بابے تے ٹوبے

شفقت اللہ مشتاق

جدوں تیز ہواواں چلدیاں نیں تے گھنڈ لہہ جاندے نیں‘ اولھے لہہ جاندے نیں‘ شیواں بے نقاب ہو جاندیاں نیں صحرا وچ رہن والیاں دیاں تے اکھاں وی چندھیان دا خطرہ ہوندا اے۔ دریا تے سمندر آپے توں باہر ہو جاندے نیں تے کرہ ارض دی کیمسٹری بدلن دا امکان وی ہوندا اے پر ہاں تیز ہواواں دل والیاں دی دلی کیفیت نوں بدلن دا کارن بن دیاں نیں۔ بلاشبہ ادل بدل نال ای تبدیلی دا تاثر ابھردا اے۔ پاکستان وچ 1980ء دی دہائی وچ شہراں دے ناں بدلن دی ہوا چل پئی تے ویکھدیاں ای ویکھدیاں لائل پور فیصل آباد تے منٹگمری ساہیوال بن گیا پر جدوں ایہو ہوا ٹوبہ ٹیک سنگھ دی چٹان نال ٹکرائی تے اوہنوں اپنا رخ بدلنا پیا۔ شاید تبدیلی مرحلہ وار آئوندی اے۔ ایہو نظام معرفت اے تے غیرفطری شیواں نوں ہمیشہ توں ای رد کیتا گیا اے۔ بہرحال ایہ سوال دلچسپ اے کہ اجیہا ٹوبہ ٹیک سنگھ دے معاملے وچ کیوں ہویا کیہ لائل پور تے منٹگمری نے فطرت دے کوٹھے ڈھائے ہوئے سن۔ میرا تعلق ٹوبہ ٹیک سنگھ نال اے۔
میں اوس ویلے میٹرک دا طالب علم سی تے میرے وانگوں ہر شہری ایس ضلع نوں اسلام دا جھگا پہنانا چاہندا سی جد کہ اوس ویلے دا ڈپٹی کمشنر جگا بن کے سامنے آیا تے اک منجھے ہوئے بیوروکریٹ وانگوں اپنی منوا گیا۔ اپنی منوان لئی پکیاں پیڈیاں دلیلاں دی لوڑ ہوندی اے تے میں ویکھیا اے کہ کامیاب بیوروکرٹ تے کامیاب ادیب اوہو ہو سکدا اے جو لفظاں نال کھیڈنا جان دا ہووے۔ ٹوبہ ٹیک سنگھ وچ تن لفظ نیں تے تناں دا عدد طاق اے تے علم الاعداد جانے بناں ہوا دا رخ نہیں موڑیا جا سکدا۔ پر ہاں ایس سلسلے وچ کسے بابے توں مدد ضرور لئی جا سکدی اے تے مزے دی گل اے ایس معاملے وچ وی بابا کم آیا۔ ڈپٹی کمشنر موصوف نے موقف اختیار کیتا کہ ٹوبہ اک کھوہ سی تے ٹیک سنگھ اک بابا سی۔ موجودہ ٹوبہ ٹیک سنگھ اک گزرگاہ سی جہڑی دریائے راوی تے دریائے چناب دے وچکار واقع سی۔ جدوں کدی دوہاں دریاواں دے وسنیک سفر کردے تے راہ وچ ٹوبہ ٹیک سنگھ اوہناں دی تریہہ بجھاندا تے ایس طرح ایس عمل نال اوہ اپنی روح دی وی تریہہ بجھا لیندا۔ ایہ اک پکی پیڈی حقیقت اے کہ انسانیت دی خدمت نال ای روح سکون پاندی اے تے امر ہو جاندی اے ایہو وجہ اے ٹوبہ ٹیک سنگھ دا ناں نہیں بدلیا جا سکدا۔ ایس طرح ڈپٹی کمشنر جت گیا تے لوک ہار گئے کاش غریب لوکاں نوں کوئی دسے کہ جذباتی فیصلیاں دا ایہو انجام ہوندا اے۔
میرا اصل پڑا پیرمحل (ٹوبہ ٹیک سنگھ) اے تے سفرزیست وچ عارضی پڑا کبیروالا‘ خانیوال‘ فیصل آباد‘ سرگودھا‘ ساہیوال‘ لہور تے حالیہ بہاولنگر رہیا۔ اپریل 2021ء تک میں اک ای ٹوبے تے اک ای بابے نوں جان دا سی۔ مئی وچ جدوں گرمی ودھی تے مینوں پتہ لگا کہ بہاولنگر دے ٹوبے دا وی اک بابا سی تے جدوں ہور گرمی ودھی تے ہور پتہ لگا کہ راجستھان وچ تے کئی ٹوبے تے کئی بابے سن جہناں وچ قابل ذکر میاں والا ٹوبہ تے سیدوالا ٹوبہ سن ایس طرح میرے تے ایہ حقیقت واضح ہوئی کہ اک ویلا سی کہ انسانی زندگی دا سارا انحصار ٹوبیاں تے بابیاں تے سی۔ ایس مرحلے تے میرے دل وچ اک خواہش پیدا ہوئی کہ میں بابا بن کے ٹوبہ بناں یاں فیر بابا بن کے کسے ٹوبے تے بہہ جاواں۔ پر اج کل تے ناں دے ٹوبے ملدے نیں انج تے بابے وی ناں دے ای ملدے نیں۔ واٹرفلٹریشن پلانٹ دا دور اے تے ناں کمان دا دور اے ایہدے لئی اک ادھ فلٹریشن پلانٹ لان دی لوڑ اے تے فیر میڈیا مینجمنٹ بہتر ہونی چاہیدی اے فیر تے ہوجائے بہہ جا بہہ جا‘ بہہ جا بہہ جا تے ای تے بابیاں دے محل دی کہانی سی۔ پہلے انسان نوں بٹھا کے پانی پلاندے فیر لنگر کھلاندے جدوں بدن دی بھکھ تے پیاس ختم ہو جاندی تے نظر نال روح نوں کلی طور تے سیر کر دیندے ایس طرح اک نواں بابا تیار ہو جاندا۔ اوس ویلے دیاں خانقاہواں بابے تیار کرن دیاں فیکٹریاں سن تے فیر مارکیٹ وچ بابے مع وارنٹی دتے جاندے سن۔ نظر دی فیکٹری دی مصوعات اینی قابل اعتماد ثابت ہوئی کہ بیانیہ بن گیا کہ دنیا دا نظام تے اصل وچ بابے ای چلاندے نیں ظاہر وچ تے پتلی تماشا اے۔
