مائنڈنوں مائنڈ دیو!

انسانی مائنڈ (دماغ) دی مثال بندر وانگوں اے۔ ایہہ اک تھاں اتے رکدا نہیں بلکہ ایدھر اودھر پھدکدا رہندا اے جہنوں کنٹرول کرنا انسان لئی بہت ضروری اے کیوں جے انسان جے اوہنوں کنٹرول نہ کرے تے فیر ایہہ انسان نوں کنٹرول کردا اے تے جدوں اک انسان دا مائنڈ ایہدے اتے غالب آ جاندا اے تے فیر ایسے نتائج واقع ہوندے نیںجہنوں انسان پسند نہیں کردا۔ اک انسان اپنا ہتھ ہلانا چاہندا اے تے اوہ اپنے مائنڈ نوں سگنل بھیجدا اے تے مائنڈ اوہدے سگنلز لے کے اوہدے مطابق ہتھ ہلا دیندا اے۔ ایہہ صورت اوہ اے جہدے وچ انسان نے اپنے مائنڈ نوں کنٹرول کیتا ہویا اے تے اک صورت ایہہ ہے کہ ا نسان اچانک دھماکے دی آواز سندا اے تے اک دم ایس جگہ توں اٹھ کھڑا ہوند اے۔ ہن ایتھے اوس انسان نے اُٹھن لئی اپنے مائنڈ نوں سگنل نہیں دِتے بلکہ ایہہ گلا وہدے مائنڈ وچ بیٹھی ہوئی سی کہ جیویں ای کوئی دھماکا سنو تے اوتھوں نکل کے نسو۔ ایتھے اوہنوں اوہدے مائنڈ نے کنٹرول کیتا۔ ایسے طرحاں کسے اک فرد نوں دُوجے نال جدوں نفرت ہوندی ا ے تے اوہ اپنے اقوال تے افعال نال اوہدا اظہار کردا اے۔ ایہہ وی مائنڈ کر رہیا ہوندا اے۔ مائنڈ دا انسان نوں کنٹرول کرنا مثبت کماں دی حد تک تے ٹھیک اے لیکن جے ایہہ منفی کماں وچ ہووے تے بڑی خطرناک گل اے۔
اک ریسرچ دے مطابق انسان دی زبان جو چیزاں نہیں بولدی اوہ ا وہدا جسم بولن لگ جاندا اے۔ جہنوں بدن بولی آکھیا جاندا اے۔ کسے وی حساس کیس وچ جے اک شخص دی انویسٹی گیشن ہو رہی ہووے تے اک افسر دور بیٹھ کے اوہدی جسمانی حرکات و سکنات نوٹ کر رہیا ہوندا اے جد کہ اوہدے نال دو تن کیمرے وی لگے ہوندے نیں۔ ایہہ سب اوہدے لئی ہوندا اے کہ جے اوہدی جسمانی حرکتاں معمول توں ہٹدیاں نیں تے ایہدا مطلب ایہہ ہوندا اے کہ ہن اوہ شعوری طور تے خود نوں کنٹرول نہیں کر رہیا بلکہ اوہدا مائنڈ اوہدی باڈی لینگوئج نوں کنٹرول کر رہیا اے تے مائنڈ چونکہ جھوٹ نہیں بولدا انج اوہدا جھوٹ پھڑ لیا جاندا اے۔
مائنڈ نوں کیویں کنٹرول کیتا جاوے؟
(1)وَن ایجنڈا
سب توں پہلاں ایس گل دا تعین ضروری اے کہ تسیں اپنے مائنڈ نال کم لینا چاہندے او۔ ایہہ گل یاد رکھو کہ انسانی دماغ دے کول جدوں کوئی واضح مقصد ہوندا اے اوہدوں ای اوہ شاندار نتائج دیندا اے۔ دنیا دا ہر کنفیوژڈ انسان بہترین دماغ ہون دے باوجود وی بہترین نتائج نہیں دے سکدا۔ مائنڈ نوں کم کرن لئی وضاحت’ وژن تے One agenda چاہیدا اے۔ دنیا وچ جہنے وی مشہور تے کامیاب لوک گزرے نیں اوہناں نے اپنے مائنڈ نوں مائنڈ دتا سی۔ اوہناں دے سامنے واضح تے متعین مقصد سی جہدے پاروں اوہ ہولی ہولی اپنی منزل دے کول ہون لگے۔ انسان اپنے تحت الشعور توں اوہدوں ای کوئی کم لے سکدااے جدوں اوہ اوہنوں اک واضح مقصد دے دیوے۔ فیر اگرچہ ساری دنیا کہہ دیوے کہ ایہہ کم ٹھیک نہیں’ ایہہ بے مقصد اے وغیرہ وغیرہ لیکن اوس شخص نوں اوہناں گلاں نال کوئی سروکار نہیں ہوندا’ اوہ اپنے مقصد وچ تن من دھن نال لگیا ہوندا اے۔
