ڈاکٹر عبد الشکور ساجد انصاری

مایہ ناز سیرت نگار، زیرک معالج ،بے باک مقرر ، بے لوث خدمت گار ، انتھک محقق تے نابغہ روزگار فاضل ادیب

ڈاکٹر اظہار احمد گلزار

ممتاز دانشور‘صدارتی ایوارڈ یافتہ‘ سیرت نگار‘ زیرک معالج‘ بے باک مقرر‘ معاملہ فہم کارکن‘ بے لوث خدمت گار‘ انتھک محقق تے اردو ادب دے یگانہ روزگار فاضل ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری نے سال 2020دے آغاز وچ ای 5جنوری نوں زینہ ہستی توں اتر کے عدم دی بے کراں وادیاں ول رخت سفر بنھ لیتا۔ بے لوث محبت‘ بے باک صداقت‘ انسانی ہمدردی تے خلوص و مروت دا اک یادگار عہد اپنے اختتام نوں پہنچیا۔ علمی تے ادبی‘ اسلامی تے معاشرتی‘ تحقیق تے تنقید دی درخشاں روایتاں دا علمبردار فطین ادیب تے اسلامی سکالر ساڈی بزم وفا توں کیہ اٹھیا کہ وفا دے سارے فسانیاں نال جڑے سارے حقائق خیال و خواب بن گئے۔ اوہناں دے سینکڑاں مداح‘ہزاراں عقیدت مند تے لکھاں مریض ایس یگانہ روزگار فاضل دی دائمی مفارقت دی خبر سن کے سکتے دے عالم وچ آ گئے۔ اجل دے بے رحم ہتھاں نے ایس شمع فروزاں نوں وچھا دتا جو پچھلے پنج عشریاں توں سر راہ گزار زیست سفاک ظلمتاں نوں کافور کر کے نشان منزل دے رہی سی۔ عجزو انکسار‘ خلوص و مروت‘ بے لوث محبت‘ ایثار تے وفا دا پیکر ساڈی بزم وفا توں اٹھ کے راہ رفتگان اتے گامزن ہو گیا۔ علم و ادب دا اوہ آفتاب جتھے تاب جو 12فروری 1961 اتوار والے دن فیصل آباد دے اک قدیمی محلہ گرونانک پورہ دی گلی نمبر12وچ فضل محمد انصاری دے گھر طلوع ہویا تے 5فروری 2020نوں پوری دنیا نوں اپنی ضیا پاشیاں توں منور کرن مگروں فیصل آباد وچ ہمیشہ لئی غروب ہو گیا۔ غلام محمد آباد فیصل آباد دے وڈے قبرستان نے ایس لافانی ادیب نوں اپنے دامن وچ سمو لیا۔ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دے نہ ہون دی ہونی ویکھ کے دل دہل گیا تے اکھاں بھیگ بھیگ گئیاں۔ اک درجن توں ودھ اپنی اسلامی تے سیرت النبیؐ اتے مبنی ایوارڈ یافتہ کتاباں توں اردوب ادب تے اسلامی تریخ دی ثروت وچ وادھا کرن والے ایس لافانی ادیب دی رحلت بہر وڈا قومی سانحہ اے جہدی تلافی ممکن ای نہیں۔ اوہناں نال مل کے زندگی دی حقیقی معنویت دا احساس ہوندا سی تے زندگی نال محبت دے جذبات نوں نمو ملدی سی۔ اسلامی تریخ تے سیرت النبیؐ لکھن والا ہن ایسا کوئی ادیب وکھائی نہیں دیندا جہنوںڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری جیا کہیا جا سکے۔ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری فیصل آباد دے منے پرمنے معالج‘ بے لوث خدمت گار‘ اہم سیرت نگار‘ معاملہ فہم کارکن تے یگانہ روزگار فاضل ادیب سن۔ اوہناں دا تعلق انصاری برادری نال سی۔ اوہناں نے ہمیشہ اپنے نام دے نال ایس تعلق نوں برقرا رکھیا۔اوہناں نے بڑی واری شعبیاں وچ کارہائے نمایاں سرانجام دتے۔ اوہ اپنی طبی‘ ادبی‘ سماجی تے فلاحی خدمات دے حوالے نال فیصل آباد دے مشاہیر وچ ہمیشہ یاد رکھے جان گے۔ سیرت النبیؐ دے موضوع اتے لکھی گئی کتاب اتے ملن والا صوبائی سیرت ایوارڈ تے صدارتی سیرت ایوارڈ اوہناں دی تے فیصل آباد دی عزت و توقیر دا اک معتبر حوالہ بنیا رہوے گا۔ ایس کتاب نوں ادارہ پنجابی زبان و ثقافت لہور دے سرپرست تے پنجابی دے عالمی سفیر تے ڈاکٹر ساجد صاحب دے گہرے دوست الیاس گھمن نے عمدہ گٹ اپ دے نال شائع کیتا سی۔ ایہدے مگروں اوہدے بہت سارے ایڈیشن وی شائع ہوئے۔ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دے آبائو اجداد دا تعلق بھارت وچ موجود مشرقی پنجاب نال سی۔ ایتھے ضلع ہوشیارپور دی اک تحصیل اونہ دے چک ڈٹیاں وچ اوہناں دے اک بزرگ رہائش پذیر سن۔ ایہہ علاقہ اج کل ہماچل پردیش نال تعلق رکھدا اے جو کوہ ہمالیہ دا ابتدائی حصہ سمجھیا جاندا اے۔ ایس علاقے وچ مسلماناں دے کجھ خانداناں دے علاوہ ہندو تے سکھ وڈی تعداد وچ رہندے سن۔ ہندوواں تے سکھاں نال رل کے رہن نال غیر مسلماں دی رسماں تے رواج مسلماناں دی معاشرت دا حصہ بن سکدے سن لیکن ایہہ خاندان دین اسلام اتے بہت مضبوطی نال قائم رہیا۔ ایہدی وجہ ایس خاندان دے لوکاں دا بزرگان اسلام نال گہرا تعلق تے اسلامی تعلیمات اتے گامزن رہنا اے۔ ایس علاقے دے بزرگاں وچ سید علی معظم گیلانی نورانی آدھ گڑھ شنکر دا نام بہت معروف تے سرفہرست اے۔ اوہناں دے علاوہ بیرم پور شریف دے بزرگ پیر قادر بخش تے بابا خیراتی شاہ وی مسلماناں دی رہنمائی دا فریضہ سرانجام دیندے سن۔1947 وچ تقسیم وطن دا ویلا آیا تے ہندوستان توں لکھاں لوک ہجرت کر کے پاکستان پہنچے۔ ہجرت دا ایہہ سفر بہت اوکھا تے جان لیوا سی۔ ہزارہا لوک ہجرت دے سفر وچ ہندوواں تے سکھاں دے ظلم و ستم دا شکار ہوئے۔

اوہناں دے مظالم دا شکار ہون والیاں وچ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دے چاچے جلال الدین نے کمال جرات نال کلیا اوہناں دا مقابلہ کیتا۔ سکھاں نوں

روکے رکھیا تے اپنے خاندان دے لوکاں نوں اشارہ کیتا کہ اوہ سڑک دے رستے دے بجائے کھیتاں تے جنگلاں وچوں لکدے لکاندے اگے ودھے۔ اوہ خود تے شہید ہو گئے لیکن اوہناں نے باقی خاندان والیاں نوں بچا لیتا۔ جو ہزارہا مصیبتاں تے بے انتہا بھک پیاس نوں برداشت کردیاں کسی نہ کسی طرحاں پاکستان پہنچ گئے۔ ایتھوں لائلپور چلے آئے تے موجودہ میونسپل ڈگری کالج جو پہلے خالصہ کالج سی اوہناں دے کول بنے ہوئے مہاجر کیمپ وچ ٹھہر گئے۔ ایتھوں ایہہ خاندان گرونانک پورہ دی گلی نمبر12دے اک مکان وچ آ کے رہن لگیا۔ ایہدے وچ اوہناں دے اک بزرگ فضل محمد انصاری قادری وی سن جو ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دے والد مکرم سن۔ فضل محمد انصاری دے گھر وچ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد دی پیدائش ہوئی۔ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دے والد فضل محمد انصاری نے اپنے چھوٹے جئے گھر وچ اک چھوٹی جئی کھڈی لائی ہوئی سی جہدے اتے اوہ دستی کپڑا بنیا کردے سن۔ اوہناں دی اہلیہ (ڈاکٹر ساجد دی والدہ محترمہ) زینب بی بی اک گھریلو خاتون سن۔ جو پورے گھر دا کم اپنے ہتھیں سرانجام دیندیاں سن۔ ایہہ گھرانا کوئی امیر گھرانا نہیں سی بس کھچ تان کے گزارہ ہو رہیا سی۔ ایسے ماحول وچ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد دی 12فروری 1961 اتوار دے دن ولادت ہوئی۔ فیر ایہہ گھرانا افلاس تے غربت دا شکار سی ایس لئی ڈاکٹر عبدالشکور ساجد دا بچپن تنگدستی وچ لنگھیا۔ اللہ تعالیٰ نے فضل محمد انصاری نوں 5پتراں تے 4دھیاں نال نوازیا سی۔ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری اپنے 9بھین بھراواں وچوں سب توں چھوٹے سن۔ جہناں دے نام محمد بشیر ، محمد نزیر ، عبدالمجید ، عبدالغفور ، منیراں بی بی ، مجیداں بی بی ، شمیم اختر تے عبدالشکور ساجد نیں۔
حصول تعلیم :
ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری نوں سب توں پہلے قرآن مجید ناظرہ پڑھن لئی محلہ گرونانک پورہ دی گلی نمبر10دے سامنے واقع جامع مسجد غوثیہ سلطانیہ وچ داخل کرایا گیا۔ ایتھے اوہناں نے حضرت مولانا علی احمد کولوں قرآن مجید ناظرہ پڑھیا۔ ایہدے مگروں اردو دا قاعدہ پڑھنا اوہناں لئی بہت آسان ہو گیا۔ ایہو کارن سی کہ شروع دی تعلیم لئی ایم سی مڈل سکول پرتاب نگر فیصل آباد وچ داخل کرایا گیا تے اوہ پہلی جماعت ای وچ ذہین ترین بالاں وچ شمار ہون لگے۔ ہر کلاس وچ کامیابی دے جھنڈے گاڑدے ہوئے جدوں اوہناں نے اٹھویں جماعت تک تعلیم حاصل کر لیتی تے سکول دے اک ہونہار طالبعلم دے طور تے پہچانے جاندے سن جہنے بزم ادب وچ وی تے کلاس امتحان وچ وی ہمیشہ نمایاں پوزیشن حاصل کیتی سی۔ فیر اوہناں نوں ایم سی ہائی سکول کوتوالی روڈ فیصل آباد وچ داخل کرایا گیا۔
