ساڈے توں سوکھے کم وی نہیں ہوندے

خالد مسعود خان

اکثر اوقات اک ای گل بار بار دہراندے ہوئے نہ صرف ایہ کہ کوفت ہوندی اے سگوں ایہ سوچ کے دل ہور پریشان ہوندا اے کہ قارئین کیہ سوچن گے کہ ایس بندے نوں شاید نویں موضوع نہیں لبھدے جو اوہی بار بار دیاں دہرائیاں گلاں نوں فیر نویں سرے توں دہرانا شروع کر دیندا اے۔ پچھلے کجھ دیہاڑیاں توں پراگ وچ آں تے ایس پورے شہر دے ہر محلے‘ ہر گلی تے ہر سڑک تے تریجی نہیں تے چوتھی دکان سوینیئرز دی اے۔ اینی اقسام دے کہ سوینیئرز کہ بندہ دکان وچ چلا جاوے تے پریشان ہو جاوے کہ کہڑا چھڈاں تے کہڑا خریداں؟۔
ٹی شرٹس‘ کپ‘ پلیٹاں‘ سٹکرز‘ مشہور تھاواں دیاں فوٹواں والے میگنٹ تے چھوٹے چھوٹے ماڈل۔ ایس علاقے دی مشہور چیزاں دے منی ایچرز تے معمولی جہیاں چیزاں دی اینی شاندار مارکیٹنگ کہ بندہ خریدے بناں نہ رہ سکے تے قیمتاں وی انج کہ جے پاکستانی روپیے دی اج کل دی صورتحال نوں سامنے رکھیے تے خریدنا تے رہ گیا اک پاسے بندہ دکان دے اندر ای نہ جاوے۔ پر دکاناں نیں کہ بھریاں پئیاں نیں۔ سیاح نیں کہ ٹُٹ کے پے رہے نیں ہوٹل تے اپارٹمنٹس بھرے پئے نیں۔ ریستوراناں وچ تل دھرن دی تھاں نہیں تے شراب خانیاں دیاں تے پچھو ای نہ پر ہاں تقریباً ہر خوردہ فروش تے گروسری دی دکان تے Cannabis سٹور دا چھوٹا جیہا نیون سائن جگمگا رہیا اے۔ مینوں معاف کرنا میری معلومات ایس سلسلے وچ تھوڑی ناقص اے کہ ہن ایہدا ٹھیک ترجمہ تے مفہوم کیہ ہو سکدا اے پر تسیں ایہنوں چرس‘ حشیش‘ گانجا وغیرہ دی کیٹگری دی چیز سمجھ لوو۔ عام الفاظ وچ تسیں ایہنوں سدھا سدھا یکے از منشیات سمجھ لوو۔ لڑکے بالے تے سیاح فٹ پاتھ تے لگی کرسیاں تے کھلے عام چرس دے سگرٹاں توں چس لے رہے نیں۔ ہوا وچ دور دور تک چرس دی بو اپنی موجودگی تے استعمال دا کھلے عام اعلان کردی اے۔ پولیس غلط پارکنگ تے گڈیاں تے ٹکٹ لان وچ تے مصروف وکھائی دیندی اے پر Cannabis دی وکری ایدھر قنونی اے تے چرس پین تے بالکل وی کوئی پچھ گچھ نہیں۔ اک دو چرسیاں توں اوہدی قنونی مقدار تے خریدن دی قنونی عمر وغیرہ دی جانکاری لین دی کوشش کیتی پر اتفاقاً اوہناں سارے چرسیاں وچوں کسے نوں وی انگریزی نہیں سی آندی۔ ایہدا مطلب ایہ بالکل وی نہیں کہ انگریزی بولن والے اوتھے چرس دے سوٹے نہیں سن لا رہے۔ ایہ صرف اتفاق سی کہ میں جہناں دا انٹرویو کرن دی کوشش کیتی سی اوہ انگریزی توں ناواقف سن۔
