سعید آسی بے باک تے نظریاتی صحافت دے علمبردار

حقیقت وچ ایہناں دی کتاب’’اشرافیہ اور عوام‘‘ ساڈی سیاست تے صحافت دا شفاف آئینہ اے

رقیہ غزل

انگریزی کہاوت “The Pen is mightier than the sword” قلم تلوار توں زیادہ طاقتور اے نوں پہلی وار ناول نگار تے ڈرامہ نگار ایڈورڈ بل ورلتیوں نے 1839 وچ اپنے تاریخی ڈرامے ’’کارڈینل ریشلیو‘‘ وچ استعمال کیتا سی۔ پردہ اٹھدا اے تے کنگ لوئی ہشتم دے وزیراعظم ریشلیو نوں پتہ چلدا اے کہ ایس دی جان لین لئی سازش کیتی جا رہی اے پر چونکہ اوہ اک مذہبی پیشوا سی ایس لئی تلوار نہیں چک سکدا تے ایس دا نوکر فرانسکو ایہنوں کہندا اے’’تہاڈے حکم دے طابع دوجے ہتھیار نیں‘‘۔ ریشلیو ایس توں متفق ہوندے ہوئے کہندا اے کہ ’’یقینا قلم تلوار توں زیادہ طاقتور اے، لے جا ایہہ تلوار حکومتاں دی ایس دے بغیر وی حفاظت ہو سکدی اے‘‘۔ تے فیر ایس کہاوت نے اینی شہرت حاصل کیتی کہ سنہ 1840 دی دہائی تیکر ایہہ زبان زد خوا ص و عام سی تے اج ایس دا بوہت ساری زباناں وچ ترجمہ ہو چکیا اے کیوں جے بنیادی طور اُتے ایس کہاوت دا مطلب ایہہ وے کہ لوکاں اُتے تشدد تے طاقت دے استعمال توں زیادہ فکر و تحریر دا اثر ہوند ا اے بلاشبہ قلمی چوٹ براہ راست انسانی رویاں اُتے اثر انداز ہوندی اے، تاں ای کہیا جاندا اے کہ زندگی وچ قسم، قدم تے قلم بوہت سوچ سمجھ کے چکنا چاہیدا اے تے تاریخ گواہ اے کہ جنہاں نے سوچ سمجھ کے اپنی تخلیقی صلاحیتاں دا استعمال کیتا اوہناں نے قوماں دی تقدیر بدل دتی کیوں جے ’’قلم اٹھتا ہے تو سوچیں بدل جاتی ہیں ۔۔اک شخص کی محنت سے ملتیں تشکیل پاتی ہیں ‘‘پر جیہڑے جذبات دی رو وچ وگ گئے ایہناں نوں زہر دا پیالہ پینا پیا تاں ای متوازن زندگی لنگھان دا درس دتا گیا اے پر یاد رہوے کہ متوازن تحریر لکھنا سب دے وس دی گل نہیں ہوندی کیوں جے غیر جانبدار ہون لئی ذاتی اغراض و مقاصد توں ہٹ کے سوچنا پیندا اے۔ خود ساز نہیں تاریخ سا ز بننا پیندا اے تاں جا کے انسان دے افکار وچ اوہ تاثیر آندی اے کہ ایس دا لکھیا ہر دل دی زبان ہو جائے۔