تہاڈے علم وچ ہونا چاہیدا اے کہ انسان دے مائنڈدے کول کوئی مائنڈ نہیں ہوندا۔ اوہنوں مائنڈ دینا پیندا اے فیر ای ایہہ کم کردا اے تے جے اوہنوں کھلا چھڈ دتا جاوے تے فیر انسان گمراہ یا کنفیوژن دا شکار ہو سکدا اے۔ جیویں کہ اک کانسلر دے کول اک جوان آیا کہ میری کیرئیر پلاننگ کر دیو۔ اوہنے پچھیا تسیں کیہ بننا چاہندے او؟ جواب وچ اوہ بولیا: سر میرا دل کردا اے کہ میں انجینئر بن جاواں۔ کانسلر نے کہیا: ٹھیک اے بن جا۔ جوان بولیا: نہیں سرِ امی کہندی اے ڈاکٹر بن جا۔ اوہنے فیر کہیا: تے ٹھیک اے اوہ بن جا۔ جوان فیر بولیا: نہیں سر’ دادا جی دا سفنا سی کہ میں پائلٹ بن جاواں۔ جدوں کانسلر نے کہیا کہ ٹھیک اے فیر پائلٹ بن جا تے اوہ بولیا: نہیں سر!جہاز بہت تیزی نال اچا اڈدا اے’ میرا دل بہت گھبراندا اے۔ایہدے توں پتہ چلدا اے کہ ساڈے اکثر جواناں دے کول مقصد زندگی نہیں تے اوہ کنفیوژن دا شکار نیں۔
One agendaاتے عمل کردے ہوئے انسان کامیابی ضرور پاندا اے تے جدوں اوہ کسی فیلڈ وچ کمال بن جاوے تے اوس فیلڈ دے سارے باکمال لوک اوہدے دوست بن جاندے نیں جد کہ ساڈا المیہ ایہہ اے کہ اسیں ہر فیلڈ وچ ادھورے آں۔ کسی وی مقصد نوں حاصل کر لین دا اولین طریقہ ایہہ اے کہ اپنے مائنڈ نوں اک مقصد دے دیے’ فیر باہر دی دنیا وچ کجھ وی ہو جاوے ‘ تہاڈا ذہن اپنے کم وچ لگیا رہوے گا۔ مسئلہ اوہدوں بندا اے جدوں تعلیم کجھ کہہ رہی ہوندی اے۔ والد صاحب کجھ کہندے نیں تے اج دے نوجوان نے اپنی خودشناسی نہیں کیتی ہوندی تے فیر اوہ بھٹک رہیا ہوندا اے۔ اوہدے اندروں آواز وی آ رہی ہوندی اے کہ تسیں جو کر رہے او اوہ ٹھیک نہیں مگر اوہنے اندر دی آواز نوں سلا دتا ہوندا اے۔ اوہ ٹرینڈ تے رواج دے پچھے چلدا اے تے فیر نتیجہ نکلد ااے کہ اوہ کسی قابل نہیں رہندا۔
انسان بے شک مناسب طرز زندگی اپنائے مگر اپنا عزم تے ارادہ اچا رکھے۔ زمین اتے چلن وچ کوئی حرج نہیں اے’ بس نظر آسمان اتے ہونی چاہیدی ۔فیر مقصد دے نال یگانگت پیدا ہوندی اے لیکن جہڑے انسان دی دعا ای ہر ویلے بدلدی رہندی ہووے تے فیر اوہ پوری کیویں ہووے گی۔ کنفیوژن دا ایہہ عالم اے کہ اسیں اک ویلے وچ انجینئر بنن لئی دعا منگ رہے ہوندے نیں۔ کجھ عرصے مگروں ڈاکٹر بنن دی’ کجھ عرصے مگروں ملازمت کیتی’ فیر ویاہ کیتا تے اوہدے مگروں نہ جانے کیہ کیتا۔ ساڈا رب دی رحمت اتے مکمل بھروسا اے تے ایس گل دا وی یقین اے کہ اوہ ساڈے نال ستر ماواں جہنا پیار کردا اے لیکن جدوں بندہ ای مستقل مزاج نہ ہووے تے فیرا وہدے نال معاملہ اوہدے اپنے رویے دی بنیاد اتے ای ہووے گا۔
