امریکی صدر دا بیان حیران کن نہیں

امریکی صدر جوبائیڈن نے ایٹمی اثاثیاں نوں بے ڈھب کہندے ہوئے پاکستان نوں خطرناک جوہری ملک قرار دتا اے۔ا یسی الزام تراشی پہلی واری نہیں ہوئی بلکہ وقفے وقفے توں انج کہنا معمول اے مگر حکمران اتحاد پی ڈی ایم جہنے پچھلے چھ مہینے دے اقتدار دے دوران کئی واری نہ صرف امریکی حمایت وچ بیانات جاری کیتے بلکہ اک توں ودھ واری دعویٰ کیتا کہ عمران خان دی بے جا تنقید توں ناراض ہون والا امریکہ ہن تعاون اتے آمادہ ہو گیا اے جہدے توں دونویں ملکاں دی شراکت داری وچ وادھا ہووے گا ۔ لڑاکا طیاریاں دی مرمت تے فاضل پرزیاں دی فراہمی شروع کرن نوں پابندیاں ہٹن جیا کارنامہ جتایا گیا۔ ایہہ وی آکھیا گیا کہ مذکورہ پابندیاں دے خاتمے توں صرف دفاعی نوعیت دے تعاون وچ ای وادھا نہیں ہووے گا بلکہ ناہموار معیشت نوں وی سنبھالا دین دی راہ تلاش کیتی جا سکے گی مگر جوبائیڈن نے پاکستان دے پرامن جوہری پروگرام دے خلاف ہرزہ سرائی کر کے ثابت کردتا اے کہ صدرڈیمو کریٹک ہووے یا ریپبلکن ‘ بدلے حالات دے تناظر وچ پاکستان بارے ساریاں دا رویہ معاندانہ ہوندا اے جہڑی مختصر عرصے لئی دونویں ملکاں دے تعلقات وچ بہتری ویکھی جاندی اے اوہدی وجہ وی خلوص نہیں حالات دا جبر ہوندا اے۔ سچ ایہہ ہے کہ ماضی’ حال یا مستقبل وچ اوہدی ترجیح بھارت اے پاکستان نہیں۔
صدر ٹرمپ منہ پھٹ سن اوہ سعودیہ’ ترکی’ پاکستان تے ایران بارے اکثر تضحیک آمیز خیالات دا اظہار کردے رہندے سن مگر اوہناں نوں منہ پھٹ سمجھ کے کوئی وی سنجیدہ نہیں لیندا سی ۔ توقع سی کہ بائیڈن سوچ سمجھ کے اظہار خیال کیتا کرن گے لیکن اقتدار وچ آ کے کئی چھوٹے تے غیر اہم ملکاں دی قیادت نال رابطہ کیتا تے مشاورت وی کیتی لیکن ات گردی دے خلاف جنگ وچ اہم اتحادی رہن والے ملک پاکستان دے وزیراعظم عمران خان نال مشاورت کرنا تے درکنار ٹیلیفون اتے رابطہ کرنا وی مناسب نہیں سمجھیا جہدے توں اینی وضاحت تے ہو گئی کہ امریکہ لئی پاکستان دی حیثیت ثانوی ہو چکی اے۔ حالانکہ سچ ایہہ ہے کہ پاکستان دنیا دی چھیویں ایسی جوہری طاقت اے جو حساس ترین خطے وچ واقع اے جہنے نہ صرف روس دی راہ روکن وچ کلیدی کردار ادا کیتا بلکہ افغان جنگ وچ ہزیمت نال دوچار کیتا تے امریکہ دنیا دی واحد سپر طاقت بنیا مگر افغانستان توں روسی انخلا مگروں امریکہ نے ساری خدمات دے باوجود پاکستان نوں یکسر نظرانداز کردے ہوئے بھارت نوں ایشیا دی بالادست قوت بنان دی کوشش کیتی۔ نائن الیون واقعیاں مگروں پاکستان نے امن مخالف قوتاں دی سرکوبی وچ تعاون کیتا مگر بھارت نے تعاون کرن دے بجائے افغان سرزمین دے ذریعے پاکستان نوں نقصان پہنچان دی مذموم سازشاں کیتیاں۔ اسلحہ فروخت توں حاصل ہون والے مالی فیدے تے چین دے گھیرائو دی مہم وچ تعاون دا وعدہ کرن تے امریکہ نے بھارت نوں سینے نال لگا رکھیا اے۔ اک ہور وجہ ایہہ ہے کہ اک تے پاکستان اسلامی ملک اے۔ تیجی خامی ایہہ ہے کہ پاکستان دے چین نال گرمجوشی اتے مبنی قریبی تعلقات نیں۔ ٹرمپ تے بائیڈن صدارتی الیکشن مہم دے دوران عوام دے ذہناں وچ بٹھاندے رہے کہ امریکہ دا دشمن نمبرون چین اے۔ علاوہ ازیں حال ای وچ سامنے آن والی نیشنل سکیورٹی پالیسی وچ وی آکھیا گیا اے کہ چین دی معاشی تے عسکری طاقت نوں ودھن توں روکنا ای اوہدی پہلی ترجیح اے مگر پاکستان کسے صورت چین دے خلاف ہون والی کسے سازش وچ بطور آلہ کار استعمال ہون تے آمادہ نہیں نیز سستی توانائی دے حصول لئی روس نال رجوع کرنا ہور ناگواری دا کارن اے ایسے لئی جوبائیڈن جئے شخص نے پاکستان اتے بلاجواز تے سفارتی آداب دے منافی تنقید کیتی اے۔