میرے ایس خیال نوں تقویت اودوں ملی جدوں میں محترم سعید آسی دی تصنیف ’’ اشرافیہ اور عوام ‘‘ دا مطالعہ کیتا جیہڑا کالماں دا انج دا مجموعہ اے جیہڑا کہ ملکی و قومی حالات دا چشم کشا آئینہ اے میں جناب دیاں تحریراں توں ایہو جانیا اے کہ اوہ اقتدار تے مفادات دے کاسہ لیساں تے خوشامدیاں لئی دلی نفرت رکھدے نیںپر ایس نفرت دا اظہار نپلے تلے انداز وچ ایس خوبی نال کردے نیں کہ ہر دل دی اواز بن جاندے نیں تے کسے دی دل آزاری وی نہیں ہوندی کیوں جے اوہ مثبت تنقید اُتے یقین رکھدے نیں انتہائی سادگی نال اپنی گل دوجیاں تیکر انج اپڑاندے نیں کہ جنہوں پڑھ کے انسان سوچن اُتے مجبور ہو جاندا اے۔ جویں کہ پیش لفظ وچ کہندے نیں کہ ’’میں انسانی معاشرے وچ آئین، قانون تے انصاف دی عملداری دا قائل واں تے ایس وچ کسے وی قسم دی گرہ لانا وی گناہ کبیرہ تے جرم عظیم سمجھنا واں۔ جے ساڈے معاشرے وچ آئین و قانون دی حکمرانی ، انصاف دی عملداری تے شرف انسانیت والی انسانی اقدار نہیں پنپ پائی تے ایس معاملے وچ وی انسانی برتری والا زعم ای کارفرما رہیا اے حکمران اشرافیہ طبقات ایس خناس دا شاہکار ہوندے نیں جنہاں دے بارے شاعر علامہ محمد اقبال نے بجا طور اُتے ایہہ فتوی دتا سی کہ ۔۔پیتے ہیں لہو‘ دیتے ہیں تعلیم مساوات ۔سو آئین و قانون دے تحت قائم کسے سسٹم اُتے مینوں انسانی نخوت و تکبر حاوی ہوندا نظر آندا اے تے میرا قلم وی ایس اُتے سراپا احتجاج بن جاندا اے تے ایسے احتجاج نوں ’’ اشرافیہ اور عوام ‘‘ دے صفحیاں وچ سمویا گیا اے نیز بین المعاشرتی تے بین المذاہب ارتباط توں در آن والے انکشافات اُتے جدوں ایہناں دا دل کڑھدا اے تے شاعری دا سہارا لے لیندے نیں جس توں پتہ چلدا اے کہ اوہ کس قدر حساس تے آگہی رکھن والے ادیب تے دانشور نیں۔ حقیقت وچ ’’اشرافیہ اور عوام‘‘ ساڈی سیاست تے صحافت دا شفاف آئینہ اے۔
یقینا صحافی رائے عامہ دا ترجمان ای نہیں، راہنما وی ہوندا اے پر ساڈے عہد دے ادبی و صحافتی شہہ پاریاں دا ایہہ المیہ رہیا اے کہ ہر باشعور کہن اُتے مجبور ہویا کہ ہن بابائے صحافت مولانا ظفر علی خان جہے بے باک تے نڈر صحافی کتھے ہوندے نیں جنہاں دی زندگیاں عظیم المرتبت پیغمبراں دے کردار تے تعلیمات دی روشنی نال منور سن جیہڑے اپنی ذات وچ ماہر صحافی ، بے مثل خطیب ، تے فی البدیہہ شاعر، ممتاز تجزیہ نگار تے اعلیٰ منتظم ہون دے علاوہ حق گوئی و بیباکی دے جواہر نال مالا مال سن کیوں جے اج کل اوہ نفسانفسی دا دورہ اے کہ سارے روزی روٹی دے پچھے نس رہے نیں حقیقت وچ ناں تے شہرت تے دلکش عہدہ ای ساریاں دا مدعا اے پر جناب سعید آسی نے اپنے صحافتی سفر وچ عزت و وقار نوں اپنا زاد سفر بنایا تے علی الاعلان کہیا کہ
قلم کی حرمت کو بیچ دینا ہماری رسمِ جفا نہیں
یہ مال و دولت ،یہ طلب شہرت کوئی بھی تو مدعا نہیں
بلاشبہ جی جناب سعید آسی دی شخصیت دا جائزہ لیا جائے تے حاتم طائی دے الفاظ بالکل صادق آندے نیں… حاتم طائی نے کہیا سی کہ میں چار علم حاصل کیتے تے دنیا دے سارے عالماں توں چھٹکارا پا لیا! کسے نے پچھیا: اوہ چار علم کیہڑے نیں؟ حاتم طائی نے جواب دتا: پہلا ایہہ کہ میں سمجھ لیا جیہڑا رزق میری قسمت وچ لکھیا اے اوہ نہ تے زیادہ ہو سکدا اے نہ گھٹ، ایس لئی میں زیادہ دی طلب توں بے فکر ہو گیا۔