یاد رکھو! انسان دی دعاواں وچ اثر اوہدوں آندا اے جدوں اوہناں وچ مستقل مزاجی تے لگن ہووے۔ کائنات انسان نوں جواب اوہدوں دیندی اے جدوں اوہدے کول One Thingہووے۔ قرآن وچ سورالنجم دی آیت ایہو کہندی اے کہ انسان نوں اوہو کجھ ملدا اے جہدے لئی اوہ سعی کردا اے۔ ایتھے کوشش نہیں کہیا گیا کیوں جے کوشش چھوٹا لفظ اے جد کہ اوہدے برعکس دا معنی اے:
اپنا آپ کسی ایک کام میں لگادینا
تے ایسا انسان ای کسی مقام اتے پہنچدا اے۔ ایہدے توں ایہہ گل وی ثابت ہو جاندی اے کہ جو مسلمان ہووے گا اوہ محنتی تے ذمہ دار ہووے گا۔
(2)خود کلامی:
ایہنوں اسیں خود تلقینی وی کہہ سکنے آں۔ ہر انسان ہر ویلے کجھ نہ کجھ خود کلامی اپنے نال کر رہیا ہوند ااے تے ایہہ گلاں انسان دے ذہن وچ چل رہی ہوندیاں نیں۔ ایمرسن دا جملہ اے کہ انسان اوہو بندا اے جو پورا دن اوہ سوچدا رہندا اے۔
جیویں ای انسان اپنے آپ نوں سمجھاندا اے تے اپنے ذہن نوں اک واضح گول دیندا اے تے اوہ اوہدے ول ودھنا شروع ہو جادنا اے۔ا نسان شعوری تے لاشعوری طور تے اپنے نال جہڑی خودکلامی کردا اے اوہ بہت اہم ہوندی اے۔ ایہدے بارے ٹونی روبنس کہندا اے کہ
جہنی معیار دی گلاں تسیں اپنے نال کردے او’ اوہنے ای معیار دا مستقبل تہاڈا منتظر ہوندا اے۔ ہن ہر انسان نوں سوچنا چاہیدا اے کہ میں جو اپنے نال خودکلامی کرنا واں’ اوہ کیسی ہوندی اے تے آیا اوہدے وچ حسن خیال ہوندا اے کہ نہیں۔ ساڈے اکثر خیالات حسن خیال توں خالی ہوندے نیں۔ انسان نوں ہمیشہ ایسے خیالات تے خودکلامی کرنی چاہیدی اے جو اوہدے عزم نوں ہور تقویت دیوے جیویں ایہہ خیال کہ میں کر سکنا واں۔
جیہڑے انسان وچ وی ایہہ خودکلامی ہووے گی اوہ کسی اوکھے کم توں نہیں گھبراوے گا۔ ایسے طرحاں دوجا خیال اے وقت ختم ہو رہیا اے یعنی وقت دے ختم ہو جان دا احساس’ جہنوں وی ایہہ احساس ہووے اوہ اپنا وقت کدی ضائع نہیں کرے گا۔
(3)تحت شعور دا ایندھن:جذبات
ہر اک مشینری لئی ایندھن دی لوڑ ہوندی اے جہدے پاروں اوہ چلدی اے۔ ایسا ای تحت شعور نوں چلان لئی وی ایندھن دی لوڑ اے تے اوہدا ایندھن جذبات نیں۔ انسان اوہو کم کر سکدا جہدے لئی اوہ جذباتی حد تک سوچے۔ جدوں وی انسان اپنے اہداف نوں جذبات دے نال ملا لیندا اے تے اوہدا تحت شعور کم کرنا شروع کر دیندا اے۔
(4)تصور نگاری:
تصور نگاری دا مطلب اے کہ انسان دے جہڑے اہداف نیں اوہناں بارے ایسا سوچنا گویا اوہ زندگی وچ واقع ہو چکے نیں۔ جے انسان دے تصور دی دنیا وچ اوہ واقعہ ہوندا رہندا اے تے اک دن اوہ ضرور وقوع پذیر ہو جاوے گا۔ ایہدے تے امریکہ وچ باقاعدہ اک ریسرچ ہوئی تے باکسنگ دے کھیڈاریاں دی اکھاں بند کروا کے پریکٹس کروائی گئی۔ اوہناں نے ویکھیا کہ جہناں لوکاں دی ذہنی مشق جہنی بہتر سی اوہ جسمانی فٹنس والے کھیڈاری توں ودھ کامیاب سن۔ تصور نگاری دا مطلب ایہہ اے کہ انسان رہوے تے سارے انساناں وچ لیکن اوہدا ہدف کدھرے ہور ہووے تے اوہ اوتھے پہنچ چکیا ہووے۔
