منصور علی ملنگی……لوک گلوکار

مشہور سرائیکی تے لوک گلوکار صدارتی ایوارڈ یافتہ منصور علی ملنگی جھنگ دے کول قصبہ گڑھ مہاراجہ نال تعلق رکھدے سن۔ اوہ 1957 وچ استاد پٹھانا خان دے گھر وچ پیدا ہوئے جہڑے خود وی علاقے دے مشہور گلوکار سن۔ اوہناں نے گائیکی دی تربیت اپنے والد کولوں حاصل کیتی۔ سریلے اینے سن کہ راگ بھیرویں’ سالکونس تے پہاڑی نوں آسانی نال گا لیندے تے فوک گائیکی وچ ایس توں پہلاں طفیل نیازی’ پٹھانے خان’ ثریا ملتانیکر’ زاہدہ پروین تے شاہدہ پروین موجود سن لیکن منصور علی منلگی دی خاص گل اک تے اوہناں دا سریلا ہونا سی لیکن فوک شاعری دے ذریعے اپنے آپ نوں منوانا اوہناں دی محنت دا ثبوت سی۔ اوہ سرائیکی وسیب دے سب توں بوہتے مقبول گلوکار سن جہناں نے سرائیکی تے پنجابی زبان دی اوس شاعری نوں زبان زدعام کیتا جہڑی اوس توں گھر دے بزرگاں نوں یاد ہوندی سی۔ منصور علی ملنگی نے اوہ سارا فوک کلام اپنی گلوکاری دے ذریعے زندہ کیتا۔
اک دور وچ اوہناں دی آڈیو کیسٹاں پنجابی لوک موسیقی سنن والیاں وچ بہت مقبول سن جدکہ اوہناں دا گیت ‘اک پھل موتیے دا مار کے جگا سوہنیا’ زبان زد عام سی۔ تن دہائیاں تک اوہ اپنے پرستاراں لئی آواز دا جادو جگاندے رہے۔ دوجا گیت کہڑی غلطی ہوئی اے ظالم کیوں دور ڈیرے لائے نی’ تے بہت سارا کلام مقبول عام ہویا۔ اک واری جدوں اوہناں کولوں پچھیا گیا ایہہ تہاڈے نام دے نال منلگی کہڑی وجہ نال لکھیا جاندا اے تے آکھن لگے جہڑے علاقے وچ میری پیدائش ہوئی تے اوس زمانے وچ جہڑا کوئی باقاعدہ گلوکاری نہیں کردا سی گلی محلیاں وچ پھرن والے ملنگاں دی آوازاں اینی چنگی ہوندیاں سن کہ لوک اوہناں کولوں پرانے فوک گیت’ نوحے’ منقبت تے نعتاں سنیا کردے سن۔ مینوں اپنے علاقے دے ملنگاں دے ڈوہڑے پڑھن دا انداز بڑا بھاندا سی۔ اوہناں نوں سندے سندے میں اپنے والد کولوں تربیت لیتی۔ انج میرے نام دا حصہ ملنگی بن گیا۔ سرائیکی دے ایس عہد ساز گلوکار دی فنی مہارت دا اندازہ ایس گل توں لا لوو کہ اوہ اک دوہڑے نوں کئی گھنٹے تک گا لیندے سن۔ ہر واری اوہ دوہڑہ نویں انداز نال گا کے اوہنوں گانے نال جوڑ دیندے سن۔
مثال دے طور تے اوہناں دا اک گیت ‘اک پھل موتیے دا مار کے’ دی آڈیو کیسٹ ڈیڑھ گھنٹے اتے مشتمل مارکیٹ وچ موجود اے۔ جدوں اوہناں دے والد دا انتقال ہوگیا تے اوہناں نے اپنی گائیکی نوں بہتر بنان لئی باباجی اے چشتی دی شاگردی اختیار کیتی۔ جہنے ایس ہیرے نوں انج تراشیا کہ اوہناں دی چمک نے بہت ساری اکھاں نوں خیرہ کیتا۔ اوہ اک عرصہ تک باباجی اے چشتی دے اسسٹنٹ دے طور تے کم کردے رہے۔ منصور علی ملنگی نے اپنی پوری گائیکی دے دوران صرف دو ساز استعمال کیتے۔ ہارمونیم تے طبلہ اوہناں دا مکمل آرکسٹرا ہوندا سی۔ اوہناں دی آواز اینی شاندار سی کہ اوہدے نکار لئی اوہ کسے ساز دا سہارا نہیں لیندے سن۔اوہناں دی آواز وچ اینی موسیقیت سی کہ خیال’ سر تے شاعری سب کجھ اوہناں دی آواز دے سامنے ہتھ بنھے کھڑے ہوندے سن۔ یادداشت اینی چنگی سی کہ اوہناں نے کدی گاندے ہوئے اپنی بیاض نوں نہیں پڑھیا۔ ایہہ انداز وی منصور علی ملنگی دے کول ای سی کہ اوہ تقریبات وچ صرف اپنے گائے گیت گاندے سن۔ اوہناں دی موسیقی وی خود ترتیب دیندے سن کہ اوہناں دے کول اپنے اینے گیت ہوندے سن کہ اوہناں دی فرمائشاں پوری کردے کردے رات بیت جاندی۔ کافی ہووے یا لوک گیت۔ ایس گائیکی دے سارے لوازمات اتے پورا اتردے سن۔ اوہناں دے شاگرداں دی تعداد بے شمار اے جہناں وچ احمد نواز چھینہ’ شہزاد آصف علی’ شفا اللہ شامل نیں۔
ریڈیو پاکستان ملتان دے نال اوہناں دی وابستگی پہلے دن توں ای ہو گئی سی۔ جیویں جیویں اوہناں نوں عروج ملدا گیا تے مقبولیت وچ اضافہ ہوندا گیا کسی نے منصور علی منلگی نوں تن ویاہ تے 19بچیاں دے بارے پچھیا تے ہمیشہ اک ای جواب دیندے کہ پہلا ویاہ گھر والیاں نے اپنی پسند نال کیتا۔ گائیکی دی وجہ نال شہرت گھر دی باندی ہو چکی سی۔ سینکڑاں لوکاں دا آنا جانا لگیا رہندا سی لیکن اوہ اوہناں دی چنگے طریقے نال تواضع نہیں کر سکدا سی۔ گھر آئے ہوئے پروہنیاں دی آئو بھگت لئی اوہنے دوجا ویاہ کیتا۔ دونویں بیویاں نے آپس وچ اینا فساد پایا کہ منصور علی ملنگی نے دونواں نوں سزا دین لئی تیجا ویاہ وی کر لیتا۔
بچیاں وچ کوئی ایسا نہیں جہنوں گلوکاری دا شوق ہووے۔ آخری ویلا تنگ دستی وچ گزاریا۔ شروع شروع وچ اوہناں دا اک گانا وی بڑا شور ہویا۔ ‘ماہی دے آں نازاں توں رکھ واری آں’ سنن والے ایہدی آواز ول متوجہ ہوئے۔ وفات ویلے اوہناں دی عمر 66سال سی۔ اوہناں دا انتقال10دسمبر 2014 نوں ہویا۔ ابدی آرام گاہ اوہناں دے آبائی قبرستان گڑھ موڑ گڑھ مہاراجہ ضلع جھنگ وچ اے۔