’’ای کامرس دا بادشاہ‘‘ کیویں سوچدا اے؟

جیف بیزوس نے آئی ٹی دا مستقبل بھانپدے ہوئے بینک دی نوکری چھڈدتی
ایہہ سب سوچ کے اوہ نرالے ڈھنگ سن جنہاں پاروں بظاہر اک نکام کمپنی دنیا دی سب توں مالدار تے کامیاب کمپنی بن گئی
ایمازان دا مالیاتی حجم 1.7ٹریلین ڈالر اے تے دنیا بھر توں 15لکھ لوک ایس کمپنی وچ ملازمت کر رہے نیں

قاسم علی شاہ

جیف بیزوس آکھدا اے کہ جے تسیں دنیا نوں بدلنا اے تے اپنے آپ نوں اک موثر انسان بنانا اے تے اوہدے لئی ضروری اے کہ تہاڈے کول کوئی رول ماڈل ہووے تے تسیں اپنے اوس رول ماڈل دی اک چیز نوں لازمی طور تے اپنائو تے اوہ اوہدے سوچن دا انداز اے۔ تسیں ویکھو کہ اوہ شخص کیویں سوچدا اے تے اپنی سوچ نوں رویے وچ کیویں ڈھالدا اے۔
بینک دے وائس پریزیڈنٹ دی سیٹ اتے براجمان اوہ کافی دیر توں اپنے کم وچ مصروف سی۔ اچانک اوہدے سامنے موجود کمپیوٹر سکرین اتے اک رپورٹ آئی جہدے وچ ایہہ انکشاف کیتا گیا سی کہ مستقبل وچ انفارمیشن ٹیکنالوجی انڈسٹری 2300گنا ودھ جاوے گی۔ ایہہ گل جان کے اوہدی حیرت دا اک جھٹکا لگیا۔ دماغ تے اوہدا سی ای تیز‘ اک لمحے وچ اوہنے سوچیا کہ میری موجودہ نوکری بعد وچ وی مل سکدی اے لیکن جے ایہہ موقع ہتھوں نکل گیا تے فیر شاید ہتھ نہ آوے۔ چنانچہ اوہنے ایس شاندار موقعے توں فیدہ چکن دا فیصلہ کیتا۔ ایہ وکھری گل سی کہ اوہنے اپنی موجودہ نوکری تے پوزیشن حاصل کرن لئی کافی محنت کیتی سی۔ اوہدا بچپن شدید مسئلیاں دا شکار رہیا سی لیکن اوہدے باوجود خوش قسمتی ایہہ سی کہ اوہ اک ذہین بال سی جہڑاہر چیز نوں سمجھن دی کوشش کردا۔ جدوں اوہ چھوٹا سی تے اسکریوڈرائیو توں اپنے کھڈونیاں نوں کھول کے بیٹھ جاندا تے ایہہ ویکھن دی کوشش کردا کہ ایہہ کیویں چل رہے نیں؟اوہدا تخلیقی مزاج اوہدے کولوں چھوٹے چھوٹے تجربے کراندا‘ اوہدے اندر اک جستجو سی تے ایسے جستجو پاروں اوہ مشکل ترین کماں وچ وی دلچسپی لے رہیا سی۔ اوس زمانے وچ کمپیوٹر نواں ایجاد ہویا سی۔ کمپیوٹر سیکھن لئی اوہنوں اک اکیڈمی وچ داخل کرایا گیا تے فیر سارے لوک حیران رہ گئے جدوں کجھ ای دناں وچ اوہ کمپیوٹر نوں اپنی ٹیچر توں وی ودھ سمجھ چکیا سی۔ تعلیم مکمل کرن مگروں ہر نوجوان وانگوں اوہنوں نوکری دی فکر شروع ہوئی۔ اوہنوں اک بینک وچ ملازمت مل گئی۔ ایتھے وی اوہ سیکھدا گیا‘ محنت کردا گیا تے کجھ ای عرصے وچ وائس پریذیڈنٹ دے عہدے تک پہنچ گیا۔فیصلہ تہاڈی زندگی بدلدا اے تے لمحہ بہ لمحہ تہاڈی زندگی اتے اثرانداز ہوندا اے۔ جیف بیزوس دی کامیابی وچ وی فیصلیاں دا اک وڈا کردار اے۔ اوہ آکھدا اے کہ جدوں میں فیصلہ کرنا واں تے اوہدے نال ایہہ وی سوچنا واں کہ جدوں میں 80 سال دی عمر وچ پہنچاں گا تے میرا ایہہ فیصلہ میرے لیے پچھتاوا تے نہیں بنے گا؟ ہر اوہ فیصلہ جہڑا مگروں میرے لیے صرف اک پچھتاوا بن جاوے میں ہر گز نہیں کردا۔تسیں جدوں وی اپنی زندگی وچ کوئی فیصلہ کرو تے صرف اج دے دن نوں مدنظر رکھ کے فیصلہ نہ کرو بلکہ اج دے فیصلے نوں سالاں وچ اگے جا کے سوچو کہ ایہہ میرے لیے کیہ شکل اختیار کرے گا؟ جنہاں فیصلیاںنوں تسیں مختلف ٹائم فریم وچ رکھ کے سوچو تے اوہ درست ثابت ہوئے تے دراصل اوہو ٹھیک فیصلہ ہوندا اے۔ وقتی طور تے کیتے جان والے فیصلے جہڑے تہانوں پرلطف لگن‘ اوہ اکثر و بیشتر مستقبل دا پچھتاوا بن جاندے نیں۔ اپنی روزمرہ زندگی وچ سانوں ایسے لوک وی نظر آندے نیں جہڑے معمولی کامیابی اتے پھولے نہیں سماندے۔ ہر بندا اپنی کامیابی دا اعلان ذاتی زندگی دے نال نال سوشل میڈیا اتے وی کر رہیا ہوندا اے تے اک طرح توں اپنے آپ نوں کریڈٹ دے رہیا ہوندا اے۔ ایہہ چنگی گل اے تے انسانی فطرت دا تقاضا وی ایہو اے کہ کامیابی اتے خوشی منائی جاوے۔ جیف بیزوس آکھدا اے کہا سیں لوک اپنی کامیابی دا اعلان تے بڑی دھوم دھام نال کردے نیں لیکن اپنی نکامی نوں دوجیاں دے سر تھوپن دی کوشش کردے نیں۔ اوہ دسدا اے کہ ہر اوہ بندا جہڑا اپنی نکامی نوں Ownنہیں کردا تے اوہنوں دوجیاں دی کوتاہی سمجھدا اے تے اوہ کدی ترقی نہیں کر سکدا‘ کیوں جے اوہنوں کدی پتہ ای نہیں چلدا کہ اوہدی کمزوری کیہ اے۔
جدوں اوہدے سامنے آئی ٹی دے متعلق ایہہ رپورٹ آئی تے اوہنے اپنی نوکری دی قربانی دین دا فیصلہ کیتا تے کجھ ای دناں وچ استعفیٰ دے کے نوکری چھڈدتی۔ ہن اپنے کم دا آغاز کرنا سی۔ اوہدے کول کجھ بوہتے وسائل نہیں سن۔ اپنے گھر دے گیراج وچ ای اوہنے میز‘ کرسی‘ کمپیوٹر تے کجھ کتاباں رکھیاں تے اک ویب سائٹ توں اپنی کمپنی دا آغاز کیتا جہدا ناں اوہنے “Amazon”رکھیا۔ تہانوں ایہہ جان کے حیرت ہووے گی کہ اگلے تقریباً ست سال تک اوہنوں اپنی کمپنی توں کوئی تسلی بخش منافع نہیں مل سکیا۔ ایسے دوران 2000ء دا شدید مالیاتی بحران وی آیا جہدی لپیٹ وچ اوہدی کمپنی وی آئی لیکن اوہنے ہمت نہیں ہاری‘ اوہ ڈٹیا رہیا۔ آہستہ آہستہ اوہدی کمپنی نے ترقی شروع کیتی تے اج ایہہ ایس مقام اتے پہنچ چکی اے کہ اوہدا مالیاتی حجم (WorthNet) 1.7ٹریلین ڈالر اے تے دنیا بھر توں 15لکھ لوک ایس کمپنی وچ ملازمت کر رہے نیں۔