(5)اپنے عزائم دی دہرائی:
انسان اپنے عزائم نوں بار بار اپنے دل ودماغ وچ دہراندا رہوے’ جہنوں اسیں مشق وی کہہ سکنے آں۔ باہر دی دنیا وچ جو چاہوے چل رہیا ہووے مگر اندر دی دنیا وچ اوہ ہووے جو انسان چاہندا اے جد کہ عموماً ساڈے نال ایسا نہیں ہوندا’ ساڈے اندر دی بڑی موٹی موٹی تاراں باہر دے حالات نال جڑی ہوندیاں نیں۔ بہت سارے لوک ایسے نیں جہناں دا ریموٹ کنٹرول بیرونی دنیا دے ہتھ وچ ہوندا اے جد کہ انسان لئی ضروری اے کہ اگرچہ ایہدی طبیعت اک کم کرن نوں نہ وی چاہوے فیر وی اوہ اپنے آپ نوں کنٹرول کرنا جاندا ہووے تے ہر طرحاں دے حالات وچ خود نوں ایڈجسٹ کر لیندا ہووے۔ جو وی انسان اپنے موڈ اتے چلدا اے تے اوہ ہمیشہ نقصان چکدا اے کیوں جے انسان دے موڈ دی 16قسماں نیں تے ہن کس کس موڈ دی گل منی جاوے؟
(6)قنون کشش:
ہر اوہ انسان جو ایس قنون دے مطابق زندگی گزاردا اے اوہ اپنی زندگی وچ خوش رہندا اے تے اپنی خواہش تے مقصد نوں پا سکدا اے۔
(7)Mirror technique
ایس تکنیک وچ انسان آئینے دے سامنے کھڑے ہو کے اپنے مائنڈ نوں آرڈر دیندا اے تے ایہدے پاروں اپنے مائنڈ اتے کنٹرول حاصل کر لیندا اے۔
(8)مقاصد نوں لکھ کے رکھنا:
ہر کامیاب انسان ہمیشہ اپنے مقاصد تے اہداف نوں لکھ کے رکھدا اے تے بار بار اوہناں نوں ویکھدا اے۔ بلکہ اپنے درو دیوار اتے وی اوہناں نوں چسپاں کردا اے تاں جے بار بار اوہناں اتے نظر پووے تے مائنڈنوں یاد دہانی ہووے کہ ایس مقصد نوں حاصل کرنا اے۔ ایس طریقے نال وی انسان اپنے مائنڈ نوں کنٹرول کر کے ایس خاص مقصد لئی ایہنوں تیار کر سکدا اے۔
یاد رکھو! مائنڈ کنٹرول کرن دا مطلب اے ضبط نفس’ جدوں ایہہ کنٹرول ہو جاوے تے فیر انسان اپنے جذبات’ خواہشات تے ہر طرحاں دی کیفیات نوں کنٹرول کر لیندا اے تے ایہہ یقینا اوکھا کم اے۔دنیا فتح کرن مگروں سکنداعظم ایہہ سوچ کے اک بزرگ دے کول چلا گیاکہ اوہ ایہدی بہادری اتے شاباش دیوے گا لیکن بزرگ نے کہیا: تسیں جو کیتا اوہ کوئی وڈا کم نہیں۔ سکندراعظم بولیا: تسیں کیسے درویش او؟ میں ساری دنیا فتح کیتی اے تے تسیں بول رہے او کہ میں آسان کم کیتا اے۔ بزرگ نے کہیا:اک کم ایہدے توں وی اوکھا اے جے اوہ کر لوو تے۔ سکندر اعظم نے پچھیا: کیہڑا کم؟ بزرگ بولیا: اپنے آپ نوں کنٹرول کرنا’ اپنے نفس نوں نکیل پانا۔
درحقیقت عظیم پہلوان اوہو ہوندا اے جو اپنے آپ نوں کنٹرول کرنا جاندا ہووے۔ زندگی وچ ہمیشہ اوہو فصل بوئو جہدا پھل تسیں وڈنا چاہندے او۔ اسیں بونے کجھ آں تے آرزو کسی ہور شے دی کرنے آں۔ کامیابی دی فصل وڈن لئی ضروری اے کہ کامیابی دی فصل وے بوئی جاوے تے کامیابی لئی بنیادی شرط ایہہ فیصلہ کرنا اے کہ تسیں چاہندے کیہ او؟ تے ایہہ فیر ہو سکے گا جدوں تسیں اپنے مائنڈ نوں کوئی مائنڈ دیو گے۔