ایتھوں اوہناں نے میٹرک دا امتحان وچ چنگے نمبراں توں پاس کیتا۔ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری نوں مطالعہ دا بچپن توں ای بڑا شوق سی۔ ایس سلسلے وچ اک جگہ ڈاکٹر ساجد رقم طراز نیں کہ ’’چھیویں جماعت توں میرا ذوق مطالعہ لئی مینوں نذیر بک ڈپو گرونانک پورہ فیصل آباد وچ واقع ناول لائبریری وچ لے گیا۔ ہن روزانہ دا معمول ہو گیا کہ بالاں دے ناول تے کہانی دی کتاباں کرایہ اتے لے کے جاندا تے کرایہ بچان لئی صرف اک ای دن وچ ناول پڑھ لیندا۔ بالاں دی دنیا‘ نونہال تے تعلیم و تربیت جئے رسالے خوب پڑھے۔ میٹرک دا امتحان سائنس مضمون دے نال چنگے نمبراں وچ پاس کیتا فیر اوہناں نے گورنمنٹ کالج فیصل آباد وچ داخلہ لیتا تے ایتھے پری میڈیکل دے مضمون یعنی فزکس‘ کیمسٹری تے بائیولوجی دے نال ایف ایس سی دا امتحان پاس کیتا لیکن ایس سال اوہناں دا داخلہ ایم بی بی ایس وچ نہیں ہو سکیا۔ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد ایہدے اتے کافی بددل وی ہوئے لیکن اوہناں دے کجھ دوستاں خصوصی ڈاکٹر سیدا عظم بخاری نے ہمت ودھائی تے مشورہ دتا کہ ایہناں نمبراں دے نال اگلے سیشن وچ دوبارہ داخلہ لئی کوشش کیتی جاوے۔ اگلے سال1980 وچ ایم بی بی ایس وچ اوہناں دا داخلہ علامہ اقبال میڈیکل کالج لہور وچ ہو گیا۔ کلاساں ایس توں وی اگلے سال یعنی 1981 وچ شروع ہوئیاں لیکن ایم بی بی ایس دی کلاساں شروع ہون توں پہلے دا وقت وی اوہناں نے فضول نہیں گزریا بلکہ اوہ میونسپل لائبریری فیصل آباد دے باقاعدہ ممبر بنے تے اپنا وقت ایس لائبریری وچ بیٹھ کے گزارن لگے۔ اوہ سویرے لائبریری وچ آ جاندے‘ سب توں پہلے اخباراں دا مطالعہ کردے۔اوہ اردو اخباراں دے علاوہ انگریزی اخباراں دا مطالعہ وی ضرور کردے۔ جے کوئی کتاب کڈوا کے اوہنوں پڑھنا شروع کر دیندے تے ایس کتاب نوں ختم کیتے بغیر اوہناں نوں چین نہیں آندا۔ اوہناں نے ادبی تے دینی کتاباں دا بہت غور نال مطالعہ کیتا۔ ایہہ اوہو مطالعہ سی جو عمر بھر اوہناں دے حافظے وچ محفوظ رہیا تے ایہو اوہناں دی دینی تے ادبی معلومات دا بنیادی ذریعہ وی بنیا۔ جدوں 1981 وچ اوہناں دی ایم بی بی ایس دی باقاعدہ کلاساں شروع ہوئیاں تے حصول تعلیم لئی لہور چلے گئے۔ ایتھے اوہناں نے اپنی کامیابیاں دی روایت نوں برقرار رکھدے ہوئے ایم بی بی ایس دی ہر کلاس چنگے نمبراں نال پاس کیتی تے ایم بی بی ایس دی ڈگری ملن تک اپنی ذہانت دے گراف نوں کدی تھلے نہیں آن دتا۔
غیر نصابی سرگرمیاں وچ فعالیت
ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دا گھرانہ شروع ای توں تصوف دے قادری سلسلے وچ بیعت اے۔ ایس خاندان دا تعلق اہل سنت و الجماعت نال اے۔ مولانا احمد رضا خان بریلوی دے عقائد تے افکار تے نظریات ایس گھرانے دا عقیدہ نیں۔ امام ابو حنیفہ دی پیروی دے کارن ایہہ گھرانہ حنفی‘ سنی‘ بریلوی تے قادری گھرانا کہلواندا اے۔ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد اتے وی ایسے پاکیزہ دینی ماحول دا اثر سی۔