میانہ روی۔۔۔پرسکون زندگی دا مظہر

تن حضرات نبی کریمۖ دی ازواج مطہرات دے گھراں وَل آپ دی عبادت دے متعلق پچھن آئے۔ جدوں اوہناں نوں نبی کریمۖ دا عمل دسیا گیا تے جیویں اوہناں نے اوہنوں گھٹ سمجھیا تے آکھیا کہ ساڈا نبی کریمۖ نال کیہ مقابلہ! آپ دی تے ساری اگلی پچھلی لغزشاں معاف کردتیاں گئیاں نیں۔ اوہناں وچوں اک نے آکھیا کہ اج توں میں ہمیشہ رات بھر نماز پڑھیا کراں گا۔ دوجے نے آکھیا کہ میں ہمیشہ روزے وچ رہواں گا تے کدی ناغہ نہیں ہون دیاں گا۔ تیجے نے آکھیا کہ میں زنانیاں توں جدائی اختیار کر لوواں گا تے کدی نکاح نہیں کراں گا۔ فیر نبی کریمۖ تشریف لیائے تے اوہناں کولوں پچھیا کیہ تسیں ای ایہہ گلاں کیتیاں نیں؟ سن لوو! اللہ تعالیٰ دی قسم! اللہ رب العالمین کولوں میں تہاڈے توں ودھ ڈرن والا آں۔ میں تہاڈے توں ودھ پرہیز گار آں لیکن میں جے روزے رکھنا واں تے افطار وی کرنا واں۔ نماز پڑھنا واں (رات وچ) تے سونا وی آں تے میں زنانیاں نال نکاح کرنا واں۔ پس میرے طریقے توں جہنے بے رغبتی کیتی اوہ میرے وچوں نہیں اے۔(صحیح البخاری:5063)
میانہ روی انسانی زندگی دا اوہ اہم عنصر اے جہدے پاروں زندگی پرسکون تے بہترین ہو جاندی اے۔ چاہے اوہ رہن سہن ہووے’ کھان پین ہووے’ لباس ہووے یا دینی معاملات۔ ایہووجہ اے کہ دین نے وی میانہ روی تے اعتدال نوں بہترین طریقہ قرار دتا اے۔ سیرت النبیۖ دا مطالعہ کرن توں پتہ چلدا اے کہ پیغمبرانہ ذمہ داریاں تے عبادت دے باوجود آپۖ اپنی ذاتی زندگی نوں وی بہترین انداز وچ گزاردے نظر آندے نیں۔ آپ گھر دے کماں وچ گھر والیاں دے ہتھ وڈاندے ‘ اپنے کم خود کردے ، بیماراں دی بیمار پرسی وی کردے ‘ اپنے نواسیاں دے نال ہسدے کھیڈدے تے اوہناں دی تربیت وی رکدے نظر آندے نیں۔
دراصل کامیاب زندگی دا راز وی ایہو اے کہ اوہدے وچ سارے دینی تے دنیاوی کماں نوںمیانہ روی دے نال چلایا جاوے تے کسے اک پاسے ایس قدر بوہتی توجہ نہ دتی جاوے کہ ایہدی وجہ نال دوجے پاسے دے حقوق پامال ہون۔اج دی ماڈرن دنیا وچ زندگی دی رفتار انتہائی تیز ہو گئی اے جہنے ہر انسان نوں تیز رفتار بنا دتا اے تے ہن ہر شخص ودھ توں ودھ محنت کرنا تے پیسے کمانا چاہندا اے لیکن کامیابی دے پچھے انھے وا نسدے نسدے اوہ ایس گل نوں بھل جاندا اے کہ اوہدے اپنے ایس توں بہت پچھے رہ گئے نیں۔ اوہ پیسہ تے کما لیندا اے’ نام وی بنا لیندا اے لیکن اپنیاں دی صورت وچ قدرت نے اوہنوں خوبصورت تحفے دتے ہوندے نیں اوہ ایہدی بے رخی دا شکار ہو کے اوہدے ہتھوں نکل جاندے نیں تے نتیجتاً اوہ کھوکھلے پن دا شکار ہو کے چین تے سکون توں محروم ہو جاندا اے۔
