ڈاکٹر اجمل نیازی دی پہلی برسی تے کجھ یاداں

وہ نہیں ہے پھر بھی ہم جب یاد کرتے ہیں اُسے
ایسے لگتا ہے ہمارے درمیاں موجود ہیں
انسانی فطرت دے رچائو وچ یاداں دی خوبصورتی دا اک گلشن آباد ہوندا اے جہدے وچ موسم بہار تے خزاں دونویں ای جنم لیندے نیں۔ حسیں یاداں شگفتہ’ پاکیزہ تے دلکشی دے احساس نال بھریاں ہوندیاں نیں۔ چونکہ جدوں فطرت تے یاداں دا ملاپ اکٹھا کیتا جاندا اے تے جذبات دا آنگن وسیع رتاں دی بہار پیداکر دیندا اے۔ جدوں وِچھڑے ہویاں دی یاد وچ تڑپدا ہویا دل’ لنگھے دناں دی چلمن توں جھاتی ماردی یاداں دی خشک اکھاں’ اداسی دی چادر پائے سردی دی آمد تے اسمان توں وَگدے مینہ دی رم جھم چہرے اتے پیندی اے تے اَکھاں وچ رازاں دی دنیا تے یاداں دے گھر وچ آباد اک شخص ڈاکٹراجمل نیازی اپنے ایہناں شعراں پاروں یاد آندے نیں کہ:
اک شخص جزیرہ رازوں کا اور ہم سب اُس میں رہتے ہیں
اک گھر ہے اُس کی یادوں کا اور ہم سب اُس میں رہتے ہیں
اک درد پرانے زخموں کا اب اُس کا لطف بھی ختم ہُوا
اک غم ہے اچھے وقتوں کا اور ہم سب اُس میں رہتے ہیں
20ویںصدی دے اسمان ادب اتے چمکن والے تابندہ ستاریاں وانگوں بہت سارے نام سامنے آئے جہناں نے اردو’ پنجابی ادب دا دامن اپنی تخلیقات نظم و نثر نال مالا مال کیتا جہناں وچ ڈاکٹر اجمل نیازی بہ حیثیت شاعر وی تسلیم کیتے گئے تے بہ حیثیت نثر نگار وی۔ اوہناں دی بہترین شاعری تے نثر نگاری دی بنا اتے اوہناں دا قارئین شعرو سخن وچ اعتبار اج وی قائم اے۔ شاعری دے خان اعظم منیر نیازی’ کالم نگاری دے خان اعظم بارے لکھدے نیں کہ ”اجمل جدوں سخن کردا اے تے نثر تے شعر وچ فاضلہ مٹ جاندا اے۔ اوہ مینوں اپنے قبیلے دا سردار کہندا اے تے اوہ مینوں اپنے جیا لگدا اے۔ اوہ تخلیقی کیفیتاں وچ آباد رستیاں وچ میرے ہمراز وانگوں اے۔ اوہ میرے نال ہوندا اے تے میں تحفظ محسوس کرنا واں۔ اوہدے نال میری اصل ملاقات کسے ہور جہان وچ ہووے گی”۔
ایسی ادبی شخصیات بڑیاں گھٹ نیں جہناں نے شاعری کیتی تے نثر نگاری وی۔ ڈاکٹر اجمل نیازی دونویں میداناں وچ یکساں مقبول تے کامیاب ٹھہرے تے منیر نیازی تے دوجے اہل دانش وانگوں اوہناں دے فن پارے اردو’ پنجابی ادب دا وقعی سرمایہ قرار پا چکے نیں۔ منیر نیازی تے ڈاکٹر اجمل نیازی دونویں اج اک ای جہان وچ موجود نیں۔
اپنے پہلو میں کوئی جنت لئے پھرتا ہے وہ
اس کی خاطر اِس جہاں میں وہ جہاں موجود ہے
ڈاکٹر اجمل نیازی اپنے مخصوص انداز وچ شعر کہندے تے پڑھدے۔ اوہناں دی شاعری زندگی دا اوہ نغمہ اے جہدے وچ انسانی کرب تے حالات حاضرہ دی داستاناں عیاں نیں۔ اوہناں دے ہاں حسن و عشق دا روایتی انداز تے سرزمین وطن دے جانثاراں دا ترانہ ملدا اے۔
یقیں کی سر زمیں ظاہر ہوئی اپنے لہو میں