پاکستان دے خلاف جوبائیڈن دا بیان غلط فہمی یا زبان دی لغزش ہرگز نہیں ۔ ایہہ سوچیا سمجھیا تے امریکی پالیسی دا عکاس اے جہنوں محض چول کہہ کے نظرانداز کرنا مناسب نہیں کیوں جے ڈیمو کریٹک کانگرس دے اجلاس نال خطاب دے دوران اوہناں نے بدلدی ہوئی عالمی سیاسی تے جغرافیائی صورتحال اتے اپنے نقطہ نظر دا اظہار کیتا اے جہنوں بدگمانی کہہ کے نظرانداز کرنا یا سرے توں اہمیت نہ دینا فہم و دانش دے خلاف اے بلکہ حکمراناں تے اسٹیبلشمنٹ نوں مستقبل دے حوالے توں متبادل دے انتخاب اتے کم شروع کر دینا چاہیدا اے۔ فی الحال پاکستان نے ہر معاملے وچ امریکہ اتے انحصار دی پالیسی اپنا رکھی اے ۔ جوہری اثاثیاں دے تحفظ لئی وی امریکی تعاون نال سینٹر آف ایکسی لینس فار نیو کلیئر سکیورٹی دا ادارہ ایہدا ثبوت اے فیر وی بداعتمادی اے بلاشبہ ادارے وچ دوجے ملکاں دے کئی ماہرین دی تجویزاں دا وی عمل دخل اے فیر وی غیر مطمئن ہون دا اک ای مطلب اے کہ ا مریکہ پاکستان دے جوہری پروگرام دے خلاف اے تے حیلے بہانیاں نال ایہہ صلاحیت ختم کرن دے تے اے لہٰذا ذمہ داراں نوں محتاط تے چوکنا رہن دی لوڑ اے۔
جے بھارت دے جوہری پروگرام اتے طائرانہ نظر پائیے تے ایہہ واضح طور تے بے ڈھب تے غیر محفوظ اے۔ کئی اک حادثیاں دے دوران انسانی موتاں ہو چکیاں نیں۔ نیز کئی سالاں توں جوہری مواد چوری ہون تے فیر ویچن لئی مارکیٹ وچ پیش کرن جہے واقعات تسلسل نال جاری نیں۔ چالوں سال ای مارچ وچ جوہری ہتھیار لے جان براہموس میزائل کسے تکنیکی خرابی دی بنا تے پاکستان دے علاقے میاں چنوں ڈگ چکیا اے جہنوں سسٹم دی خرابی قرار دے کے لکان دی کوشش کیتی گئی لیکن اینی فاش غلطیاں اتے وی امریکہ نوں کوئی اعتراض نہیں۔ جے اعتراض اے تے پاکستان دے خالصتاً پرامن جوہری پروگرام اتے اے حالانکہ پاکستان دے جوہری اثاثے عالمی قنون دے مطابق اینے محفوظ نیں کہ کسے قسم دا جوہری مواد چوری کرنا تے کدھرے لے جانا قطعی طور تے ناممکن اے جد کہ بھارتی جوہری پروگرام بارے ایس طرحاں دا دعویٰ کرن دا کوئی جواز ای نہیں فیر وی امریکی صدر پاکستان دے جوہری پروگرام نوں غیر محفوظ تے غیر منظم قرار دین تے اک ای مطلب اے کہ ایہنوں ساڈے جوہری پروگرام تے پالیسیاں نال اختلاف اے۔
ریاستاں وچ تعلقات برابری دی بنیاد اتے ہوندے نیں مگر جدوں دا پاکستان نے چین مگروں روس نال وی قریبی تعاون ودھایا اے’ امریکہ ناراض اے کیوں جے اوہنوں اہداف حاصل کرن وچ نکامیاں دا خطرہ اے۔ افغانستان توں انخلا دے دناں وچ اوہنے سویلین توں ودھ عسکری قیادت اتے اعتماد کیتا۔ محفوظ انخلا وچ پاکستان نے اک بااعتماد سہولت کار دا کرار ادا کیتا لیکن امریکی بداعتمادی ختم نہیں ہو سکی۔ ممکن اے امریکی خطے نوں انتشار تے افراتفری تے لڑائی دا مرکز بنان دے آرزومند ہون ایسے لئی کسے سیاسی تصفیے دی راہ ہموار کرن توں گریز کیتا جہدے توں ایس خیال نوں تقویت ملدی اے کہ اوہ طالبان مخالف دھڑیاں تے بھارت دے ہمنوا جنگجوواں نوں نال رلا کے خطے وچ حلقہ اثر قائم رکھنا چاہندا سی لیکن حسب توقع کامیابی نہیں ہوئی تے امریکیاں وانگوں بھارتی انٹیلی جنس دے کارندیاں نوں وی راہ فرار اختیار کرنا پئی ۔