کائنات دا فلسفہ

شکیل امجد صادق

قافلہ اجے شہر توں تھوڑا پچھے سی کہ تیز مینہہ پینا شروع ہو گیا تے ہٹھاں تے لدیا سامان تجارت جو کھجوراں تے اناج وغیرہ تے مشتمل سی گِلا ہون لگ پیا۔ مینہہ توں بچدے بچدے تے محفوظ تھاں تے اپڑدے اپڑدے ادھا مال گلا ہو چکیا سی۔ منڈی وچ جا کے تاجراں نے مال لاہنا شروع کیتا اوہناں تاجراں وچ اک بڑا معصوم چہرے والا’ بڑا خوش شکل’ پاکیزہ تے خوبصورت زلفاں والا نوجوان تاجر وی موجود سی۔ اوس نوجوان تاجر نے جدوں اپنا مال لاہیا تے اوہنوں دو حصیاں وچ ونڈ دتا۔ خشک کھجوراں تے خشک اناج اک پاسے رکھ دتا تے گلیاں کھجوراں تے اناج وکھرا کرکے رکھ دتا۔ جدوں خریدوفروخت شروع ہوئی تے نوجوان تاجر دے کول جو خریدار آندا اوہ اوہدے گلے مال دا بھاء گھٹ دسدے جد کہ خشک مال دا بھاء پورا دسدے۔ گاہک پچھدا کہ اکو جہے مال دا وکھرا وکھرا بھاء کیوں… تے اوہ دسدے کہ مال گلا ہون نال ایہدا وزن زیادہ ہو گیا اے ایس لئی خشک ہون دے بعد وزن گھٹ ہو جاوے گا تے ایہ بددیانتی اے۔
لوکاں لئی ایہ نویں گل سی تھوڑی ای دیر وچ پوری منڈی وچ اوہناں دی دیانتداری دا چرچا ہو گیا۔ جھنڈاں دے جھنڈ لوک معصوم صورت والے’ روشن چہرے والے’ پیاری اکھاں والے تاجر دے دوالے اکٹھے ہونے شروع ہو گئے۔ نال نال اوہناں دے اخلاق دے گرویدہ ہو گئے۔ اوہ معصوم تے خوش شکل نوجوان ”ساڈے پیارے نبی اکرمۖ” ہوریں سن۔ جہناں نے کاروباری اصول و ضوابط ایسے اک واقعے توں وضع فرما دتے سن جہناں وچ ردوبدل تے کیہ رتی بھر وی جھول دی گنجائش اے تے نہ تاقیامت ہووے گی۔
کسے نے بکریاں پالن والے اک دیہاتی توں پچھیا کہ ”تہاڈے کول کنیاں بکریاں نیں تے تسیں سالانہ کناں کما لیندے او۔ بکری والے نے کہیا میرے کول چنگی نسل دیاں باراں بکریاں نیں جو مینوں سالانہ تقریباً چھ لکھ روپے دیندیاں نیں۔ جو ماہانہ پنجاہ ہزار روپیے بن دا اے پر جدوں سوال پچھن والے نے بکریاں دے ریوڑ تے نظر ماری تے اوس ریوڑ وچ باراں نہیں تیراں بکریاں سن۔ جدوں اوہنے بکری والے توں اوس تیرھویں بکری دے بارے پچھیا تے اوس بکری والے نے جو جواب دتا سی اوہ کمال دا سی۔ اوہدے جواب وچ زوال دی گنجائش نہیں سی۔ اوہدا جواب زندگی دی کامیابی تے اک لکیر سی تے اوہدا اوہو جملہ اصل وچ اوس بکری والے دے کامیاب ہون دا بہت وڈا راز سی۔ اوس بکری والے نے کہیا کہ ایہناں باراں بکریاں توں میں چھ لکھ منافع حاصل کرنا واں تے اوس تیرھویں بکری دے سال وچ دو بچے ہوندے نیں۔ اوس تیرھویں بکری دے اک بچے دی میں قربانی دے دینا واں تے اوس بکری دا دوجا بچہ میں کسے مستحق غریب نوں دے دینا واں تاں جے اوہدی زندگی دا پہیہ اوکھیاں راہواں تے چلدا رہوے۔ ایس لئی ایہ اک بکری میں گنتی وچ شامل نہیں کیتی تے نہ ای میں ایہدا شمار رکھدا تے نہ میں اوہنوں کدی شمار گردش ایام وچ رکھیا اے۔ ایہ تیرھویں بکری میری باقی دیاں باراں بکریاں دی محافظ اے تے میرے لئی باعث خیروبرکت اے میرے لئی اطمینان قلب دا باعث اے۔ یقین کرو کہ ایہ کوئی معمولی گل نہیں۔ دنیا دے وڈے وڈے فلاسفراں دے فلسفے اک پاسے’ انساناں دی نفسیات دا مطالعہ اک پاسے’ شعور تے لاشعور تے بحث اک پاسے’ طبیعات تے مابعدالطبیعات دا فلسفہ اک پاسے تے ایس بکریاں پالن والے نوجوان دا ایہ جملہ اک پاسے۔ایس اک گل وچ ان پڑھ’ سادہ لوح’ بکری والے گلہ بان نے کامیابی دا اوہ فلسفہ سمجھا دتا جو کامرس دیاں موٹیاں موٹیاں کتاباں وی کسے نوں نہیں سمجھا سکن گئیاں۔
لوک رزق نوں محنت وچ لبھدے نیں حالاں کہ رزق’ سخاوت وچ چھپیا اے۔ کائنات وچ زندگی گزارن دا سارے دا سارا فلسفہ ایہناں دو واقعات وچ چھپیا اے۔ ایہ دو واقعات انسان دی زندگی نوں شمع وانگوں فروزاں رکھ سکدے نیں۔ ایہناں واقعات توں سبق سکھ کے اسیں اپنے ملک’ اپنے معاشرے’ اپنے بندیاں تے اپنی زندگیاں نوں بڑا سوکھا بنا کے زندگی دی راہ تے آسانی نال چل کے اپنی منزل نوں حاصل تے آخرت دی منزل نوں بہتر بنا سکنے آں۔٭