اپنی سروس تے معیار دے لحاظ نال ایہہ دنیا دی نمبرون ’’ای کامرس‘‘ کمپنی بن چکی اے جہڑی دنیا بھر وچ ’’ون ڈے ڈیلیوری‘‘ جد کہ کجھ شہراں وچ تے ’’1ہاور ڈیلیوری‘‘ دی سروس وی دے رہی اے۔ بظاہر اک نکام کمپنی دنیا دی سب توں مالدار تے کامیاب ترین کمپنی کیویں بنی تے ایہدا مالک دنیا دا دوجا امیر ترین بندا کیویں بنیا۔ ایہہ سب سوچ دے اوہ نرالے ڈھنگ نیں جنہاں پاروں انسان کتھوں دا کتھے پہنچ سکدا اے۔
اج دی ایس نشست وچ اسیں Amazonدے بانی جیف بیزوس دے سوچن دے اوس انداز نوں قارئین دے سامنے پیش کراں گے جہڑا اوہدی شاندار کامیابی دی بنیاد بنیا۔پرانے زمانے توں لے کے اج تک کاروباری دنیا وچ دو طرح دے بزنس مین پائے جاندے نیں۔
اک اوہ ہوندے نیں جہڑے خود توں نواں کجھ نہیں کردے بلکہ پہلے توں موجود بزنس وچ سرمایہ لاندے نیں‘ اوہدے اتے محنت کردے تے اوہدے توں پیسے کماندے نیں جد کہ دوجی قسم دے بزنس مین اوہ ہوندے نیں جہڑے ویکھدے نیں کہ ایس ویلے مارکیٹ وچ کہڑی چیز دی لوڑ اے تے اوہدے مطابق نویں آئیڈیاز لیا کے بزنس شروع کر لیندے نیں۔ دراصل ایہناں لوکاں نوں لیڈرز آکھیا جاندا اے جہڑے اپنی خداداد بصیرت نال مستقبل وچ جھانکدے نیں تے آن والے موقعیاں نوں بہترین شکل دے نال انسانیت دی آسانی لئی پیش کردے نیں۔ ایہہ ہمیشہ اک لانگ ٹرم پلاننگ دے نال چلدے نیں۔ ایہو وجہ سی کہ جدوں شروع وچ جیف بیزوس دی کمپنی ’’ایمازون‘‘ منافع نہیں دے رہی سی تے انویسٹراں نے جیف کولوں منافع بارے پچھیا۔ جیف دا جواب سی کہ تسیں اطمینان رکھو‘ میری عادت اے کہ میں تن چار مہینیاں دی نہیں اگلے تن چار سالاں نوں ویکھ کے پلاننگ کرنا واں تے فیر واقعی جیف دی سوچ تے منصوبہ بندی نے جادو کر وکھایا جدوں کمپنی نے عروج دی منزلاں طے کرنا شروع کیتیاں تے اج اوہدے کسٹمراں دی گنتی کروڑاں وچ اے۔
جیف بیزوس آکھدا اے کہ جے تسیں دنیا نوں بدلنا اے تے اپنے آپ نوں اک موثر انسان بنانا اے تے اوہدے لئی ضروری اے کہ تہاڈے کول کوئی رول ماڈل ہووے تے تسیں اپنے اوس رول ماڈل دی اک چیز نوں لازمی طور تے اپنائو تے اوہ اوہدے سوچن دا انداز اے۔ تسیں ویکھو کہ اوہ بندا کیویں سوچدا اے تے اپنی سوچ نوں رویے وچ کیویں ڈھالدا اے۔ اوسے چیز نوں تسیں وی اپنی عادت وچ شامل کر لوو تے تسیں ترقی کرنا شروع ہو جائو گے۔
