ڈالر پرست تے خیال فروش انقلابی

شفیق الرحمان علوی

ساڈے کجھ ایسے دانشور جنہاںنوں اصولی طور تے ڈاکٹر عبدالرشید چودھری دے قائم کردہ فائونٹین ہائوس دی ’’معالجہ مہمان نوازی‘‘ توں لطف اندوز ہونا چاہیدا اے‘ آزادی رائے دی آڑ وچ جان بوجھ کے لغو خیالات‘ رجعت پسندی دے مظہر تصورات تے بے بنیاد خانہ ساز روایتاں گھڑن وچ مصروف نیں۔ ایہہ ناسٹیلجیا دے مریض نیں۔ وکھو وکھ قسماں دے جالے اوہناں دے ذہن دی مکڑی نوں حصار وچ لیتے ہوئے نیں۔ ترک عوام 2000وچ کمال ازم نوں گہرے تابوت وچ دفن کر چکے نیں لیکن ایہ 20ویں صدی دے ترک نڑ تے عمیسس کمال دی ’’ممی‘‘ دی پوجا پاٹ وچ مگن نیں۔ 97 سال پہلے جنم لین والے دونویں نظام کمیونزم تے کمال ازم نوں روسی تے ترک عوام رد کر چکے نیں۔ ساڈے ایہہ انقلابی ماضی دے مزاراں دے مجاور نیں۔ ایہناں نوں خوش فہمی اے کہ اوہناں دے خامہ و خیال دی مسیحائی ایہناں دبے مردیاں نوں زندہ کر دیوے گی۔
خودسپردگی تے بزدلی نوں ’’امن پسندی‘‘ تے ’‘عملیت پسندی‘‘قرار دین والے ترقی پسند افلاطوناں نوں کیہ خبر کہ اصولی موقف نظریاتی استقامت‘ حریت فکر‘ جرات اظہار تے زیبائی کردار دا مظاہرہ کر کے اپنے جسم و جاں اتے ظلم و جبر‘ استبداد تے استعمار دی چیرہ دستیاں نوں برداشت کرن والے صاحبان ایمان کہڑے مقام بلند دے حامل ہوندے نیں۔ کاش ایہہ تے ایہناں دے فکری رہنما کدی سج دھج کے مقتل وچ گئے ہوندے تے ایہناں نوں پتہ چلداکہ ایہناں تے ایمان والے اپنے موقف لئی کہڑی شان تے آن نال جان دیندے نیں۔ نشہ وچ دھت کوئے یار وچ زیر سایہ دیوار کوڑے کرکٹ دے ڈھیر اتے اونگھدی مکھی وانگوں پیر توڑ کے بیٹھ جان نوں زندگی تے ترقی پسندی دی معراج جانن والے ’’کوئے یار‘‘ تے ’’سوئے دار‘‘ دی قافیہ بندی تے کر سکدے نیں لیکن ستون دار اتے سراں دے چراغ نہیں رکھ سکدے۔
قاہرہ‘ سکندریہ‘ حلب‘ دمشق‘ گروزنی‘ بغداد‘بصرہ‘تکریت‘قندھار‘ کابل‘ ہرات‘ قلعہ جنگی
تے تورا بورا دے مجاہد ’’بالائے دار‘‘ کہڑی خوشگوار موت نال ہمکنار ہوئے‘ ڈالر پرست تے خیال فروش ایہدا ادراک نہیں کر سکدے۔ افغان شہیداں دے لہو نال تر جُتیاں دے تسمیاں اتے سٹالن گراڈ‘ لینن گراد‘ لاطینی امریکا تے ویتنام دے اوہ لکھاں جنگجو قربان جہڑے ’’مٹی‘‘ تے ’’کوکین‘‘ جئی مٹ جان والی شیواں دے تحفظ لئی تریک راہواں تے فنا دی وادیاں وچ اتر کے اپنا نام و نشان گوا بیٹھے۔ تورا بورا‘ قندوز‘ قندھار‘ کابل‘ ہرات تے مزار شریف دے گلی کوچیاں وچ امریکی تے روسی راتب اتے پلن والے ’’اصحاب الشمال‘‘ تے اوہناں دے سرپرستاں دے نیم جوہری‘ کیمیائی‘ جراثیمی تے حیاتیاتی بماں دی بھد اڈا کے رکھ دین والے طالبان مجاہداں نے انسانی تریخ وچ جراتاں‘ جگر داریاں تے شجاعتاں دے ہزاراں نویں باباں دا وادھا کیتااے۔ ترکی‘ مصر‘ الجزائر‘ عراق‘ شام‘ لیبیا‘ تیونس تے یمن وچ سوویت روسی تے امریکی سامراج دے پٹھو حکمراناں دی آمریتاں دے خلاف الاخوان تے اسلامی تحریکاں دے جھنڈے تھلے شہ رگ دے لہو نال داستان حریت رقم کرن والیاں دا ذکر کدی کسے لبرل فاشسٹ دانشور دے قلم دی نوک اتے نہیں آیا۔ ایہناں وچ اخلاقی جرات نہیں کہ یونین آف سوویت سوشلسٹ ری پبلک دے کرنل سٹالن‘ یوگو سلاویہ دے مارشل ٹیٹو‘ کیوبا دے آمر مطلق فیڈرل کاسترو‘ ترکی دے جمال گرسل تے نعمان ایورن‘ 20ویں تے 21ویں صدی دے الٹراما ڈ فراعنہ جمال عبدالناصر‘ انوارالسادات‘ حسنی مبارک‘ شام دے حافظ الاسد‘ لیبیا دے کرنل قذافی تے الجزائر دے جنرل بومدین دے خلاف اوہناں نے کدی کوئی نظم‘ رزمیہ ترانہ‘ ہائیکو‘افسانہ‘ کہانی‘ کالم‘ انشائیہ یا کوئی رپورتاڑ سپرد قلم کیتی ہووے۔
دنیا جاندی اے کہ سامراجی پرستی نام نہاد ترقی پسنداں دی گھٹی وچ پئی اے تے استعمار دوستی ایہناں روشن خیالاں دے خمیر تے خصلت وچ
شامل اے۔ سوشل سامراج دا لال بھیڑیا جدوں تک جوان تے طاقتور سی تے یوگو سلاویہ‘ پولینڈ‘ چیکوسلواکیہ‘ رومانیہ‘ بلغاریہ تے وسط ایشیائی ریاستاں دی بھیڑاں نوں ’’پانی گندا کرن‘‘ دے جرم دی سزا دیندے ہوئے اوہناں نوں سموچانگل کر توسیع پسندانہ عزم دی توند وچ اتار سکدا سی تے افغانستان دے ’’مارخور‘‘ دی مار دی تاب نہ لیاندے ہوئے دم دبا کے جدوں ایہ نسیا تے سارے ترقی پسند تے روشن خیال ’’اینٹی سوشل سامراج‘‘ دے بدمست ہاتھی دی ’’سیوا‘‘ نوں معراج انسانیت قرار دین لگے۔ ایس بدمست ہاتھی نوں جنہے وی ’’راہ راست‘‘ وکھان تے سبق سکھان دا عزم کیتا‘ اوہ انسانیت دا خیر خواہ‘ سامراج دشمن ایہناں ’’لوٹے انقلابیاں‘‘ دے نزدیک ’’جنگ پرست‘‘ تے ’’عسکریت پسند اَت گرد‘‘ ٹھہریا۔
ایہناں پچھلے کامریڈاں دا کمال ایہہ ہے کہ جہڑے عمل وچ ایہ شامل ہو جان‘ معاً اوہدے حق وچ ’’دلائل‘‘ وضع کرنا شروع کر دیندے نیں۔ برصغیر دے عوام‘ آزادی تے انصاف دے ازلی دشمن برطانوی سامراج دی فوج وچ جدوں ایہ بھرتی ہوئے تے ’’سندجواز‘‘دے طور تے دور دی کوڑی ایہہ لیائے کہ ’’جناب اسیں تے فاشزم دے خلاف جنگ وچ برطانوی سامراج دا ساتھ دتا‘‘