یہ ارضِ بے وطن اپنا ترانہ ڈھونڈتی ہے
اوہناں دی تخلیقات نوں پڑھ کے لوک اج وی اوہنوں حیرت نال ویکھدے تے یاد کردے نیں جہدا ادبی دبدبہ گورنمنٹ کالج تے اورینٹل کالج’ پاک ٹی ہائوس تے دوجی محفلاں تک پھیلیا سی تے جہڑا دیدیاں دے گروہ وچ اک نمایاں امکان رکھدا سی۔ دبلا پتلا جسم’ پیراں توں لے کے متھے تک چٹا رنگ’ سڑکاں اتے چلدے پھردے انگریزاں نال رَلدے ملدے ہوئے نین نقش والے اجمل نیازی نوں عام لوک صوفی آکھدے جدکہ خاص لوک سردار جی تے بے تکلف دوست ”پگڑی والی سرکار” دے نام توں یاد کردے نیں۔او ہر ویلے تے ہر موسم وچ شلوار قمیض تے واسکٹ ای پانا پسند کردے’ او لہور وچ رہندے ہوئے بندوق دی بجائے داڑھی مچھ دا رعب پاندے۔ اوہناں دا قلم کسے طاقتور’ باطل دے سامنے کسے تلوار توں گھٹ نہیں سی۔ اوہناں دے شاعرانہ مزاج وچ صوفی طرزاحساس وچ محبت تے عقیدت دا رنگ ویکھن نوں ملدا۔اوہ اپنی شاعری دے حوالے نال کہندے کہ ”شاعری میری پہلی محبت اے تے ایہدا اوہو حشر ہویا جو پہلی محبت دا ہوندا اے مگر محبت سفر کردی اے تے شاعری سفنے ویکھدی اے’ اَن ویکھے رستیاں اتے تے نامعلوم منزلاں وَل محبت میری ہم سفر اے تے شاعری میری ہم راز اے۔ محبت میری گفتگو’ میری آواز تے میری جستجو اے۔ شاعری میری ساری سرگرمیاں تے سرمستیاں وچ جھمدی اے’ میری فرصتاں تے مشعلیاں وچ نچدی اے’ میری تنہائیاں تے سچائیاں وچ تڑپدی اے”۔
ڈاکٹر اجمل نیازی ”قریۂ عشق” دا بے نوا مسافر اے جہڑا اپنے دل دی گل کہن وچ کسے نال کوئی Compromise نہیں کردے۔ ایمان’ ارمان تے رومان تے انسان نال بھریا ہویا صداقت تے محبت دا سچا مسافر ڈاکٹر اجمل نیازی اپنی بے نیازیاں کارن جہان ادب وچ اپنی تخلیقی تے قلمی صلاحیتاں پاروں رومانیت تے روحانیت دی سانجھ وچ سرگوشی تے مدہوشی وچ یکجا سنائی تے وکھائی دیندا اے ۔ اوہ زندگی دے ہر لمحے وچ اپنی خواہشاں تے منزلاں نوں پا لین دی جستجو وچ مگن رہندا اے۔ اوہناں دی مشہور زمانہ غزل توں دو شعر ملاحظہ کرو۔
اضطرابِ شوقِ بے حد میں کہیں رہتا ہے وہ
کائناتِ روحِ احمدۖ میں کہیں رہتا ہے وہ
دائرہ در دائرہ صدیاں بلاتی ہیں اُسے
سچی آوازوں کے گنبد میں کہیں رہتا ہے وہ
ایسے غزل دا مقطع ویکھو کہ:
ہجر کے غارِ حرا میں دیکھتے اجمل کو تم
قریہء عشقِ محمدۖ میں کہیں رہتا ہے وہ
ڈاکٹر اجمل نیازی دے ہاں زندگی توں شاعری تک تے ہستی توں لے کے سرمستی تک سب کجھ وکھرا تے دل پذیر وکھائی دیندا اے۔ ڈاکٹر صاحب دے کالم اوہناں دی فکر تے شخصیت دی بڑی عمدہ ترجمانی کردے۔ اوہ مجلسی بندے تے مکالمے دی اہمیت نوں بخوبی سمجھدے کیوں جے اوہ لفظاں نال کھیڈن دے فن نال خوب واقف سن۔ اوہ اپنی من موہنی گل بات نال دلاں نوں انج مسخر کر لیندے کہ مٹھے بول وچ جادو اے دا تصور تے خیال حاضرین سامعین تے ناظرین نوں مسحور کر کے اپنی گرفت وچ لے لیندا۔ اوہناں نے بہت سارے ملکاں دے دورے وی کیتے۔ خاص طور تے 1983 ء وچ اوہناں نے جدوں انڈیا دا سفر کیتا۔ عطاالحق قاسمی تے انور مسعود نال سن جتھے اوہ امرتسر’ انبالہ’ لکھنو تے علی گڑھ گئے۔ اوہدے متعلق عطاالحق قاسمی دسدے نیں کہ ”میں تے اجمل نیازی اک واری مشاعریاں وچ رلت لئی انڈیا وی گئے۔ مینوں ایس دوران دنیادار اجمل کسے ہور دنیا دا باشندہ لگیا۔ واپسی تے اوہنے انڈیا دا سفرنامہ لکھیا جہڑا ”مندر میں محراب” دے عنوان نال کتابی صورت وچ شائع ہویا تے ایس کتاب وچ اوہو نثر سی جہدا میں فین سی۔ بالکل انوکھی تعظیمات’ بالکل انوکھا انداز ایہو انداز اوہدی شاعری وچ وی پایا جاندا سی”۔
اک چنگے انسان دی ایہہ خوبی وی اے کہ اوہ ہر موڑ تے سچ بولدا اے’ چاہے ظالم بادشاہ دے سامنے حق گل کہنا ہووے یا اپنی ذات دے خلاف گواہی دینی ہووے۔ ایہہ کم سب توں اوکھا تے دشوار اے مگر جہڑے
اہل حق ہوندے نیں اوہ اپنی ذات دے خلاف وی گواہی دے دیندے نیں جہناں توں اوہناں دا بول بالا ہو جاندا اے۔ قدرت نے جہناں قلم کاراں دے ہتھ وچ قلم پھڑایا ہووے’ اوہ جے سچ تے حق تحریراں لکھن تے اوہ کار ادب ٹھہرے گا تے کار ثواب وی ہووے گا۔ ڈاکٹر اجمل نیازی نے جہڑے قلم دا سہارا لیا اوہ اج وی اوہدے زندہ ہون دی گواہی دے رہیا اے۔ ڈاکٹر اجمل نیازی ان ویکھے زمانیاں توں سویر دے اُجالے وانگوں ”مثل سحر گھلیا گیا اوہ مسافر اے جہڑا ستے ہوئے لوکاں نوں اندروں جگان دا ہنر جاندا اے۔ بقول صوفیہ بیدار کہ ”اوہ جاندا اے کہف جر دی گواہی وچ کیہ پیغام پنہاں اے۔ سچے تخلیق کار دے دل دا آنگن سرگوشیاں توں دھڑک اٹھدا اے تے پچھلا پہر رومانس دی بارشاں نال مہک اٹھدا اے۔ اجمال دے جہاناں دا ظہور ہوندا اے تے اوہ رومانیت تے روحانیت دی ڈُنگی کیفیتاں وچ سفر کردا ہویا جہان شاعری وچ معتبر ہوندا اے”۔ڈاکٹر صاحب نال میری بوہتی ملاقات دن دے پچھلے پہر ای ہوندی۔ اوہناں دے حوالے نال بہت ساری یاداں تے گلاں میری زیر طبع کتاب میری زندگی دا سرمایہ نیں۔ ڈاکٹر صاحب 18اکتوبر دے دیہاڑ ساڈے توں ہمیشہ لئی وِچھڑ گئے۔ مگر اوہناں دی یاداں تے گلاں دے پھل اج وی اپنی خشبو تقسیم کر رہے نیں۔ ڈاکٹر صاحب جئی باہمت تے باکردار شخصیت جہناں نے اسلامی جمہوریہ پاکستان دے نال نال پوری دنیا وچ تعلیمی’ صحافتی’ ادبی تے انسانیت دی فلاح و بہبود لئی اعلیٰ خدمات سرانجام دِتیاں اوہناں نوں کسے صورت وی دل توں بھلا یا نہیں جا سکدا۔ اخیر وچ برادر عزیز احسن نیازی’ سلمان نیازی تے رفعت بھابھی کولوں ڈاکٹر صاحب دی پہلی برسی اتے تعزیت کردے ہوئے ایس شعر دے نال اجازت چاہواں گا۔
عہدِ غفلت میں مجھے مثلِ سحر بھیجا گیا
دیر تک سوئے ہوئے لوگوں کے گھر بھیجا گیا