NLP(نیورولینگویسٹک پروگرامنگ) وچ وی اک تکنیک سکھائی جاندی اے جہنوں ’’ماڈلنگ‘‘ آکھیا جاندا اے۔ اوہدے وچ سکھایا جاندا اے کہ کیویں تسیں اپنے پسندیدہ انسان دی عادتاں تے سوچ نوں اپنے اتے طاری کر سکدے او۔ ایسے عادت پاروں تسیں اوہ نتیجے حاصل کر سکدے او جہڑے اوس انسان نے حاصل کیتے نیں۔ دنیا دے وڈے موٹیویشنل اسپیکر ٹونی رابنز تے این ایل پی دے ایکسپرٹ رچرڈ بینڈلر نے وی ایس چیز اتے تحقیق کیتی کہ دنیا اتے اثر انداز ہون والی شخصیات دے سوچن دا انداز کیہ سی؟
ان ٹریزز نے اپنے فالوراں نوں ایہ چیز سکھائی کہ جے اسیں وی اپنے اندر ایہہ عادت پیدا کر لیے تے دنیا نوں بدل سکنے آں۔اج تسیں زندگی وچ کسی وی پوزیشن تے مقام تے او‘ ایہہ دراصل تہاڈے فیصلیاں دا نتیجہ اے۔
فیصلہ تہاڈی زندگی بدلدا اے تے لمحہ بہ لمحہ تہاڈی زندگی اتے اثرانداز ہوندا اے۔ جیف بیزوس دی کامیابی وچ وی فیصلیاں دا اک وڈا کردار اے۔ اوہ آکھدا اے کہ جدوں میں فیصلہ کرنا واں تے اوہدے نال ایہہ وی سوچنا واں کہ جدوں میں 80 سال دی عمر وچ پہنچاں گا تے میرا ایہہ فیصلہ میرے لیے پچھتاوا تے نہیں بنے گا؟ ہر اوہ فیصلہ جہڑا مگروں میرے لیے صرف اک پچھتاوا بن جاوے میں ہر گز نہیں کردا۔تسیں جدوں وی اپنی زندگی وچ کوئی فیصلہ کرو تے صرف اج دے دن نوں مدنظر رکھ کے فیصلہ نہ کرو بلکہ اج دے فیصلے نوں سالاں وچ اگے جا کے سوچو کہ ایہہ میرے لیے کیہ شکل اختیار کرے گا؟ جنہاں فیصلیاںنوں تسیں مختلف ٹائم فریم وچ رکھ کے سوچو تے اوہ درست ثابت ہوئے تے دراصل اوہو ٹھیک فیصلہ ہوندا اے۔ وقتی طور تے کیتے جان والے فیصلے جہڑے تہانوں پرلطف لگن‘ اوہ اکثر و بیشتر مستقبل دا پچھتاوا بن جاندے نیں۔ اپنی روزمرہ زندگی وچ سانوں ایسے لوک وی نظر آندے نیں جہڑے معمولی کامیابی اتے پھولے نہیں سماندے۔ ہر بندا اپنی کامیابی دا اعلان ذاتی زندگی دے نال نال سوشل میڈیا اتے وی کر رہیا ہوندا اے تے اک طرح توں اپنے آپ نوں کریڈٹ دے رہیا ہوندا اے۔ ایہہ چنگی گل اے تے انسانی فطرت دا تقاضا وی ایہو اے کہ کامیابی اتے خوشی منائی جاوے۔ جیف بیزوس آکھدا اے کہا سیں لوک اپنی کامیابی دا اعلان تے بڑی دھوم دھام نال کردے نیں لیکن اپنی نکامی نوں دوجیاں دے سر تھوپن دی کوشش کردے نیں۔ اوہ دسدا اے کہ ہر اوہ بندا جہڑا اپنی نکامی نوں Ownنہیں کردا تے اوہنوں دوجیاں دی کوتاہی سمجھدا اے تے اوہ کدی ترقی نہیں کر سکدا‘ کیوں جے اوہنوں کدی پتہ ای نہیں چلدا کہ اوہدی کمزوری کیہ اے۔