انج کیونکر ہویا نہ صرف امریکی بلکہ بھارتی ایجنسیاں حیران تے پریشان نیں تے ایس سوال دا جواب تلاش کرن دی کوشش وچ پاکستانی اداریاں نوں مورد الزام ٹھہراندیاں نیں تے غصے وچ جوہری پروگرام دے خلاف عالمی رائے عامہ بنان دی تگ و دو وچ نیں۔ دونویں ملک ایس ہدف نوں مدنظر رکھ کے کم کر رہے نیں حالانکہ کئی ایسے نکات نیں جہناں اتے پاک امریکہ نقطہ نظر اک اے جیویں کہ افغانستان نوں دوبارہ ات گردی دا مرکز بنن توں روکنا وغیرہ مگر بھارت دی حمایت وچ امریکہ اینا اگے چلا گیا اے کہ اوہنوں پاکستان دا کوئی اک وی احسان یاد نہیں رہیا۔ ایہہ کہنا کہ عمر بوہتی ہون دی وجہ نال بائیڈن جسمانی طور تے سست ہون دے نال ذہنی طور تے وی چاک وچوبند نہیں رہے۔ ایہدے وچ صداقت نہیں بلکہ روس تے چین نال ودھدا تعاون تے ایسا جوہری پاکستان جو ہر صورت بھارتی بالادستی نوں چیلنج کرے اوہنوں ناپسند اے مگر بطور اک آزاد تے خودمختار ملک پاکستان نوں نہ صرف اپنی خارجہ پالیسی طے کرن دا حق اے بلکہ اپنی قومی سلامتی نوں یقینی بنان لئی اقدامات کرن دی وی آزادی اے ۔ کسے نوں مداخلت کرن یا کسے نوعیت دی ہدایت دین دا کوئی حق نہیں۔
پاکستانی قیادت نے باہمی سیاسی اختلافات دے باوجود نواز شریف’ عمران خان سنے ساریاں نے امریکی صدر دے بیان نوں سخت ناپسند کیتا۔ حکومت نے وی امریکی سفیر ڈونلڈ بلوم نوں دفتر خارجہ بلا کے نہ صرف احتجاج کیتا بلکہ احتجاجی مراسلہ تھما کے بیان اتے وضاحت طلب کیتی۔ سخت ردعمل آن تے وائٹ ہائوس دے ترجمان نے ایٹمی اثاثیاں دے تحفظ دے پاکستانی عزم و صلاحیتاں اتے اعتماد دا یقین دوا کے بیان دی سنگینی گھٹ کرن دی کوشش کیتی مگر بیان واپس نہیں لیا گیا۔ کجھ وزیراں نے بیان نوں غیر سرکاری تے غیر رسمی تقریب وچ ہون والی گل بات قرار دے کے سخت ردعمل دین توں اجتناب کیتا حالانکہ سوال ایہہ ہونا چاہیدا سی کہ کیہڑے ملک نے شہریاں اتے ایٹم بم برسائے؟ ایہہ سوال اسیں تے نہیں کیتا البتہ کیوبا دے سفیر زینز کارو نے پچھ لیا امریکہ نوں ایہہ نہیں بھلنا چاہیدا کہ پاکستان وچ اوہدے خلاف رائے بہت توانا اے جہدا سیاسی کامیابیاں وچ کردار ودھدا جا رہیا اے۔ ایہہ رائے عامہ پاک بھارت جنگ دے دوران نہ پہنچن والے امریکی بحری بیڑے دا قصہ اچھالدی رہندی اے ۔90ء دی دہائی وچ جوہری پروگرام منجمد کرن یا ختم کرن دے عوض بھاری مالی مدد دی آفراں وی کسے کولوں لکیاں نہیں ایسے لئی صدر دا بیان کجھ بوہتا حیران کن نہیں ۔ علاوہ ازیں سفارتی آداب دے تحت بیان وچ موجود خفگی دی چاہن جہنی پردہ پوشی کر لین ایس حقیقت نوں جھٹلا نہیں سکدے کہ دونویں ملکاں دی ترجیحات تے اہداف وچ نمایاں فرق آ چکیا اے ایسے لئی چھیتی یا دیر نال بعید از قیاس نہیں امریکہ نوں مضبوط’ خوشحال تے محفوظ پاکستان دی بجائے عدم استحکام نال دوچار ایسا ملک پسند اے جتھے غربت تے بھک دے ڈیرے ہون تے بھارت دا مقابلہ کرن یا کشمیر دا مقدمہ جہنوں پیش کرن دی کدی جرات تک نہیں ہوندی کہ جدوں تے جو چاہن منوا سکن ۔ ہن ایہہ سوچنا ذمہ داراں دا کم اے کہ اوہناں نے قومی مفاد دا تحفظ کرنا اے یا اغیار دی سازشاں نوں کامیاب ہون دینا اے۔