میں اک واری کسے کتاب وچ پڑھیا سی کتاب دا ناں ہن مینوں یاد نہیں کہ اک میرے ورگا شکی مزاج تے زود رنج طبیعت رکھن والا بندہ کسے بابے دے کول ٹر گیا تے گل بات دوران بابے نے کہیا پتر اللہ دے حکم دے تابع کائنات دا نظام اصل وچ بابے ای چلا رہے نیں۔ اوہناں دیہاڑیاں دلّی دے حالات بڑے ای خراب سن تے لٹ مار عام سی جہدے تے موصوف نے پچھیا کہ دلی دی ایس صورتحال پاروں اوس ویلے بابے کتھے نیں۔ بابا بولیا کہ اج کل ڈیوٹی تے اک ٹھنڈے مزاج دا بابا لگا اے تے اوہ فلاں تھاں تے خربوزے ویچ رہیا اے موصوف موقعے تے ای پڑے تے مٹھے خربوزے دا مطالبہ کیتا۔ بڑی شائستگی نال جواب ملیا ایہناں خربوزیاں وچوں چکھ کے لے لوو چکھن تے کئی خربوزے خراب ہو گئے پر پسند نہ آئے پر رائے ضرور قائم ہو گئی کہ واقعی نرم مزاج بندہ اے۔ کجھ دیہاڑیاں بعد ای دلّی دے حالات بدلے۔ بڑی سختی ہو گئی موصوف فیر بابا دے حضور پیش ہوئے۔ فرمان ہویا ڈیوٹی بدل گئی اے تے نواں مکمل ایڈریس دتا گیا۔ جا کے مل لوو‘ آ کے ویکھیا اک بابا ٹوبے چوں مٹی دے پیالیاں وچ پانی بھر بھر کے لوکاں نوں پلا رہیا سی۔ عرض کیتی بابا پانی پینا اے۔ کرخت لہجے وچ جواب‘ کنہے روکیا اے پی لے‘ پین والے نے اک ای گھٹ بھر کے کہیا بابا پانی پھکا اے جواب وچ زبردست طمانچہ تے آواز آئی سار خربوزے والے سمجھ لئے نیں۔
کمال اے خربوزے ویچن والے تے پانی پلان والے بابیاں وچ وی کوئی فرق ہوندا اے۔ بابیاں بابیاں وچ فرق‘ چیز ویچن تے مفت دین وچ بڑا فرق ہوندا اے۔ بھلا ہووے ہارون طفیل ڈی ایف او بہاولنگر دا جنہے مینوں ہاکڑہ نہر تے ایہدے نال جڑیا جنگل وکھایا تے اوتھے میری کئی ٹوبیاں والے بابیاں نال تخیلاتی گل بات ہوئی تے مینوں پتہ لگا کہ کائنات دا عملی نظام واقعی بابے ای چلا رہے نیں ہاں روحانی نظام دے بارے صاحب بصیرت دی تلاش ضروری اے تے اج کل ایناں وقت کتھے اے کہ بندہ بابیاں دی تلاش وچ دربدر ہو جاوے۔ اج میں بہاولنگر دی تحصیل فورٹ عباس جانا سی ٹوبیاں تے بابیاں تے لکھدے لکھدے چولستان اپڑ گیا۔ اوتھے احمدسلیم چشتی اسسٹنٹ کمشنر فورٹ عباس نے چولستان بارے دسیا کہ ایس تحصیل وچ ہن وی دو سو دے نیڑے ٹوبے نیں تے پورے چولستان وچ ٹوبیاں دی گنتی ہزاراں وچ اے۔ فیر میرے ایس سوال تے کہ بابے کنے نیں۔ اوہ چپ ہو گئے‘ کاش بابے جیوندے ہوندے تے ٹوبے بے آباد نہ ہوندے۔ کجھ بابے تے خیر جیوندے ہون گے پر ہاں ٹوبیاں توں بہت دور نیں۔ آئو ٹوبیاں تے بابیاں دا درمیانی فاصلہ گھٹ کرنے آں ۔ بقول راقم الحروف
آج میں نے سوچا ہے فاصلے مٹاتے ہیں
فاصلے مٹانے سے روگ بھول جاتے ہیں
اج شاید بابیاں تے ٹوبیاں دا دن اے ایس لئی اسسٹنٹ کمشنر وی چولستان وچ ٹوبیاں نوں ای اہم سمجھدے نیں تے اوہناں نوں کسے نے دسیا اے کہ میرا اج دی لکھت دا موضوع وی ٹوبے تے بابے ای نیں۔ کاش میں بابا بن جاواں تے بابیاں وانگوں ٹوبے بنا کے لوکاں وچ فری پانی ونڈاں۔
مال ہے نایاب پر گاہک ہیں اکثر بے خبر
شہر میں کھولی ہے حالی نے دکاں سب سے الگ
٭٭٭