ایہ اوس دور وچ برطانوی سامراج دی فوج وچ بھرتی ہوئے جدوں برصغیر وچ تحریک آزادی عروج تے سی۔ آزادی دا مطالبہ کرن والیاں لئی جیلاں دے بوہے کھلے سن۔ آزادی دے طلبگار ٹکٹیاں دے نال بنھے سن تے سامراجی جلاد دے کوڑے اوہناں دے جسماں دے پرخچے روئی دے گالاں وانگوں اُڈا رہے سن۔ اوہدوں آزادی دی جنگ وچ حصہ لینا ’’جنگی جنون‘‘ سی ایس لئی ایہناں ترقی پسند تے امن پرست ادیباں تے شاعراں وچوں ادھے تے سر جھکا کے ’’داخل میخانہ‘‘ ہو گئے تے ادھیاں نے سامراجی فوجاں دی چھائونیاں دے رنگین کلباں وچ کلائیوزادیاں‘ ولزلی زادیاں تے ہڈسن زادیاں دی مصاحبت ای وچ عافیت جانی۔ چھائونیاں دے باہر آزادی دے طلبگاراں دے سینے جنرل ڈائر دے بھراں بند بندوقاں دی گولیاں نال چھلنی کر رہے سن تے اج دے امن پسند دانشوراںدے سرخیل شیشیاں توں پیمانیاں ول ودھدے ’’سیال شعلوں‘‘ دے رومانوی منظر نال دل بہلا رہے سن۔ برصغیر دے کفن بردوش حریت پسنداں دے ہونٹاں اتے نعرہ ہائے رستخیز سی تے امن دی خواہاں ایہہ وردی پوش فاختاں میجرتے کرنیلاں دی ڈالیاں اتے بیٹھی انج چہچہا رہیان سن۔
آگ سلگائو آبگینوں میں
پھول کھلتے ہیں ان مہینوں میں
ماضی دے انقلاب فروش‘ہن خیر نال ارتقائی مراحل طے کر کے لبرل ازم تے ٹرالرنس دے سفنے فروش بن چکے نیں۔ ماضی دے ایہ رومانوی‘ تصوراتی تے تخیلاتی نعرہ باز محض واڈکا کے کجھ کریٹاں‘ روبلاں دے کجھ بریس کیساںتے یوکرینی رشیا یا سنٹرل ایشیا دی ریاستاں دے کجھ سرکاری ہوٹلاں وچ پرولتاری پریاں دے نال کجھ رنگین تے حسین شاماں بسر کرن دے عوض پاکستان وچ لال انقلاب دی راہواں ہموار کرن لئی چاہ دی پیالی وچ طوفان اٹھاندے رہے۔ اوہدوں ایہ لال انقلاب دے جنازہ بردار سن تے ہن ایہ واڈکو لائی انقلاب دے تابوت بردار نیں۔ ایہناں نکام‘ قنوطی تے مایوس’’انقلابیاں‘‘ دی زندگیاں دا مقصد وحید محض سستی شہرت تے مغرب تے امریکہ دی خوشنودی دا حصول رہ گیا اے۔ ہن ایہناں دے نزدیک مارکسزم‘ کمیونزم تے سوشلزم دی گل کرنا تریک راہواں وچ مارے جان دے مترادف سی۔ کمیونزم دی عروس ہزار داماد بصد ہزار شیوہ وادایہناں نوں پکاردی رہی لیکن اوہناں نے ایہدے دست ناتواں توں اپنا دامن جھٹک کے چھڈایا تے پرلے درجے دی کج ادائی تے بیوفائی دا مظاہرہ کردے ہوئے ایہ آکھ کے سوئے واشنگٹن روانہ ہوئے:
مجھ سے پہلی سی محبت میرے محبوب نہ مانگ