اک پرسکون زندگی دی بنیاد ایس گل اتے ہے کہ انسان اپنی پیشہ وارانہ تے ذاتی زندگی وچ توازن کیویں قائم کردا اے لیکن مسئلہ ایہہ ہے کہ ایتھے اٹھارہ اٹھارہ گھنٹے کم وچ مصروف رہیا جاندا اے۔ بندہ کم کردے کردے مشین بن جاندا اے۔ اوہ اپنی ذاتی زندگی تے بیوی بچیاں لئی وقت نہیں کڈ سکدا۔ اوہ ایہہ بھل جاندا اے کہ مشیناں نوں وی دیکھ بھال تے مرمت دی لوڑ ہوندی اے وگرنہ مشیناں چھیتی خراب ہو جاندیاں نیں تے انسان تے انسان اے اوہدے اپنے جذبات نیں’ اوہ خوش ہوندا اے’ ناراض ہوند ااے’ غصہ کردا اے تے تھک وی جاندا اے’ اینی ساری کیفیات توں لنگھن والے شخص نوں ذہنی تے جسمانی سکون دی لوڑ ہوندی اے۔جے اوہنوں آرام تے اطمینان دے لمحے میسر نہ آن تے اوہدی زندگی وچ چڑچڑاپن تے ذہنی دبائو شروع ہو جاندا اے۔
اسیں جے دوجے ملکاں دی گل کریے تے اوتھے وی مقابلے دی سخت فضا اے۔ ہر شخص تیزی وچ اے تے زندگی وچ اَگے ودھنا چاہندا اے لیکن اوہدے نال اک چیز دا احساس اوتھے موجود اے۔ اوہ کم تے ذاتی زندگی نوں وکھرا رکھن دی کوشش کردے نیں۔ اوہ ہفتہ بھر سخت محنت کردے نیں لیکن فیر ویک اینڈ نوں سیرو تفریح کردے تے خود نوں ذہنی طور تے تازہ دم وی کردے نیں۔ کم دے دوران اوہناں دی پوری توجہ کم اتے ہوندی اے تے سیرو سیاحت وچ فیر اوہ کم دے متعلق فکراں نہیں پالدے جد کہ ساڈے ہاں انج نہیں اے۔ ایتھے دو طرحاں دے مزاج نیں۔ اک طرحاں دے لوک ا وہ نیں جہڑے کم نوں سنجیدگی نال لیندے ای نہیں۔ کم ویلے سیاسی گل بات’ سیرو تفریح دی گلاں عام کیتیاںجاندیان نیں۔ کم توں جان چھڈان دی کوشش کیتی جاندی اے یافیر بس کسی نہ کسی طرحاں دفتری وقت نوں گزاریا جاندا اے۔ دوجا مزاج اوہ اے جہڑا کم نوں ایس قدر سر اتے سوار کر لیندا اے کہ گھر آ کے وی کم وچ لگے ہوندے نیں۔ یعنی اوہناں دا دفتر پھیلدے پھیلدے اوہناں دے گھر تک آ جاندا اے۔ کم دے سلسلے وچ اوہ اپنے آپ نوں’ اپنی فیملی نوں’ دوست احباب تے رشتہ داراں نوں وی بھل جاندے نیں۔ ایسے لوک جے سیرو تفریح تے وی جان تے اوتھے وی کم دی فکراں اوہناں نوںلطف اندوز ہون نہیں دیندیاں۔ ایہہ لوک نام تے کما لیندے نیں لیکن اوہناں دی زندگی توں انسان ہولی ہولی گھٹ ہوندے جاندے نیں تے فیر ایہہ سماجی طور تے کلے ہو جاندے نیں۔ گیری کلر آکھدا اے کہ کم دی مثال ربر والی گیند وانگوں اے۔ اوہنوں زمین تے ماریے تے ایہہ دوبارہ تہاڈے ہتھ تک واپس آندی اے جد کہ فیملی’ صحت’ دوست تے عزت دی مثال شیشیاں نال بنی گیند وانگوں اے۔ ایہہ ہتھوں چھٹ جاوے تے فیر اوہناں دی صرف کرچیاں ای ملدیاں نیں۔
