ڈیورنڈ لائن:امن دی باڑ!

سوشل میڈیا دے جتھے بہت سارے نقصانات نیں‘ اوتھے فیدے وی نیں

حماد بٹ

سوشل میڈیا دے جتھے بہت سارے نقصانات نیں‘ اوتھے فیدے وی نیں۔ اوہناں وچوں اک وڈا فیدا ایہ وی اے کہ جہڑی خبراں مین سٹریم میڈیا اتے کسی وجہ نال نہیں چل رہیاں ہوندیاں اوہ تسیں سوشل میڈیا اتے آسانی تے بغیر کسی روک ٹوک دے ویکھ سکدے او۔پاکستان دی جمہوریت چین وانگوں تے ہے نہیں جتھے متعدد سوشل میڈیا ایپ دی اجازت ای نہیں اے بلکہ اوہ اپنے عوام نوں اپنی بنائی ہوئی ایپس تے سرچ انجن استعمال کرن لئی پابند کردا اے۔ ایہدا چینی حکومت نوں فیدہ ایہ ہوندا اے کہا وہ جدوں چاہن تے جہڑی خبر چاہن روک وی سکدے نیں‘ کنٹرول وی کر سکدے نیں تے حذف وی کر سکدے نیں۔ مثلاً کورونا دے حوالے نال اوہناں دے سوشل میڈیا اتے اوہنی ای خبراں پھیلیے جنی حکومت نے چاہیا۔ جے کدھرے کسی نے ایس حوالے نال حدود کراس کرن دی کوشش کیتی تے فوری طور تے اوہدا ناصرف اکائونٹ بند کردتا گیا بلکہ اوہدے خلاف کارروائی وی عمل وچ لیائی گئی۔ ویسے تے ہے ایہ شخصی آزادی دے خلاف اقدام مگر اوتھے اک جماعت دی امریت دی وجہ نال مخالف آوازاں نہیں اٹھ سکدیاں!
خیر ایہ تمہید ایس لئی بنھی کہ پاکستان دے سوشل میڈیا اتے جدوں توں افغانستان وچ طالبان برسراقتدار آئے نیں تے مسلسل ایسی ویڈیو گردش کر رہیاں نیں جنہاں وچ پاک افغان سرحد (ڈیورنڈ لائن) اتے سکیورٹی لئی نصب خاردار تاراں نوں مسلح طالبان اکھاڑدے ہوئے ویکھیا جا سکدا اے۔ ایہناں ویڈیوز مگروں افغان طالبان ولوں ایسے بیان وی سامنے آئے نیں جنہاں وچ آکھیا گیا اے کہ اوہ ایس سرحد (ڈیورنڈ لائن) نوں تسلیم نہیں کردے۔ افغان دفتر خارجہ دے ترجمان عبدالقہار بلخ نے آکھیا اے کہ طالبان حکومت مسائل دے حل لئی افہام و تفہیم‘ بات چیت تے پڑوسیاں نال چنگے تعلقات اتے یقین رکھدی اے۔ ایسے لئی ایس مسئلے (باڑ اکھاڑن دے واقعات) نوں سفارتی طور تے حل کیتا جاوے گا۔ مطلب کہ افغان حکومت وی ایس باڑ نوں فی الوقت تسلیم کرن لئی تیار نہیں اے جد کہ پاکستان ولوں بلکہ آئی ایس پی آر ولوں اجے پچھلے دناں ای ایہ واضح کیتا گیا اے کہ پاکستان‘ افغانستان سرحد اتے باڑ نوں لان وچ پاکستانی شہیداں دا لہو شامل اے۔ ایہدے اتے 94فیصد عمل ہو چکیا اے تے ایہ ناصرف مکمل ہووے گی بلکہ قائم وی رہوے گی۔ پاکستان دا موقف درست بلکہ 100فیصد درست اے کیوں جے جدوں توں باڑ لان دا کم شروع ہویا اے۔ پاکستان وچ 95فیصد ات گردی ختم ہو چکی اے۔
