نویں پرانی کہانی

اج اک دن لئی سیاست نوں جان دیو۔ اج اک پرانی کہانی سنو تے فیر ایس کہانی تے غور کرو۔ ایس قسم دیاں کہانیاں ہر دور وچ’ ہر معاشرے وچ’ ہر ملک وچ’ ہر زبان وچ لکھیاں گئیاں نیں۔ تسیں کئی واری ایہ کہانی پڑھی ہووے گی یاں ایس کہانی دے بارے سنیا ہووے گا۔ کوئی حرج نہیں جے ایس کہانی نوں بار بار پڑھیا جاوے’ لکھیا جاوے تے ایس کہانی دے بارے سوچیا جاوے۔ کسے قسم دا کوئی مضائقہ نہیں۔ انج وی سوچن تے بندش دی گنجائش نہیں۔ دنیا دا کوئی قنون تہانوں سوچن توں روک نہیں سکدا۔ تسیں آپ وی اپنی سوچ تے پابندی نہیں لا سکدے۔ سوچ خودمختار عمل اے۔ سانوں چنگی سوچ آندی اے بری سوچ آندی اے’ ڈرائونی سوچ آندی اے۔ مینوں حیرت ہوندی اے ایہناں ڈاکٹراں تے جو ڈپریشن دے مریضاں نوںمشورہ دیندے ہوئے کہندے نیں کہ بھائی بس سوچیا نہ کرو۔ جے تسیں انکشاف کر دیو کہ ڈاکٹر صاحب میں جان بجھ کے سوچدا نہیں’ سوچ بے دریغ’ مینو ںآندی رہندی اے۔ ڈاکٹر صاحب اجہی دوائی تجویز کرو گے کہ تسیں گھنٹوں گم سم بیٹھے رہوو گے۔ چپ چاپ کندھاں نوں تکدے رہوو گے۔ ایس تمہید دا مقصد اے کہ تسیں پرانی کہانی سنو’ تے کہانی دی تہہ تک اپڑن دی کوشش کرو۔
اک سی غریب بندہ’ دنیا بھر دے غریب بندے بچے بہت پیدا کردے نیں۔ ایس طرح اوہ غربت دی چکی چلاندے رہندے نیں تے گھن وانگوں آپ وی چکی وچ پس جاندے نیں۔ ساڈے غریب بندے دے ان گنت بچے سن۔ کدی کدی اوہ غریب گوانڈھی دے بچیاں نوں اپنے بچے سمجھدا سی تے اپنے بچیاں نوں غریب گوانڈھی دے بچے سمجھدا سی۔ مستقل روزی روٹی کمان دا اوہدے کول ذریعہ نہیں سی۔ محنت مزدوری کردا سی بچیاں تے اپنے واسطے دو وقت دی روٹی کما لیندا سی۔ جے بیمار پے جاوے تے فاقیاں دی نوبت آ جاندی سی۔ اک دن غریب بندے دی ملاقات اک ساہوکار نال ہوئی۔ ساہوکار نے مشورہ دیندے ہوئے غریب بندے نوں کہیا’ میں تینوں اک سو روپیے ادھار دینا واں۔ توں اپنا کوئی چھوٹا موٹا کاروبار کر لے۔ جدوں تیرے کول اک سو روپیے اکٹھے ہو جان اودوں توں رقم پرتا کے ادھار لاہ لینا۔ اودوں تک توں مینوں دس روپیے یومیہ سود دیندے رہنا۔ غریب بندے نوں مشورہ چنگا لگا۔ اوہنے ساہوکار توں اک سو روپیے قرض لیا۔ ریڑھی لا کے کدی مونگ پھلی’ کدی گنڈیریاں ویچن لگ پیا۔ جدوں تک واجب الادا رقم اک سو روپیے ساہوکار نوں دے کے قرض توں مستثنیٰ ہو جاوے غریب بندہ یومیہ دس روپیے سود دی مد وچ ساہوکار نوں دیندا رہیا۔ دس دن گزر گئے’ غریب بندہ اک سو روپیے قرض دے بدلے ساہوکار نوں یومیہ دس روپیے سود دے حساب نال اک سو روپیے دے چکیا سی۔ دس دن ہور لنگھ گئے۔ غریب بندہ پابندی نال دس روپیے یومیہ ساہوکار نوں دیندا رہیا۔ ایس طرح اک سو روپیہ قرض دے بدلے اوہ دو سو روپیے ساہوکار نوں دے چکیا سی۔ دس دن ہور لنگھ گئے’ غریب بندہ اک سو روپیے قرض دے بدلے ساہوکار نوں تن سو روپیے دے چکیا سی۔ چالھی دن لنگھ گئے’ پنجاہ دن لنگھ گئے’ سٹھ دن لنگھ گئے’ غریب بندے واجب الادا قرض دی رقم مبلغ ک سو روپیے اکٹھی کرن وچ نکام رہیا۔ سمجھوتے دے مطابق اوہ دس روپیے یومیہ دے حساب نال ساہوکار نوں سود دیندا رہیا۔ سٹھ دن گزر جان دے بعد غریب بندے لئے ہوئے قرض دی رقم اک سو روپیے دے بدلے ساہوکار نوں چھ سو روپیے دے چکیا سی۔ فیر وی اوہ ساہوکار دا مقروض سی اک سو دن گزر گئے۔ غریب بندہ اک سو روپیے قرض دی رقم دے بدلے اک ہزار روپیے سود دی مد وچ ساہوکار نوں دے چکیا سی۔ اک سال گزر گیا’ مقروض غریب بندہ اک مشت قرض لاہن لئی اک سو روپیے واجب الادا رقم اکٹھی کرن وچ نکام رہیا۔ اوہ دس روپیے یومیہ سود پابندی نال بھردا رہیا۔
اک ورھے دے 365 دناں وچ اوہ ساہوکار نوں تن ہزار چھ سو پنجاہ روپیے سود دے چکیا سی۔ دس ورھے گزر گئے۔ غریب بندہ واجب الادا اک سو روپیے قرض دے بدلے ساہوکار نوں چھتی ہزار پنج سو روپیے سود دی مد وچ دے چکیا سی۔ غریب بندہ کم کردے کردے تھک چکیا سی۔ اوہدی کمر دوہری ہو گئی سی۔ لوک اوہنوں کبڑا مقروض کہہ کے بلاندے سن تے فیر اجیہا نامراد وقت وی آیا جدوں غریب بندہ دس روپیے یومیہ سود دین دے قابل نہ رہیا۔ اوہ پنج روپیے یومیہ سود دیندا رہیا۔ ایس طرح واجب الادا قرض دی رقم پھلدے پھولدے اک سو روپیے توں ودھ کے دو سو تے دو سو توں ودھ کے چار سو ہو گئی۔ غریب بندے نے اک اک کرکے گھر دا سارا سامان ویچ دتا پر اوہ قرض دی یک مشت ادائیگی کرن وچ نکام رہیا۔ سنیا اے کہ ماڑی حالت وچ کبڑے مقروض نے اپنے بچے بردہ فروشاں دے ہتھ ویچ دتے۔ دلبرداشتہ بیوی نے کھوہ وچ چھال مار کے خودکشی کر لئی۔ بدحواس کبڑا مقروض اک پاگل خانے وچ زندگی دے آخری دیہاڑے گزار رہیا اے۔ اوہ اچانک کن تے ہتھ رکھ کے آواز لاندا اے۔ آلو لے لو’ پیاز لے لو’ چھوٹے چھوٹے بچے لے لو۔ ایہ جے اوہ سودی نظام جہدی مسلمان’ ہندو’ سکھ’ عیسائی’ یہودی تے دوجے عقیدیاں دے پیروکاراں نے ڈاڈھی مخالفت کیتی اے۔ ماڑے توں ماڑے ملک وچ وی انج دا استحصالی نظام لبھن نال نہیں ملے گا۔ ہے کوئی اک بینک پاکستان وچ جو اجہے گھنائونے سودی سلسلے دی سرپرستی وچ ملوث ہووے؟
انگریزی لفظ Interest دے معنی صرف سود نہیں۔ اک توں زیادہ معنی نیں ایس انگریزی لفظ انٹریسٹ دے’ سوچو’ سوچن تے بندش نہیں۔ ٭٭