جیف بیزوس آکھدا اے کہ وڈی کامیابی حاصل کرلین مگروں اطمینان نال بیٹھ جانا یا اک وڈی نکامی مگروں ہمت ہار کے بیٹھ جان والا انسان عقلمند نہیں ہوندا۔ جیف نوں وی ایس اعلیٰ مقام تک پہنچن وچ کافی نکامیاں دا سامنا کرنا پیا لیکن اوہدی اک عادت بڑی کمال دی اے۔ اوہ ہمیشہ ’’اصلاح دے دائرے‘‘ وچ رہ کے کم کردا اے۔ اوہنوں جدوں وی نکامی ہوندی اے تے اوہ ہمت ہار کے بیٹھ نہیں جاندا بلکہ اوسے چیز وچ ردوبدل کر کے کوئی ہور شکل دے دیندا اے۔ اوہدے وچ وی نکام ہو جاوے تے اوہنوں کسی ہور شکل وچ لے آندا اے۔ اوہ اپنی نکامیاں نوں ٹیسٹ دے طور تے لیندا اے تے تجربے کردا رہندا اے ایتھوں تک کہ اوہ کامیاب ہو جاندا اے۔
ہر دن طلوع ہون والا سورج انسان لئی اک نویں امید لے کے آندا اے۔ جیف آکھدا اے کہ زندگی وچ آن والے ہر دن نوں اک نواں دن تے اک نواں موقع سمجھو تے ایہہ یقین رکھو کہ اوس دن تہانوں بھرواں موقعے ملن والے نیں تے تسیں زندگی وچ ترقی کرنا شروع ہو جائو گے۔ جہڑے بندے لئی اج دا دن اک ’’نواں دن‘‘ اے تے اوہ اوہدے وچ کم‘ قابلیت‘ اخلاق‘ رویے تے اقدار دے سلسلے وچ اپنا The Bestدین دی کوشش کرے گا تے ایہہ چیز اوہنوں کامیابی دے کول کرے گی۔
تسیں جے بغور جائزہ لوو تے تہانوں ایسے مختلف ادارے تے بندے نظر آجان گے جہڑے کافی عرصہ گزر جان دے باوجود ترقی نہیں کر سکے۔ فرد دی ترقی نہ کرن وجہ ایہہ اے کہ اوہ جہڑے ادارے وچ اک عرصے توں کم کر رہیا ہوندا اے اوسے لمے عرصے نوں ذہن وچ رکھ کے اوہ اپنے آپ نوں ’’وڈا‘‘ سمجھدا اے۔ ایس سوچ پاروں اوہ ہور سیکھدا نہیں تے کئی سال گزرن دے باوجود ترقی نہیں کر سکدا۔ اوہ ہر بندے دے سامنے ایہہ احسان جتلاندا اے کہ میں ایس ادارے نوں 15سال دتے نیں لیکن اوس چیز نوں نہیں ویکھدا کہ ایس عرصے وچ اوہنے ادارے توں کافی سارے مراعات تے فیدے وی حاصل کریتے نیں۔ ایہہ سوچ اوہدی انا دا وزن ودھا دیندی اے تے ایسے وجہ نال کم دے حوالے نال اوہدا انرجی لیول وی اوہ نہیں رہندا جہڑا نوکری دے پہلے دن سی۔ جدکہ اوہدے الٹ جہڑا بندا ہر دن نوں نواں دن سمجھ کے کم اتے آندا اے تے اوہدی انرجی دا لیول وی اوسے قدر بوہتا ہوندا اے۔ لہٰذا جے زندگی نوں شاندار بنانا اے تے اج دے دن دی اہمیت توں انکار نہ کرو۔