ایہو وجہ سی کہ اوہ زندگی بھر ایسی سرگرمیاں نال جڑے رہے جہناں دا تعلق اوہناں دے عقیدہ تے مسلک نال سی۔ مثلاً طالبعلمی دے زمانے وچ وی تے طبی تعلیم حاصل کرن دے دورانیہ وچ وی انجمن طلبہ اسلام (اے ٹی آئی) نال جڑے ہو گئے سن۔ ایس تنظیم دا مشن عشق رسولؐ دا فروغ اے لہٰذا اوہ ایس سرگرمی وچ بھرواں حصہ لیندے جہدا کجھ وی حصہ عشق رسولؐ نال ہوندا۔ اے ٹی آئی دے دفتر وچ موجود لائبریری دی کتاباں دا مطالعہ وی جاری رہیا جہدے توں اوہناں دی ادبی تے دینی معلومات وچ ہور وادھا ہوندا چلا گیا۔ ایسے دور وچ اوہناں نے ایسے دور دی اہم دینی تے سیاسی شخصیات نال ملاقاتاں کیتیاں تے ذاتی تعلقات بنائے۔ اوہناں وچ پیر قمرالدین سیالوی‘ قائد اہل سنت مولانا شاہ احمد نورانی‘مجاہد ملت مولانا عبدالستار خان نیازی ، ضیا الامت پیر کرم شاہ الازہری ، پیر سید منور حسین شاہ ، پروفیسر ڈاکٹر طاہرالقادری ، علامہ سید ریاض حسین شاہ ، ملک محمد اکبر ساقی تے حاجی محمد حنیف طیب شامل نیں۔ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری ایہناں مشاہیر دے نال اپنی ملاقاتاں دے حوالے نال لکھدے نیں کہ ’’میں اوہناں بزرگاں دی زیارت کیتی‘ اوہناں دی بصیرت افروز گلاں لکھیاں تے سنیاں۔ بعض دے نال گھنٹاں نشستاں رہیاں تے بعض دے نال کھانا وی کھان دا شرف حاصل رہیا۔‘‘
ملازمت:
1987 وچ سروسز ہسپتال لہور وچ ہائوس جاب شروع کیتا۔ ایم بی بی ایس دی تعلیم مکمل ہون تے ڈگری ملن مگروں 1988 وچ فیصل آباد چلے آئے جتھے اوہناں نے سول ہسپتال فیصل آباد وچ بطور میڈیکل آفیسر شعبہ امراض جلد وچ سرکاری نوکری دا آغاز کیتا تے فیصل آباد نیز آسے پاسے دے مختلف ہسپتالاں وچ خدمات سرانجام دتیاں مثلاً فیصل آباد دے سول ہسپتال الائیڈ ہسپتال‘ جنرل ہسپتال غلام محمد آباد دے علاوہ چک نامدار (جڑانوالہ) تے ملاں پور دے ابتدائی طبی مراکز وچ وی طبی ڈیوٹی سرانجام دتیاں۔ ایس دے علاوہ اوہناں نے علاقہ مکوآنہ دے پلس سنٹر وچ بطور میڈیکل افیسر اپنی خدمات سرانجام دتیاں۔
ویاہ تے آل اولاد:
ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دی 1987 وچ ویاہ ہویا۔ اوہناں دی اہلیہ اک تعلیم یافتہ‘ نیک دل تے بہادر خاتون نیں۔ اوہناں دی اہلیہ محترمہ نے اپنے آپ نوں اپنے شوہر دی عمر بھر مزاج آشنا تے بہت معاونت کرن والی خاتون ثابت کیتا۔ ڈاکٹر صاحب نوں پرسکون گھریلو ماحول فراہم کرن تے ڈاکٹر صاحب دے پروہنیاں لئی ماحضر پیش کرن نیز گھر وچ منعقدہ محفلاں لئی خدمات سرانجام دین وچ اوہناں دا بہت وڈا ہتھ ہوندا۔ ایس گھریلو حوالے نال وی کدی اوہناں دے دوستاں نال گپ شپ ہوندی تے اوہ خدا دا شکر ادا کردیاں کہندے کہ اللہ تعالیٰ نے اوہناں نوں زندگی دا ہم سفر اوہناں دے مزاج ای دا عطا کیتا اے۔