زندگی وچ سو فیصد توازن کیویں ممکن اے؟
ایہدا جواب اے ایسا کسی لئی وی ممکن نہیں اے۔ بعض دی معاشی زندگی بہت زبردست اے مگر گھریلو زندگی بہت خراب اے۔ انسان دی زندگی دے بہت سارے پہلو ہوندے نیں۔ کامیاب توں کامیاب انسان زندگی دے کسے نہ کسے شعبے وچ کمزور ہوندا اے۔ جے انبیا کرام دے علاوہ ویکھیا جاوے تے سانوں ایسی کوئی شخصیت نظر نہیں آندی جو اپنی زندگی دے سارے معاملات وچ مثالی توازن قائم رکھ سکی ہووے۔ رشتیاں وچ توازن بہت اہم تے نازک معاملہ اے۔ ایہہ سوفیصد بہترین نہیں ہو سکدا۔ اسیں بس ایہہ کوشش کرنی اے کہ جس قدر ساڈی استطاعت اے اوہدے مطابق خود نوں بہترین بنان دی کوشش جاری رکھیے۔ہر انسان بیک وقت کئی ساری ذمہ داریاں نبھا رہیا ہوندا اے۔ اوہ پتر’ بھرا’ شوہر تے پیو ہوندا اے۔ اوہدے رشتے دار وی ہوندے نیں۔ دوست احباب وی ہوندے نیں۔ کجھ دوست انتہائی قریبی’ انتہائی بااعتماد تے کجھ عام جئے ہوندے نیں۔ کجھ لوگ اوہدے ماتحت ہوندے نیں۔ اوہ ایہہ ذہن وچ رکھے کہ کیویں میں دوجے سارے معاملات پورے کرن دے نال نال اوہناں ساری لوکاں نوں وی چنگے انداز وچ ہینڈل کراں تے اپنی ایہناں ذمہ داریاں نوں بہترین انداز وچ نبھاواں۔
اک خوشگوار تے صحت مند زندگی دا مطلب ایہہ نہیں کہ تسیں اپنی پیشہ وارانہ تے ذاتی زندگی نوں 50,50فیصد دے دو حصیاں وچ ونڈ دیو بلکہ ایہدا مقصد زندگی دے بارے اک ایسی لچکدار منصوبہ بندی اے جہدے ذریعے ذاتی تے پیشہ وارانہ زندگی وچ توازن تے اعتدال قائم ہووے۔ اوہدے نال ایہہ وی ضروری اے کہ تسیں کسے اک زندگی نوں اپنے ذہن اتے غیر ضروری انداز وچ حاوی نہ کرو۔ کم دی فکراں اپنے گھر نہ لیائو تے گھر دی پریشانیاں نوں کم دے دوران اپنے سر تے سوار نہ رکھو۔ پیشہ وارانہ زندگی نوں پوری اہمیت تے ترجیح دیو مگر اوہدے لئی اپنی ذاتی زندگی’ سماجی تعلقات تے دوجے معاملات نوں نظرانداز نہ کرو بلکہ اوہناں نوں پوری اہمیت دیو۔ پیشہ وارانہ تے ذاتی زندگی’ دونویں جگہ اپنی خوشیاں تے ذہنی سکون دا خیال رکھو۔
Work-life Balance
دا مسئلہ اوہدوں شروع ہوندا اے جدوں انسان ایہہ سوچ لیندا اے کہ مینوں تے میری فیملی نوں جہڑے مسائل نیں اوہناں دا حل صرف پیسے وچ اے۔ ایہدے لئی مینوں اینا اینا پیسہ کمانا اے۔ فیر اوہ ایس کوشش وچ لگ جاندا اے تے دن رات دی پروا توں آزاد ہو کے اوہدے پچھے لگ جاندا اے۔ ایہہ سوچ غلط اے۔ بوہتا پیسہ واحد حل نہیں اے بلکہ ایس توں اہم چیز اے۔ انسان دا اپنی خواہشاں نوں کنٹرول کرنا۔ ایہہ خواہشاں ای نیں جو انسان نوں پیسے دے پچھے نساندیاں نیں تے اک طرحاں توں اوہنوں غلام بنا لیندیاں نیں حالانکہ جے اک انسان نوں تن وقت دی روٹی’ مناسب لباس تے گھر ملیا ہووے تے اوہنوں ہور پیسے دے پچھے نسن دی لوڑ ای کیہ اے۔