جیف ایس گل دا قائل اے کہ تسیں ہمیشہ بنے بنائے رستیاں اتے نہ چلو بلکہ انسانیت دے فیدے لئی کوئی نویں ایجاد سامنے لیائو۔ اوہ ایہ ہ وی آکھدا اے کہ نویں چیز بنان یا نویں آئیڈیاز اتے کم کرن لئی تسیں 100فیصد معلومات حاصل کرن دا انتظار نہ کرو۔تہاڈے کول جے 70فیصد معلومات وی نیں تے فوری فیصلہ کرو تے عملی قدم چکو۔ کیوں جے ہو سکدا اے کہ جدوں تک تہاڈے کول 100فیصد معلومات آن تہاڈا شوق تے جذبہ ماند پے چکیا ہووے۔
کجھ نواں کرن دے سلسلے وج انسان کولوں غلطی وی ہو سکدی اے لیکن ایہو غلطی سنوار کے اک شاہکار تعمیر کیتی جا سکدی اے۔ جیف آکھدا اے کہ سیکھن دے سلسلے وچ جہڑی غلطی ہو جاوے اوہدی معافی ہونی چاہیدی اے۔ البتہ جے پہلے توں SOP`sبنے نیں تے اوہدے خلاف کوئی جاندا اے تے فیر اوہدے خلاف تادیبی کارروائی ہونی چاہیدی اے۔انسان نوں زندگی وچ خطرے مول لینے چاہیدی نیں۔ ایس موضوع اتے اک تحقیق ہوئی تے ایہدے وچ صرف 90سالہ بڈھیاں نوں شامل کیتا گیا۔ اوہناں کولوں پچھیا گیا کہ جے اوہناں نوں دوبارہ توں زندگی مل جاوے تے اوہ کیہ کرنا چاہن گے؟ اوہناں دا جواب سی کہ اسیں زیادہ توں زیادہ رسک لین والے کم کراں گے‘ کیوں جے ’’محفوظ‘‘ رہن دی کوشش کردے کردے اسیں ’’چوزہ‘‘ بن جانے آں تے ایہہ گل بھل جانے آں کہ اللہ نے ساڈے پراں وچ اڑان بھرن دی اک بھرواں طاقت رکھی ہوئی اے۔
اسیں اپنے معاشرے وچ جنہے وی منجمد لوک ویکھنے آں اوہناں دی ترقی نہ کرن دی وجہ وی ایہہ ہوندی اے کہ اوہ صرف اپنے گمان نوں ای سب کجھ سمجھدے نیں۔ آسانی لئی اک مثال سمجھ لوو۔ تسیں جے کمرے دے باہر کھڑے ہوں تے بوہے وچ لگے HoleKeyتوں اندر دا منظر ویکھو تے تہانوں اوہ کمرہ اینا ای چھوٹا وکھائی دیوے گا جنہاں کہ اوہ سوراخ ہووے گا لیکن جدوں تسیں بوہا کھول کے اندر داخل ہوو گے تے تہاڈے سامنے اک ہور دنیا کھل جاوے گی۔ انج ای انسان دی سوچ جنی چھوٹی ہوندی اے اوہنوں دنیا اوسے قدر چھوٹی نظر آندی اے۔ زندگی دے مختلف حالات نوں اک ای انداز وچ ویکھن دا مطلب ایہہ اے کہا نسان دی سوچ منجمد اے تے اوہنوں انجماد نوں توڑنا چاہید اے۔ایڈیسن دی عمر 72سال ہو گئی سی جدوں اوہدی تجربہ گاہ نوں اگ لگ گئی۔ اگ ویکھ کے سارے لوگ جمع ہو گئے۔ ایڈیسن وی اوہناں وچ کھڑا سی۔ لوک افسوس دا اظہار کرن لگے لیکن ایڈیسن دے ہونٹاں اتے مسکراہٹ سی۔ اوہ بولیا: بہت خوبِ اج میری ساری غلطیاں جل گئیاں‘ ہن میں نویں سرے توں تجربے کراں گا۔ بظاہر اوہدا شدید نقصان ہو رہیا سی کہ زندگی بھر دے تجربے تے محنت اگ دی نذر ہو رہے سن تاہم اوہدی سوچ اچی سی‘ ایس لئی اوہ عام لوکاں توں ہٹ کے سوچ رہیا سی تے ایسے وجہ نال دنیا اج وی اوہدی عزت کردی اے۔