دوجا ایہہ کہ اللہ دا جیہڑا حق میرے اُتے اے اوہ میرے سوا کوئی دوجا، ادا نہیں کر سکدا، ایس لئی میں ایس دی ادائیگی وچ مشغول ہو گیا۔ تیجا ایہہ کہ اک شے مینوں لبھ رہی اے تے اوہ اے میری موت، میں ایس توں نس نہیں سکدا، تاں ایس دے نال سمجھوتہ کر لیا۔ چوتھا ایہہ کہ میرا اللہ میرے توں باخبر رہندا اے چنانچہ میں ایس توں شرم رکھی تے بُرے کماں توں ہتھ چُک لیا۔ ایہہ چار علم زندگی لئی انج دی مشعل راہ نیں کہ جنہاں نے ایہناں نوں اپنا لیا، ایہناں لئی زندگی آسان تے مطمئن ہو جائے گی تے میں ایہو طمانیت محترم سعید آسی دے چہرے اُتے ویکھی اے ایہناں نوں کسے سیاسی یا معاشرتی تقریب وچ خوار ہوندے یا نام و منصب لئی دھکے کھاندے نہیں ویکھیا ایہناں نوں کدی کسے نے لفافہ صحافی جہے ٹیگز نہیں دتے تے نہ ای کدی ایہناں دا لکھیا مزاحمت یا بغاوت قرار پایا اوہناں نے زہر ہلاہل نوںکدی قند نہیں کہیا پر ایہناں دے ادب و صحافت دی خوبصورت اے کہ لفظاں دی کاٹ دلائل دی شیرینی پا کے مثبت اصلاحی تنقید دی شکل اختیار کر لیندی اے جس وچ حکومت تے معاشرہ اپنی کوتاہیاں، نادانیاں تے من مانیاں دی اصلاح کر کے صحیح رستے دا انتخاب کر سکدے نیں اوہ کسے توں انعام دے خواہاں وی نہیں بلکہ ایہناں دا طرز حیات ایس قدر سادہ تے مثالی اے کہ ایہناں اُتے کسے روحانی درویش دا گمان ہوندا اے تے شاید ایہو وجہ اے کہ نامور لکھاریاں نے ایہناں دی تصنیف اُتے جو آرا دتی اے ایہناں دا خلاصہ بقول شاعر ایہو اے کہ
ہمارے ہاتھ میں قلم کی طاقت ہے

قلم کی نوک پر ظالم کی گردن ہے
دلوں پر راج کرتے ہیں دل میں رہتے ہیں
یہی ہماری شاعری ہے ، یہی ہمارا فن ہے
نظامی مرحومین نے ’’نوائے وقت ‘‘ دے جس معیار تے وقار نوں قائم کیتا سی آپ نے ایہنوں زندہ رکھیا ہویا اے تے آپ توں راہنمائی پا کے وڈے وڈے ناں وجود وچ آئے نیں ایہو استقامت ویکھ کے میں ہمیشہ کہنی آں کہ نوائے وقت اک انج دی یونیورسٹی اے کہ جس دے مالکان جے چانسلر نیں تے سعید آسی صاحب ایس دے وائس چانسلر نیں جیہڑے حق گوئی دا علم بلند کیتے ہوئے نیں جویں سمنداں وچ بحری جہازاںنوں بھٹکن یا چٹاناں نال ٹکران توں روکن لئی روشنی دے مینار بنائے جاندے نیں انج ای آپ روشنی دا اوہ مینار نیں جیہڑا ورھیاں توں حکمران اشرافیہ نوں رستہ وکھا رہیا اے تے امید صبح دے رہیا اے یقینا اشرافیہ اور عوام، انج دی تصنیف اے جس دا مطالعہ حکمراناں تے سارے صحافیاں لئی بوہت ضروری اے تے مینوں تے انج لگدا اے کہ ایہہ عام بندے دا انج دا نوحہ اے جیہڑا بالا دست طبقے لئی اک تازیانہ اے جے ایس پوری کتاب نوں اک سطر وچ سمویا جائے تے ہر سطر ایہو کہندی اے کہ
تمھیں لگتا ہے میری آہیں خالی جائیں گے
نہ نہ کوئی تو تمھاری دنیا بھی ہلائے گا ایک دن
’’اشرافیہ اور عوام ‘‘ ملکی و قومی حالات دا چشم کشا آئینہ ای نہیں بلکہ اک خوبصورت کتاب وی اے جس دی دلکشی تے حسنِ طباعت و بائیڈنگ نوں ویکھ کے ایس دے ناشر علامہ عبدالستار عاصم قلم فائونڈیشن انٹرنیشنل نوں وی داد دتے بغیر نہیں رہ سکدی جنہاں نے سعید آسی دی گرانقدر تحریراں نوں جیہڑے ادب و صحافت دے متھے دا جھومر نیں قابل دید بنا دتا۔