کیہ اسیں ڈُب جاواں گے؟ … لمحہ فکریہ!

اقوام متحدہ دے سیکرٹری جنرل انتونیو گوتریس نے لاڑکانہ وچ سیلاب توں متاثرہ کیمپاں دے دورے وچ آکھیا کہ پاکستان وچ سیلاب اک عالمی بحران اے تے عالمی ردعمل چاہندا اے۔ پاکستان وچ موسمیاتی تبدیلی دے اثرات ایسے نیں جو ایس توں پہلاں کدھرے نہیں ویکھے۔ سیلاب دی تباہ کاریاں ہولناک نیں۔قارئین پاکستان وچ انتظامی مسائل دے نال نال قدرتی آفات دی گھمبیر صورتحال توں عوام پریشانی دے عالم وچ انگشت بہ دندان نیں۔ ہر خاص و عام دے دل وچ اک خلش جئی اے کہ کاش! جے انتظامی ڈھانچہ مربوط بنیاداں اتے استوار ہوندا تے مون سون دے غیر معمولی لمے سیزن وچ دلخراش واقعات جنم ای نہ لیندے۔ این ڈی ایم دے مطابق مجموعی طور تے تن کروڑ 30لکھ توں ودھ آبادی ایس قدرتی آفات توں متاثر ہون دا تخمینہ اے جد کہ 6لکھ توں ودھ سیلاب متاثرین ریلیف کیمپاں وچ نیں۔ ڈھائی مہینیاں وچ 1396افراد دی ہلاکت دی تصدیق ہو چکی اے۔ اقوام عالم وچ وی تباہی دی وائرل ویڈیوز دا چرچا اے۔ ایہہ گل زبان زدعام اے کہ درجہ حرارت تے اوہدی حدت نے انسان تے کیہ جانوراں نوں وی متاثر کر رکھیا اے۔ پاکستان وچ ست ہزار دے کول کول گلیشیئرز نیں جہڑے تیزی نال ضرر رساں گیساں دے اخراج توں ٹٹ رہے نیں۔ اکتوبر 2021وچ اقوام متحدہ دا کہنا سی کہ قطبی تے پہاڑی گلیشیئر ممکنہ طور تے کئی دہائیاں تک پگھلدے رہن گے جہدے نتائج بڑی حد تک تشویش ناک ہون گے۔ ست سال پہلاں دی گل اے جدوں پاکستان دے نیشنل انسٹی ٹیوٹ آف اوشنوگرافی دے سربراہ نے اوس ویلے دے ممبران قومی اسمبلی نوں اک بریفنگ وچ آکھیا سی کہ موسمی تبدیلی’ ودھدا ہویا درجہ حرارت تے ساحلی علاقیاں اتے غیر منظم تعمیرات دے نتیجے وچ کراچی ‘ ٹھٹھہ تے بدین 2060 تک سمندر وچ ڈب چکے ہون گے۔
ایہو گل ماحولیات لئی کم کرن والی تنظیم آئی یو سی این’ وزارت برائے موسمی تبدیلی تے اقوام متحدہ دے ادارہ برائے ایمرجنسی فورس دی مشترکہ رپورٹ وچ کہی گئی۔ علاوہ ازیں پاکستان وچ آبی ذخائر اتے تحقیق تے کم کرن والے ادارے پاکستان کونسل آف ریسرچ ان واٹر ریسورسز (پی سی آر ڈبلیو آر) دے مطابق پاکستان 2025 وچ پانی دی مطلق کمی (ایبسولوٹ واٹر اسکیئر سٹی) تک پہنچ جاوے گا۔ قارئین ہن ذہناں وچ ایہہ سوال پیدا ہوندا اے کہ ایہناں آفتاں نال کوئی تباہی ہون توں پہلاں ایسا انفراسٹرکچر فراہم کیوں نہیں کیتا جاندا جہڑا ایہناں قدرتی آفتاں دے اثرات نوں گھٹ کر سکے؟ جے دوجی دنیا ول ویکھیا جاوے کہ ڈیسزاسٹر جاپان وچ کلچر وانگوں نیں تے چین وچ زوردار بارشاں معمول نیں۔ چین دے نیشنل گلیشیئر تے مافراسٹ ڈیزرٹ سائنس ڈیٹا سنٹر دی ویب سائٹ اتے تسیں دس سالاں وچ چائنا پاکستان اکنامک کوریڈوردے زلزلے دا ڈیٹا سیٹ’ پچھلے تقریباً اک سو سال وچ درجہ حرارت دی تبدیلیاں دا ڈیٹا سیٹ’ نیز اک سو سال دی بارش دا وقتی تے مقامی ڈیٹا سیٹ ویکھ سکدے او تے اسیں کدھر بھٹک رہے آں؟ بدقسمتی نال پاکستان وچ سیاسی چپقلش نے اذہان نوں مفلوج کر کے رکھ دتا اے۔ منصوبہ بندی تے ٹیکنالوجی دے استعمال نوں شجر ممنوعہ سمجھیا جاندا اے۔ مزید برآں ایتھے چیک اینڈ بلینس دانظام ای موجود نہیں جہدے کارن بوہتے افسران بالا دا لگیا صرف اوہناں دی تنخواہاں تک محدود اے۔ ستم ظریفی تے ایہہ اے کہ ا سیں 2010 دی سیلابی تباہی توں کجھ نہیں سکھیا۔ اخیر انتظامیہ نے آفت زدہ علاقیاں وچ آبادکاریاں دی منظوری کیوں دتی تے کہدی اجازت نال دتی؟مسلمہ حقیقت اے کہ پانی جدوں اک واری رستہ بنا لووے دوجی واری وی اوہدا مرکز تے محور اوہو تھاں ہوندی اے۔ مثال دے طور تے کالام وچ نیو ہنی مون ہوٹل’ ایہہ ہوٹل دریا دے اندر ای تعمیر کیتا گیا سی ۔ ایس ہوٹل نوں پہلی واری نقصان نہیں پہنچایا بلکہ 2010دے سیلاب وچ وی ایس ہوٹل دی عمارت نوں سخت نقصان پہنچیا سی۔ عینی شاہدین دا کہنا اے کہ سیلاب تے اپنی جگہ سی لیکن پانی دے نال اک وڈا پتھر وی آیا جہنے ہوٹل دی عمارت دی بنیاداں نوں ہلا دتا سی۔ قارئین ذرا سوچو کہ ہوٹل خالی سی ایس لئی جانی نقصان نہیں ہویا۔ جے سیاح ایس ہوٹل وچ موجود
ہوندے تے نقصان دا گراف کتھے تک جاندا۔ جے ایس طرحاں دی فاش غلطی دہراندے رہے تے غیر ملکی سیاح پاکستان آن توں کتران گے۔ ہن ایہہ آکھیا جاوے کہ پاکستان دی ٹورازم انڈسٹری خطرے وچ اے تے ایہہ غلط نہیں ہووے گا۔ ایس نہج تک پہنچ چکے آں کہ انتظامیہ ہوش دے ناخن لووے۔ موسمیاتی تبدیلی ہن حقیقت ہن کے سامنے کھڑی اے۔ اک تلخ گل ایہہ اے کہ پورے ملک وچ کوئی اک ایسا شہر تے علاقہ نہیں اے جتھے نکاسی آب دے رستیاں تے نالیاں اتے قبضہ نہ کیتاگیا ہووے۔ ہر شہر تے علاقے وچ بے ہنگم تعمیرات قائم نہ کیتی گئیاں ہون۔ انساناں دی گزرگاہواں اتے مافیاز نے ڈیرے جما لیتے نیں تے اوہناں دے رستیاں دے حقوق نوں یکسر فراموش کردتا گیا اے۔ا وتھے پانی دے رستیاں دا خیال کون رکھے؟ لکھاں کیوسک پانی دا ریلا بستیاں دے نام و نشان مٹاندا سمندر برد ہو رہیا اے لیکن ساڈی انتظامیہ اہلیت کنارے کھڑی بے بسی نال تماشا ویکھ رہیا ے۔ سیلاب تے اوہدے توں ملحہ وباواں کیہ قہر ڈھان نوں اے پتہ نہیں لیکن اینا ضرور کہہ سکنے آں کہ قدرتی آفات نال نبردآزما ہون لئی ٹیکنالوجی’ فرسٹ ایڈ’ مربوط انتظامی ڈھانچیاں اتے فوری کم کرنا ویلے دی پکار بن چکیا اے۔ ابتدائی طبی امداد دی بروقت فراہمی 59فیصد جاناں بچان وچ مدد دے سکدی اے کدی تسیں نوٹ کیتا ہووے گا کہ ترقی یافتہ ملکاں دیا نتظامیہ آفات وچ ریسکیو کرن لئی ہیلی کاپٹر تیار رکھدی اے۔ کاش اسیں پہلے ای مون سون وچ الرٹ ہو جان۔