ڈیورنڈ لائن یعنی پاک افغان سرحد 2640 کلومیٹر لمی اے تے ایہدے وچ پہاڑی سلسلے شامل نیں۔ ایس بارڈ دی تنصیب لئی ارباں روپے مختص کیتے گئے سن تے ایس منصوبے دے تحت سرحد اتے نگرانی لئی سینکڑاں چھوٹے چھوٹے قلعے یا چوکیاں تعمیر کیتے جا رہے نیں تے جدید ریڈار سسٹم دی تنصیب وی ایس منصوبے دا حصہ اے تے ایہدا مقصد ملک دی سرحداں نوں محفوظ بنانا اے۔ رنجیت سنگھ دے دور وچ افعانستان اتے ایہ الزام وی لایا جاندا سی کہ اوتھوں مسلح گروہ پنجاب دے مختلف علاقیاں وچ آ کے لٹ مار کردے نیں تے فرار ہو کے واپس افغانستان وچ لک جاندے نیں۔ رنجیت سنگھ دے دور حکومت تے اوہدے مگروں انگریزاں دے نال افغانستان دی جہڑی جنگاں ہوئیاں‘ اوہناں دی وجوہات وچ ایہ سرگرمیاں وی شامل سن جنہاں نوں افغانستان دے حکمران روکن وچ کامیاب نہیں ہوندے سن یا جان بوجھ کر لٹ مار کرن والے گروہواں اتے ہتھ نہیں پاندے سن۔ 1878 دی جنگ مگروں امیر عبدالرحمن خان نوں تخت اتے بٹھایا گیا۔ فیر روس نے 1885 وچ افغانستان دے محدود علاقیاں اتے قبضہ کیتا تے برطانیہ نے روس اتے زور دتا کہ سرحداں دا تعین کریے۔ اوہناں نے ایس مقصد لئی مشترکہ کمیشن بنایا تے اگلے دو سالاں وچ سرحد قائم کر دتی۔ ایس مقصد لئی امیر عبدالرحمن دی رضامندی حاصل کرن مگروں سرمورتیمر ڈیورنڈ نوں 1893 وچ اک وفد دے نال کابل روانہ کیتا گیا۔ اوتھے ایس وفد دا قیام تن مہینے رہیا۔ بالآخر مشترکہ سرحد دا تعین کر دتا گیا۔ ہندوستان دی تقسیم مگروں شمال مغربی سرحداں پاکستان نے حاصل کیتیاں جد کہ مشرق وچ پاک بھارت نویں سرحد تشکیل پائی۔
ہن جد کہ اک واری فیر طالبان حکومت برسراقتدار اے تے ہر گزردے دن ڈیورنڈ لائن دے نال چھیڑ چھاڑ کیتی جا رہی اے۔ طالبان دے دور وچ سرحدی باڑ ہٹائی جا رہیا ے تے اجے تک طالبان نے ایسے لوکاں دے خلاف سخت کارروائی نہیں کیتی‘ پاکستان وچ ایہ تاثر اے کہ شاید طالبان وی ایسے عناصر دی خاموش حمایت کر رہے نیں۔ لہٰذا ایس حوالے نال پاکستان نوں کسی سطح اتے کوئی کمزوری وکھان دی لوڑ نہیں اے۔
ایس سلسلے وچ سانوں طالبان نوں سفارتی چینلاں دے طور تے ایہ گل واضح کر دینی چاہیدی اے کہ ایہ سرحدی باڑ پاکستان دے علاقے وچ اے۔ سانوں طابلان نوں اوہناں دا مفاد وی سمجھانا چاہیدا اے تے اوہناں نوں دسنا چاہیدا اے کہ جے ایہ باڑ لائی جاندی اے تے ات گرد افغانستان توں پاکستان نہیں آ سکن گے تے نہ ای پاکستان توں کوئی واپس افغانستان وچ جا سکے گا۔ ایس دے علاوہ مہاجرین دے بہائو نوں وی روکیا جا سکدا اے۔ جے مہاجرین دا بہائو ودھ جاندا اے تے ایس توں دنیا وچ ایہ تاثر جاوے گا کہ طالبان اپنے مخالفاں اتے ظلم و ستم دے پہاڑ تور رہے نیں ایس لئی اوہ نس رہے نیں تے فیر ایہ وی کہ جے بھارت اپنی سرحداں مضبوط کرن لئی کنٹرول لائن اتے باڑ لا سکدا اے تے فیر پاکستان ایسا کیوں نہیں کر سکدا؟ ایس لئی ڈیورنڈ لائن نوں ’’امن باڑ‘‘ دا نام دتا جاوے تے ایہدے لئی طالبان حکومت نوں قائل کیتا جاوے‘ سفارتی کوششاں وچ تیزی لیائی جاوے تاں جے طالبان دے آن مگروں گھٹ توں گھٹ اک پاسے دا بارڈر تے محفوظ ہو جاوے۔