امجد نواز وڑائچ دی کتاب پنجاب کٹہرے میں دا مکھ وکھالی اکٹھ

لہور وچ ایس ہفتے اک اہم تقریب سیاسی دانشور’ ادیب’ صحافی تے استاد امجد نواز وڑائچ دی کتاب ”پنجاب کٹہرے میں” دی رونمائی دی صورت ہوئی۔ ”پنجاب کٹہرے میں” دراصل پنجاب’ پنجابی’ پنجابیت تے پنجابیاں دی تریخ تے تریخ نال جڑے حقائق تے حکایتاں اتے مشتمل اے۔ جہناں نوں بقول مصنف دنیا دے سامنے مسخ کر کے تے تروڑ مروڑ کے پیش کیتا گیا اے۔ بھانویں ایس سلسلے وچ تریخ دے مختلف دور وچ تھوڑا بہت کم ہوندا رہیا اے۔ جدید عہد وچ بدھا پرکاش’ عزیز الدین احمد’ چودھری اعتزاز احسن تے بعض دُوجے تریخ داناں نے ایس موضوع اتے سیر حاصل لکھیا اے تے زیر مطالعہ کتاب وی دراصل ایسے سلسلے دی کڑی اے جہنوں مصنف نے ”پنجاب اتے ہون والے بیرونی حملیاں دے خلاف پنجابی عوام دی مزاحمت دی تریخ دا تنقیدی تجزیہ” دے نام توں پیش کیتا اے۔ حوالہ جات تے حواشی دے نال ایہہ کتاب کم و بیش 390 صفحیاں اتے مشتمل اے جہدے وچ پنجاب توں متعلق کوئی ایسا موضوع نہیں جہنوں بھرویں طریقے تے عمدگی دے نال پیش نہ کیتا گیا ہووے۔ کتاب دی ترتیب دیباچہ’ پیش لفظ تے پنجاب دی تریخ مگروں پنج باباں وچ تقسیم کیتی گئی اے۔ پہلے باب وچ پنجاب اتے حملہ آوراں دی آمد تے اوہدے جواب وچ پنجابیاں دی مزاحمت اتے تفصیلی چانن پایا گیا اے۔ دُوجے باب وچ قدیم پنجاب دی تریخ تے ایتھے دے حکمراناں دی حکمرانی دا اجمالی تعارف پیش کیتا گیا اے تے انج ایس کتاب دے مندرجات نوں بتدریج اگے ودھایا گیا اے۔
الحمرا مال روڈ دے ہال نمبر3وچ ہون والی ایہہ تقریب ایس لئی وی یادگار سی کہ کتاب اتے گل بات کرن والے موجود سن تے پورا ہال سامعین نال کھچا کھچ بھریا ہویا سی۔ سامعین وی صاحبان ذوق سن کہ نہ صرف تقریب دے اخیر تک موجود رہے۔ ساریاں دی گلاں نوں دل لا کے تے اکھاں کھول کے سن رہے سن تے جتھے بندی سی داد وی بے ساختہ دیندے سن۔ ایس تقریب دی نظامت عبداللہ ملک نے سرانجام دتی۔ تاہم درمیان وچ صاحب کتاب جتھے کسے نوع دی وضاحت ضروری ہوندی سی اٹھ کے ضرور دیندے سن۔
تقریب دی صدارت نامور شخصیت’ شاعر’ وکیل تے سیاسی رہنما چودھری اعتزاز احسن نے کیتی جد کہ کتاب دے مندرجات اتے گل بات کرن والیاں وچ پروفیسر محبوب حسین’ چیئرمین شعبہ تاریخ گورنمنٹ کالج یونیورسٹی’ نامور صحافی سہیل وڑائچ’ پروفیسر نبیلہ رحمن تے راقم شامل سن۔راقم نے گل بات کردیاں آکھیا کہ پچھلے کئی سالاں توں اسیں پنجاب تے پنجابیاں دی تریخ دی درستی دے عمل وچ ای مصروف آں تے ہن پچھلے کئی سالاں توں ایس گل دا احساس وی جڑاں پھڑن لگیاسی کہ سانوں پنجاب دے حوالے نال کجھ سوچن تے ایہنوں بدلن دی لوڑ اے حالانکہ پچھلے 75 ورھیاں دے دوران نہ تے اسیں پنجابی زبان نوں تعلیم دا حصہ بنا سکے آں تے نہ ای ایہدی تہذیب تے ثقافت نوں بچان لئی کماحقہ کوئی کم سرانجام دے سکے آں۔ تاہم ایہہ گل یقینا قابل ستائش اے کہ ساڈے بعض دانشور گاہے گاہے پنجاب تے پنجابی زبان و ادب نوں نظرا انداز کرن دے عمل دے دوران صاحبان اقتدار و اختیار نوں اپنی تحریراں راہیں ضرور جھنجھوڑدے رہے نیں۔ پروفیسر محبوب حسین نے کہیا کہ ایہہ اک اہم تے حساس موضوع اتے تخلیق کیتی گئی کتاب اے تے ایسی کتاباں دی تصنیف دا عمل نہ صرف ایہہ کہ انفرادی سطح اتے جاری رہنا چاہیدا بلکہ ایہہ کم سرکاری اداریاں دے تحت ہونا چاہیدا اے جہدی سرپرستی حکومت نوں اپنے ہتھاں وچ لینا چاہیدی اے۔