گل کدھرے دی کدھرے چلی گئی۔ میں پراگ وچ دکاناں تے وکن والے سوینیئرز دی گل کر رہیا سی۔ میرا یقین اے کہ سوینیئرز کسے وی ملک دا خاموش سفیر ہوندا اے کسے میز‘ شوکیس یاں گھر دی کارنس تے پیا ہویا کوئی ماڈل یاں کدھرے چپکیا ہویا میگنٹ اوس ملک یاں شہر دا تعارف ہوندا اے۔ ہر آن جان والا اوہناں نوں ویکھدا اے تے اوہناں وچوں زیادہ نہ سہی پر گھٹو گھٹ پنجاہ فیصد لوک اوہناں نوں چک کے ویکھدے نیں۔ دفتر یاں گھر دے مالک توں ملک یاں شہر دا پچھدے نیں۔ اوہناں دے بارے تفصیل جان دے نیں جیویں اوہ سوینیئرز اپنے ملک یاں شہر دا تعارف ہوندا اے تے جہناں دے دل وچ سیر دا سودا سمایا ہووے اوہناں لئی ایہ سوینیئرز مہمیز دا کم دیندے نیں۔ اوہناں نوں اکساندے نیں‘ جیویں اوہ شہر اوہناں نوں آواز دیندے نیں تے اپنے ول بلاندے نیں۔
ساڈے ایتھے پہلاں تے سوینیئرز ناں دی کوئی چیز سرے توں ای موجود نہیں جے ہے تے اینی غیرمعیاری‘ گھٹیا تے فضول کہ اللہ دی پناہ۔ لکڑی دے بنے ہوئے جانوراں دے ماڈل ویکھو تے اعضاء دا تناسب ایناں فضول تے واہیات کہ اوس جانو رتے ترس آندا اے۔ استعمال ہون والا میٹریل ایناں گھٹیا کہ باقاعدہ افسوس ہوندا اے کہ اوہو گھسے پٹے طریقے تے ٹیکنیک جو عشریاں‘ سگوں صدیاں توں لاگو اے‘ نہ ایہدے وچ کوئی تبدیلی آئی تے نہ بہتری وکھائی دتی۔ دنیا بھر وچ عمومی تے خاص طور تے شکار تے نیچر نال دلچسپی رکھن والیاں لئی شمالی علاقیاں وچ پائے جان والے مارخور‘ آئی بکس تے مارکوپولو بھیڑ وغیرہ جو دنیا بھر وچ ایس علاقے دی پچھان نیں جے کسے چنگے میٹریل وچ ایہناں دا متناسب تے خوبصورت سامنی ایچر بن جاوے تے نہ صرف ایہ پاکستان دا تعارف بن جان گے سگوں ایس علاقے وچ سیاحت دے فروغ دے سلسلے وچ وی اپنا کردار نبھان گے۔
پر ساڈے ایتھے پہلاں تے کسے نے ایس پاسے دھیان ای نہیں دتا تے جے کسے نے دھیان دتا اے تے اوہ ایہ کہ بیکار تے نکمی چیز بنا کے کس طرح ویچنی اے۔ ملتان وچ بلیوپاٹری دا کم صدیاں توں ایس علاقے دی پچھان اے تے اپنے خوبصورت رنگاں دی وجہ نال بندے نوں دور توں اپنے ول متوجہ کردی اے پر عالم ایہہ وے کہ ایہدی ساری رنگینی تے خوبصورتی دے باوجود اجے تک ایہدے وچ نفاست پیدا نہیں کیتی جا سکی۔ کپ‘ پلیٹاں‘ گلدان تے دوجا سجاوٹی سامان اینے بھیڑے میٹریل نال بنیا ہوندا اے کہ اللہ دی پناہ۔
سوینیئرز اک اجیہا سفیر اے جو ورھیاں توں اپنے آپ نوں منواندا رہندا اے۔ ڈاکٹر بلال احسن تے ڈاکٹر در صبیح دے گھر دنیا بھر توں اکٹھی کرکے لیائی گئی ایسے قسم دی کولیکشن ہمیشہ آن والے پروہنیاں لئی دنیا دے بہت سارے ملکاں دی تہذیب‘ ثقافت تے خوبصورتی دے تعارف دا کارن بن دی رہندی اے۔ پراگ دیاں گلیاں وچ گھمدے دنیا بھر توں آن والے ہزاراں لکھاں سیاحواں لئی ایتھے آن دیاں دوجیاں بہت ساریاں وجوہات نیں تے یقینا ایہناں وچوں کئی کم ساڈے لئی مشکل ہون گے پر جو کم سوکھے نیں اسیں کہڑا اوہ وی کر پا رہے آں۔٭