف آخر کہہ دیا
شکوۂ ظلمت شب سے تو کہیں بہتر تھا
اپنے حصے کی کوئی شمع جلاتے جاتے
محسن لغاری صاحب درد دل رکھدے نیں لوڑ ایس گل دی اے کہ لسانی بنیاداں‘ مذہبی بنیاداں تے کدی ثقافتی تے سماجی بنیاداں تے اینے بحران آئوندے رہندے نیں کہ ملک پانی دی ونڈ دے مسئلے تے صوبیاں دی ونڈ دا متحمل نہیں ہو سکدا جے ایس مقصد لئی خصوصی ادارہ ’’ارسا‘‘ بنیا اے تے اوہ پنجاب وچ ربیع دی فصل دے تحفظ لئی منگلا وچ سٹور پانی منصفانہ ونڈ تے ونڈے نہیں تے پنجاب دا کاشتکار جہڑا پہلے وی زیادہ خوش نہیں بڑی پریشانی دا شکار ہووے گا۔ارسا نے اٹھ ہزار کیوسک وادھو پانی منگلا توں سندھ لئی چھڈن دا فیصلہ پچھلے مہینے مئی وچ کیتا اے جو پنجاب لئی زہر قاتل اے تقاضا جہڑا کیتا جا رہیا اے تے جہدے تے عملدرآمد ضروری اے اوہ ایہہ وے کہ خصوصی انسپکٹراں دی تعیناتی تے ڈیوٹی بٹھائی جاوے جہڑے مبینہ یاں واقعتاً پانی دے سندھ وچ ضائع ہون دا سچا سچا جائزہ لین۔ہن جہڑا صرف آخر اصلی رونا اے اوہ ای حاصل مضمون اے کہ اسیں ڈیم بنائے نہ بنا رہے آں تے نہ ای شاید بنا سکیے کہ نااتفاقی خشک سالی و قحط سالی دی سب توں وڈی بنیاد ہوندی اے۔ پانی دے مسئلے تے سیاست دا وی سب توں وڈا سامنا سندھ ولوں کرنا پیندا اے ایہدے وچ کوئی شک نہیں کہ پنجاب دی روشن خیالی تعلیمی ترقی تے کھلے دل دا ہر کوئی معترف اے جد کہ سندھ دے ماڑے حالات‘ غریب ترین اندرون سندھ لوکاں دا پرانیاں رسم و رواج تے کچیاں سڑکاں تے سیاسی میری پیری مریدی دا شکار ہونا سندھی سیاستداناں دے بڑا حق وچ اے۔اوتھوں دی پسی ہوئی مخلوق نوں ہور زمین بوس کرنا ای عاشقانہ طرزسیاست و پوجاپاٹ نوں مرغوب اے شعور تے آگہی مخصوص طرز سیاست نوں نہیں بھا سکدی۔
ڈیم دی سب توں ودھ مخالفت جدوں سندھ دیاں اوہ سیاستدان عورتاں کردیاں نیں جہناں نوں صرف جامہ زیبی تے سرمہ و غازہ نال مطلب اے تے حیرت نہیں صرف حماقت دا تسلسل اے کہ ایہ قافلہ حماقت خشکی دے صحرا نوں جا رہیا اے جد کہ حقیقی صحرا ’’تھر‘‘ واقع سندھ سُکیاں ہڈیاں تے ابلیاں اکھاں والے نیم مردہ بچیاں تے گھونگھٹ وچ لکی ان گنت بے بس ماواں دا دیس اے ایہدے تے وی رحم نہیں کھادا جاندا تے پورا ملک کیوں ’’تھر‘‘ بنایا جا رہیا اے محترم ثاقب نثار تے نکل گئے ہن جہڑے باقی نیں اوہ وی تیار بیٹھے نیں بلبلاں وی چہکنا بند کر دین گئیاں شوقین مزاج اپنا الاپ ختم کر چکے ہون گے ڈیم نہ بنان دی غلطی آن والیاں دو چار نسلاں ای بھگتن گئیاں۔کوئی مسیحا آوے جو ہر چھوٹے وڈے ایشو تے وِک جان والیاں نوں سرف نظر کردا ہویا ڈیم بنا دیوے پوری قوم عوامی سطح تے اوہدے نال ہووے گی جے اوہ اپنے ایس چند روزہ اقتدار دے کھوہن دے ڈر وچ مبتلا نہ ہووے۔ سب توں پہلاں کرشن چندر دا افسانہ ’’پانی کا درخت‘‘ پڑھیا تے چوداں طبق روشن ہو گئے پانی دی کمیابی کیہ ہوندی اے سمجھ وچ آیا۔ مستنصرحسین تارڑ دا ’’بہائو‘‘ ہور ان گنت لکھتاں وچ اک ساڈی وی سہی ’’خدارا ہوش کرو‘‘۔ ٭٭