اولاد:
اللہ تعالیٰ نے ڈاکٹر عبدالشکور ساجد نصاری نوں 3پتراں تے دو دھیاں نال نوازیا اے جہناں وچ اوہناں دا وڈا پتر ڈاکٹر محمد بلال شکور جہنے جامعہ زرعیہ فیصل آباد توں 2016 وچ پی ایچ ڈی دی ڈگری حاصل کیتی۔ اوہ پنجاب یونیورسٹی لہور وچ ماحولیاتی سائنسز وچ بطور اسسٹنٹ پروفیسر خدمات سرانجام دے رہے نیں۔ وڈی دھی میمونہ شکور نے ایم اے ہسٹری تے ایم اے سیاسیات کیہ ہویا اے۔ اوہناں دا ویاہ ڈاکٹر عاصم جیلانی دے نال ہویا اے جہناں نے 2007 وچ فزکس دے شعبہ میٹریل سائنس وچ ایم فل دی ڈگری حاصل کیتی۔ مگروں اوہناں نے فزکس دے شعبہ میٹریل سائنسز وچ پی ایچ ڈی کیتی۔ اوہ اپنے خاوند نال جدہ سعودی عرب وچ رہائش پذیر اے۔ دوجی دھی مریم شکور جہناں نے 2017وچ پنجاب میڈیکل کالج فیصل آباد توں ایم بی بی ایس دی ڈگری حاصل کیتی تے اجکل سیول ہسپتال فیصل آباد وچ بطور میڈیکل افسر اپنی خدمات سرانجام دے رہیاں نیں۔ ایہدے نال نال اوہناں دے شوہر ڈاکٹر اویس حفیظ وی جنرل فزیشن نیں۔ دوجے پتر ڈاکٹر محمد جنید شکور جہناں نے انڈیپینڈنٹ میڈیکل کالج فیصل آباد توں ایم بی بی ایس دی تعلیم حاصل کیتی تے اج کل ہائوس جاب کر رہے نیں۔ سب توں چھوٹے پتر محمدحسان مشکور نیں جہناں نے جی سی یونیورسٹی فیصل آباد توں بی ایس آنرز کیمسٹری دی ڈگری حاصل کیتی تے اج کل رفاہ انٹرنیشنل یونیورسٹی اسلام آباد دے فیصل آباد کیمپس وچ ایم فل کیمسٹری کر رہے نیں تے اپنے والد بزرگوار دی وفات مگروں اوہناں دی مشن نوں جاری رکھے ہوئے نیں۔ سارے گھر والیاں نے تے ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دے سارے تعلق داراں نے ڈاکٹر ساجد دے مشن دے حوالے نال اوہناں نوں ای اوہناں دا جانشین مقرر کیتا اے۔ ایہہ ڈاکٹر صاحب مگروں اوہناں دے دینی تے رفاہی مصروفیت خود ادا کردے نیں۔
حج‘ عمرہ دی سعادت
ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری نوں شروع ای توں رسول کریمؐ دے نال بہت عشق سی۔ اللہ تعالیٰ نے وی اوہناں نوں خوب خوب نوازیا۔ اوہ جدوں موقع ملدا‘ عمرہ دی غرض نال حرم پاک وچ حاضر ہو جاندے تے روضہ رسولؐ دی زیارت توں اپنی اکھاں تے دل نوں منور کردے۔ اوہناں دے پتر حسان شکور دے بقول ڈاکٹر صاحب نے زندگی وچ اک واری حج دی سعادت حاصل کیتی تے 16 واری اوہناں نوں عمرہ دی گھر توں ایس مقدس سفر اتے جان دے موقعے نصیب ہوئے۔ ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری نے ’’لبیک یارسول اللہؐ‘‘ دے نام توں اپنا سفرنامہ حج وی لکھیا اے جہدے وچ حج دے واقعات بڑی تفصیل نال بیان کیتے نیں۔ اوہناں نے ایس کتاب وچ مدینہ منورہ وچ نبیؐ دی تجلیات دے بیان وچ دلکش تے پراثرانداز بیان اختیار کیتا اے۔