ڈاکٹر نبیلہ رحمن نے وی امجد نواز وڑائچ دے ایس کم نوں سراہندے ہوئے لوکاں دی توجہ ایس پاسے مبذول کروائی کہ پنجاب نوں اک خاص منصوبے دے تحت نظرانداز کیتا گیا تے پچھے رکھیا گیا تے ایہدے تے دُوجے علاقیاں دی زباناں تے کلچر نوں تھوپن دی کوشش کیتی گئی۔ دشمن اپنی چال وچ کامیاب رہیا تے اسیں اجے تک ایس نقصان دا خمیازہ بھگت رہے آں۔ ڈاکٹر نبیلہ رحمن نے اپنی گل بات وچ امجد نواز وڑائچ نوں ایس گل دی پیشکش وی کیتی کہ اوہ جدوں وی چاہن’ ایس کتاب دی تقریب جھنگ وچ وی رکھی جا سکدی اے۔ شرط صرف اک ایہو اے کہ اعترزاز احسن وی ایہدے وچ ضرور تشریف لیان۔
صاحب کتاب امجد نواز وڑائچ نے اپنی ایس کتاب دی تصنیف دا کارن بیان کردے ہوئے کہیا کہ میرے نال مسئلہ ایہہ رہیا کہ مینوں پنجاب تے پنجابیاں دے حوالے نال تے اوہناں دے خلاف گلاں سندے ہوئے پوری عمر لنگھ گئی جہنے میری توجہ تریخ وَل دوائی تے میں متعلقہ موضوع دے حوالے نال کھوج پرکھ تے تحقیق شروع کردتی تے پنجاب تے پنجابیاں دا درست تے اصل امیج لیان دی کوشش وچ زندگی دے بہت سارے سال گزار دتے تے باقی عمر وی جہڑی میری موجوداے ہن ایسے کم وچ لنگھے گی۔
صاحب صدر چودھری اعتزاز احسن کہ پنجاب جہناں دا خاص موضوع اے تے جہناں دی ایس موضوع اتے ”انڈس ساگا” (سندھ ساگر) دے نام توں کتاب خاص استناد رکھدی اے نے ایس کتاب تے صاحب کتاب دے کم دی بے حد پذیرائی کیتی تے آکھیا کہ جنرل ضیا الحق دے زمانے وچ جدوں مینوں جیل وچ پایا گیا تے میں دراصل تریخ دا مطالعہ کیتا تے خاص طور تے پنجاب میرا اوہدوں وی موضوع سی تے پنجاب میرا ہن وی موضوع اے۔ امجد نواز وڑائچ نے ایس کتاب دے ذریعے لوکاں دی بے شمار غلط فہمیاں نوں دور کیتا اے۔ اوہناں نے آکھیا کہ پنجاب دی دھرتی تے اوہدے ہیروز
نوں اک خاص سازش دے تحت بدنام کیتا گیا۔ ایہدی بنیاد انگریز نے رکھی تے ایہدے وچ اک خاص علاقے دی اشرافیہ ایہدی تابعداری دے ذریعے ایہدا مقصد پورا کردی رہی۔ اوہناں نے خاص طور تے ایس غلط فہمی نوں دور کیتا کہ راجہ پورس نے سکندراعظم کولوں شکست کھاہدی۔ اوہناں نے تیمورلنگ دا رستہ روکن والے جسرتھ کھوکھر’ اکبر دے زمانے وچ اوہدا ناطقہ بند کر دین والے دُلا بھٹی تے جنگ آزادی دے ہیرو احمد خان کھرل دا بطور خاص تذکرہ کیتا تے آکھیا کہ جے تسیں ایہہ پتہ کرنا ہووے کہ کہڑی جنگ وچ کون فاتح رہیا تے کہنوں شکست ہوئی تے تہانوں ایہہ ویکھنا چاہیدا اے کہ جنگ مگروں اوس ریاست دا حکمران کون ہوندا اے اوہ جہدے نال جنگ کر کے ریاست کھون دی کوشش کیتی گئی یا فیر جہنے حملہ کیتا۔تقریب نال سہیل وڑائچ نے وی خطاب کیتا تے امجد نواز وڑائچ دے ایس کم نوں بے حد سراہیا تے آکھیا کہ یقینی طور تے سانوں ایس کتاب دے دُوجے حصے دا وی انتظار رہوے گا تے جہڑی محنت’ لگن تے دیانتداری نال اوہ ایہہ کم کر رہے نیں میری خواہش اے کہ اوہ ایہدے نال جڑے رہن تے اوہ ساری غلط فہمیاں دور کرن دی کوشش کرن جہڑیاں اوہ سمجھدے نیںکہ لوکاں دی گمراہی دا کارن بن سکدیاں نیں۔ ایہہ اک اہم تے بھرویں تقریب سی جہنوں سامعین دی کثیر تعداد نے ہور وی بامعنی بنا دتا!!۔