Work-life Balance
نوں کنٹرول کرن لئی ایہہ وی ضروری اے کہ انسان ایسا کم کرنا چھڈ دیوے جہدی وجہ نال اوہدی ذاتی زندگی خراب ہو رہی اے۔ کیوں جے صرف پیسہ کماناای زندگی نہیں اے۔ جے انسان دے کول اپنیاں دی صورت وچ لوک نہ ہون تے پیسے کمان دا کیہ فیدا۔
مشاہدے وچ آیا اے کہ جو ادارے اپنے ملازماں دے کم تے ذاتی زندگی وچ توازن دا خیال رکھدے نیں۔ اوہناں نوں مستقل’ کارآمد تے وفادار افرادی قوت میسر آندی اے۔ اوہناں اداریاں وچ غیر حاضری وی گھٹ ویکھی گئی اے۔زندگی وچ اطمینان لیان لئی اپنی ذات دا خیال رکھنا وی ضروری اے۔ تہانوں پرسکون نیندر تے صحت مند خوراک چاہیدی اے۔ یاد رکھو تہاڈی ذہنی’ جسمانی تے نفسیاتی صحت سب توں ودھ اہم ا ے۔ جے تسیں ذہنی’ جسمانی تے نفسیاتی طور تے صحت مند ہوو گے تے تسیں اپنی پیشہ وارانہ تے ذاتی زندگی وچ اپنی ذمہ داریاں چنگے طریقے نال انجام دے سکو گے۔
ایس مصروف ترین زندگی وچ اپنے لئی کجھ ویلا کڈو۔ کجھ دیر لئی دنیا توں وکھ ہون توں نہ ڈرو۔ کلیاں بیٹھ کے کتاب پڑھنا’ کلیاں سفر اتے نکلنا’ لمی چہل قدمی کرنا’ پسندیدہ موسیقی سننا’ چھٹیاں تے کدھرے دوجے شہر وچ چلے جانا۔ ایہہ سارے اوہ کم نیں جہڑے تہانوں اپنے کماں لئی دوبارہ طاقت فراہم کردے نیں۔
ذاتی تے پیشہ وارانہ زندگی وچ توازن دراصل ذاتی زندگی دا تحفظ اے۔ ایہہ درست اے کہ زندگی وچ شفافیت ہونی چاہیدی اے۔ منافقت نہیں ہونی چاہیدی مگر ایہہ وی تہاڈا حق اے کہ تسیں اپنے بارے کیہ دسنا چاہندے او تے کیہ لکانا چاہندے او۔ شفافیت ضروری اے مگر کہڑے معاملات وچ ضروری اے ایہہ وی طے کرنا چاہیدا اے۔ مہذب رہندے ہوئے جہڑی چیزاں شیئر کرن دے قابل نیں اوہ ضرور کرو۔ ایہہ لائف مینجمنٹ اے۔ تسیں سرکس دی رسی اتے بازی گر نوں چلدے ویکھیا ہووے گا۔ اوہدے ہتھ وچ اک وَڈا ڈنڈا ہوندا اے جہنوں بیلنس وچ رکھ کے ای اوہ اپنا بیلنس درست رکھدا اے تے فیرای اوہ رسی اتے چل سکدا اے۔ زندگی وی سرکس دی اوس رسی وانگوں اے۔ اوہدے اتے کامیابی نال چلن لئی ضروری اے کہ تہاڈے ہتھ وچ جو ذاتی تے پیشہ وارانہ زندگی دا ڈنڈا اے اوہنوں توازن دے نال رکھو فیر ای تسیں اک مطمئن تے پرسکون زندگی گزار سکو گے۔