آوے دا آوا ای خراب اے

لكهت:مظہر برلاس

میرابیوروکریٹ دوست ہمیشہ عجیب گلاں کردا اے۔ اک شام کہن لگا… سیاستداناں‘ فوج تے عدلیہ تے تنقید ہوندی اے۔ بیوروکریسی تے صحافیاں توں علاوہ پولیس تے وی تنقید ہوندی اے پر سب توں وڈے طبقے تے کوئی تنقید نہیں کردا جو سارے مسئلیاں دا ذمہ دار اے۔ ایہ جملے ادا کرکے اوہنے ساریاں تے سوالیہ نظر ماری‘ اک پروفیسر صاحبہ بولیاں تسیں عوام دی گل کر رہے او‘ اک ہور صاحب نے کجھ ہور کہیا‘ ایہدے بعد سیاستدان بولیا‘ اوہناں دیاں گلاں سن کے میرا بیوروکریٹ دوست فیر بولیا… میری مراد عام بندہ اے جے تسیں فوج بارے سوچ رہے او تے وی غلط اے کیوں جے فوج وچ صرف 42ہزار افسران نیں۔ باقی ساریاں نوں عام بندیاں وچ شمار کیتا جاوے۔ ایسے طرح بیوروکریٹس ہزاراں وچ نیں‘ سیکرٹریٹ وچ کم کرن والے باقی سارے بندے عام آدمی نیں نظام دیاں ساریاں خرابیاں دا ذمہ دار عام بندہ اے کیوں جے اوہ کسے عام بندے نوں ووٹ نہیں دیندا۔ اوہ پسند ای نہیں کردا کہ عام بندہ ایواناں دا حصہ بنے… اک سرکاری افسر توں علاوہ ساڈا اک ہور کلاس فیلو وی موجود سی جہدی فیملی توں کئی پولیس افسران سامنے آئے اک بھائی تے آئی جی وی رہیا۔ بڑی مشکل نال واری لیندے ہوئے میں سجے کھبے بیٹھے بیوروکریٹ نوں متوجہ کرکے عرض کیتا کہ میں اک پھل فروش دے کول گیا‘ اوہنوں کہیا کہ تسیں گھٹ تولدے او‘ اُتے چنگا تے تھلے خراب پھل رکھدے او‘ گاہک نوں چنگا وکھا کے اوہنوں خراب پھل دیندے او‘ مہنگا وی ویچ رہے او‘ ایہ بددیانتی کیوں کردے او؟ پھل فروش کہن لگا ایس علاقے دے مجسٹریٹ تے ایس ایچ او دے گھراں وچ پھل میرے ولوں گیا اے اوہدی کسر کتھوں پوری کراں‘ میں وی تے بیوی بچیاں دا پیٹ پالنا اے…
جناب والا! ایہ پھل فروش وی تے عام بندہ اے اوہنوں کرپشن تے کنہے مجبور کیتا؟ شاید ساڈے گوالے یعنی ددھ والے نوں وی ایہناں حالات دا سامنا ہووے اوہ وی کئی گھراں وچ مفت ددھ دیندا ہووے۔ ایہ گلاں سن کے بیوروکریٹ بولیا… ایہ کرپشن دی چین اے ایہدے وچ عام بندہ شامل اے معاشرے دا وڈا حصہ تے عام بندیاں تے ای مشتمل اے۔ ایہ عام بندے ای قیادت دا انتخاب کردے نیں ایہو عام بندے ایس گندے نظام وچ برابر دے نہیں سگوں زیادہ حصے دار نیں۔ ایہ کرپشن نوں آپ رواج دیندے نیں کیوں جے قوم دا وڈا حصہ ایہناں ای عام بندیاں تے مشتمل اے ایس لئی اسیں بطور قوم کرپٹ آں‘ ساڈا معاشرہ ای انج دا اے… دوہاں پروفیسراں نے کجھ بحث کیتی‘ فیر میں بولیا کہ اچھا تہاڈا اشارا عام طبقیاں دے شاعر حبیب جالب ول اے جنہے ایوب دور وچ کہیا سی کہ:
دس کروڑ یہ گدھے
جن کا نام ہے عوام
تسیں ایہ کہنا چاہ رہے او سارا قصور لوکاں دا اے۔ بیوروکریٹ بولیا… نہیں‘ تہانوں میں اک ہور مثال دینا واں‘ تسیں انج سمجھ لوو کہ تہاڈے سامنے اک ٹب پیا اے۔ اوس ٹب وچ پانی گندا اے‘ ایسے پانی وچ کرپشن دا زہر اے‘ فیر تسیں ایسے گندے پانی چوں اک گلاس کڈھیا تے اوہدے تے لکھ دتا بیوروکریسی‘ اک ہور گلاس کڈھ کے اوہدے تے عدلیہ لکھ دتا‘ تریجے گلاس تے فوج تے چوتھے گلاس تے سیاستدان‘ اک ہور گلاس کڈھ کے اوہدے تے پولیس یاں محکمہ مال لکھ دتا‘ کیوں جے ایہ سارے گلاس تسیں گندے تے کرپشن زدہ پانی چوں کڈھے فیر تسیں ایہناں گلاساں وچوں کس طرح صاف پانی لبھدے او؟ کس طرح ایہ تصور کردے او کہ ایسے گندے ٹب چوں بھرے گئے گلاساں وچ کرپشن دا زہر نہ ہووے؟… تہاڈے معاشرے دا اک زہر تفرقہ اے کیہ تسیں ویکھ نہیں رہے کہ ایس معاشرے وچ چھ دوست فلم ویکھن لئی اکٹھے سینما گھر جاندے نیں۔ تہاڈے اٹھ دوست اکٹھے کھانا کھاندے نیں‘ تہاڈے دس باراں دوست یاں ویہہ بائی دوست اک گرائونڈ وچ اکٹھے کھیڈدے نیں پر جدوں نماز دا وقت ہوندا اے تے ایہ اکٹھے نہیں رہندے۔ اوہناں دے فرقے جاگ جاندے نیں کھیڈے اکٹھے‘ فلم اکٹھے ویکھی‘ کھانا اکٹھے کھادا‘ پر نماز اکٹھے نہ پڑھ سکے۔ تہاڈا معاشرہ زہر آلود اے‘ اسیں قوم کیوں نہیں بن سکے‘ ایسے لئی کہ معاشرے وچ تعصبات دا زہر اے‘ ساڈے پورے ٹب وچ سب کجھ گندا اے‘ پہلے پورے ٹب نوں صاف کرو فیر کوئی گلاس گندا نہیں ہووے گا۔
میرے دوست نے ٹھیک کہیا‘ اسیں کدھرے جا کے وی تبدیل نہیں ہوندے نہیں تے ٹوکیو تے جکارتہ وچ سفارتخانے ای دیانتداری نال ویچ دیندے‘ اوتھے موجود سفیراں نے جی بھر کے ایہناں عمارتاں دی وکری وچ کرپشن کیتی‘ ایسے لئی دوویں مقدمے نیب وچ نیں۔ 1947ء وچ ایہ قوم انج دی نہیں سی شاید ایسے لئی جہانزیب ساحر کہندا اے کہ:
ہماری آنکھیں اداس غزلوں کے قافیے ہیں
ہمارا چہرہ پرانے وقتوں کی شاعری ہے