ادبی مصروفیات
1-اوہ چیف ایڈیٹر ’’سیرت رنگ‘‘ کتاب لڑی میگزین فیصل آباد سن۔ 2- اوہ ’المصطفیٰ میگزین‘‘ فیصل آباد دے مدیر وی سن۔ 3- اوہ ماہنامہ ’’سوک رپورٹ‘‘ فیصل آباد دی اک لمے عرصہ تک کالم نگار وی رہے۔ 4- اوہناں نوں مجلہ ’’سیماب‘‘ انٹرمیڈیکل کالجیٹ کونسل پاکستان دا چیف ایڈیٹر وی مقرر کیتا گیا سی۔
دینی‘ علمی‘ سماجی‘ ادبی تے سماجی خدمات
ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری نے زندگی دے مختلف شعبیاں وچ خدمات انجام دے کے معاشرے وچ اک منفرد مقام حاصل کیتا سی۔ میڈیکل دے شعبے نال جڑی ہون دے باوجود اوہناں دا علمی‘ دینی تے سماجی خدمات سرانجام دینا نہایت قابل ذکر اے۔
ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دی مختلف شعبہ جات وچ خدمات
ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دی مختلف شعبہ جات وچ خدمات دے سلسلے وچ پورا شہر معترف تے چشتم دیدگواہ اے۔
دینی خدمات
1-ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری نے ختم نبوت سیمینار دے سالانہ بنیاداں اتے انعقاد دا پروگرام شروع کیتا۔ 2- اوہناں نے ماہانہ بنیاداں اتے درس قرآن مجید دا سلسلہ شروع کیتا جو 14ورھیاں تک تسلسل نال جاری رہیا۔ 3- ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دی عادت سی کہ اوہ ہر سال قرآن مجید مع ترجمہ (کنزالایمان از اعلیٰ حضرت امام احمد رضا خان بریلوی) تفسیر خزائن العرفان از مولانا سید نعیم الدین مراد آبادی دا مختلف اداریاں تے اہم شخصیات نوں تحفہ پیش کردے۔4-ہر خاص دینی تہواراں اتے اپنے گھر وچ محفل میلاد منقعد کراندے تے شرکا دی ضیافت دا وی پربندھ کردے۔ 5- انجمن طلبا اسلام (اے ٹی آئی) دے ممبران دی ہر لحاظ نال امداد کردے اوہناں ولوں جدوں وی اوہناں نوں بلایا جاندا تے ضرور تشریف لے جاندے۔ اوہناںدے اجلاساں تے دوجی تقریباں وچ لازمی رلت لئی جاندے۔ انج ممبران دا حوصلہ ودھان وچ پیش پیش رہندے سن۔ 6 – اوہ شہر بھر دی مذہبی تقریباں وچ رلت کیتی ہر ممکن کوشش کردے اوہناں دے دوست ڈاکٹر زاہد رشید دے کلینک اتے منعقدہ محفل ہووے یا دوجے دوستاں دے ہاں دینی اجلاس و رلت دی ہر ممکن کوشش کردے سن۔ 7- ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری نے اپنے دوستاں دا اک حلہ بنایا ہویا سی۔ ایس حلقے دے ہر ممبر دے گھر کسی نہ کسی مہینے شیڈول دے مطابق سویرے ویلے ناشتے دا پروگرام ہوندا ناشتہ تے اک بہانہ ہوندا البتہ زبردست محفل میلاد ضرور منعقد ہوندی جہدے وچ تلاوت قرآن مجید‘ نعت رسول کریمؐ تے کسی جید عالم نال خطاب وی کرایا جاندا۔ 8- ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری اپنے گھر وچ ہر سال بہت وڈی تے عظیم الشان محفل میلاد مصطفیؐ دا انعقاد کردے۔ہر سال ایہدے وچ وڈے وڈے قاری صاحبان‘ نعت خواں حضرات‘ شعرائے کرام تے علمائے عظام نوں مدعو کیتا جاندا۔ا یس موقع تے وسیع تے شاندار لنگر دا پربندھ وی کیتا جاندا۔ اگلے سال دے پروگرام تک ایس محفل دی یاداں روح نوں تازہ کردی رہندیاں۔ 9- اوہناں نے دینی مشاہیر تے علما دی صحبت تے اوہناں نال مشاورت دا سلسلہ عمر بھر جاری رکھیا تے اپنے ایس تعلق نوں کدی ٹٹن نہیں دتا۔ 10- دینی کتاباں دی اشاعت دے حوالے نال اوہناں دی درجن توں ودھ کتاباں منصۂ شہود تے آئیاں جہناں نے لوکاں دے دلاں تے روح نوں عشق مصطفیؐ دی دولت نال مالا مال کیتا۔
علمی خدمات
علمی خدمات سرانجام دین لئی ڈاکٹر عبدالشکور ساجدا نصاری نے مختلف یونیورسٹیاں تے تحقیقی مراکز نال اپنا رابطہ ہمیشہ قائم رکھیا۔ 2- ہمیشہ خالص علمی تصانیف دی اشاعت وچ ہمت وکھائو۔3- اہل علم نال ذاتی تعلقات استوار رکھے۔ 4- علمی مجالس وچ باقاعدگی نال رلت کردے رہندے۔
سماجی خدمتاں
سماجی خدمات وچ بھرواں حصہ لین لئی ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری دے کئی خوبصورت پہلو قابل ذکر نیں۔ 1- اوہناں دے کلینک گھر وچ کوئی وی بیمار بیوہ آ جاندی تے نہ صرف ایہہ کہ ایس توں کسی قسم دی فیس لیندے بلکہ اپنے کولوں ایہنوں دوائیاں وے دیندے تے مالی مدد وی کردے۔ ایہدے لئی اوہناں نوں کسی قسم دی سفارش دی لوڑ محسوس نہیں ہوئی۔ کسی زنانی دا خود نوں بیوہ کہہ دینا ای اوہناں لئی کافی ہوندا سی۔ 2-اوہ ماہناہ بنیاداں اتے بہت ساری بیوہ زنانیاں تے یتیم بچیاں دی کفالت کردے تے اپنے ایس اقدام نوں ہمیشہ لکا کے رکھدے۔ شہر بھر وچ مستحق افراد دی امداد وچ بہت کوشش کردے سن۔ ایس سلسلے وچ اوہناں دی بعض خفیہ مہربانیاں دا پتہ اوہناں دے گھر والیاں نوں اوہناں دی وفات مگروں ہویا۔ 3- اوہناں نے مستحقین دی اجتماعی ویاہواں دے پروگراماں وچ ہمیشہ ودھ چڑھ کے حصہ لیتا تے انج دے پروگراماں وچ ہمیشہ دل کھول کے مالی معاونت پیش کیتی۔4- ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری نے مختلف سماجی تنظیماں دے نال گہرے تعلقات ہمیشہ استوار رکھے تے اوہناں نوں اپنے مفید مشوریاں نال نوازیا۔ 5-شہر دی میلاد کمیٹی وچ فعال کردار ادا کرکے سماجی خدمات سرانجام دتیاں۔ میلادالنبیؐ دا سالانہ جلوس ہووے یا مختلف تقریباں دا انعقاد ڈاکٹر عبدالشکور ساجد انصاری نے ہمیشہ منیر احمد نورانی صاحب دے شانہ بشانہ اپنی خدمات پیش کیتیاں۔