قبض

ساریاں مرضاں دی ماں!!!

پروفیسر حکیم عمران فیاض

تندرستی ہزار نعمت اے تے یقینا بہت وڈی نعمت اے۔ جہدے توں کوئی ذی شعور انکار نہیں کر سکدا۔ ایس لئی نعمت خداوند دا شکر بجا لیانا ہر اشرف المخلوقات اتے لازم اے تے ایس تلخ حقیقت توں وی انکار نہیں کیتا جا سکدا کہ ’’کسی نعمت دی ناقدری اوہدے گواچ جان دا کارن بندی اے بلکہ کفر ایہناں نعمت یعنی غضب الٰہی نوں دعوت دین دا موجب بندی اے‘‘۔ ایس لئی حفظان صحت دے اصولاں اتے کاربند رہنا ہر مسلمان اتے لازم اے۔ حدیث مبارکہ وچ ارشاد اے حضرت محمدﷺ نے فرمایا: ’’دو نعمتاں نیں جہناں دے بارے وچ اکثر لوک دھوکہ وچ نیں۔ اک صحت تے دوجی فراغت‘‘ ۔ ایس لئی ساڈے اتے لازم اے کہ صحت جئی عظیم نعمت میسر ہووے تے اللہ تعالیٰ دا شکر ادا کریے تے فراغت دی دولت حاصل ہووے تے تنگدستی دے زمانہ دی فکر کریے تے فراغت نوں اللہ تعالیٰ دا فضل خاص جانیے کسی فخر‘ تکبر یا غرور دا شکار نہ ہوئیے۔
قبض (Constipation) دا تعلقہ روزمرہ استعمال کیتی جان والی غذاواں تے اوہناں دی اہمیت نال ہوندا اے۔ ایہہ گل اظہر من الشمس اے کہ غذا دے ویلے دی اہمیت اپنی جگہ موجود اے۔ چونکہ ساڈے معدے وچ ہر آن والی چیز دی اطلاع اتے ساڈا دماغ پہلے توں موجود شیواں نوں آنتاں وچ حرکات پیدا کر کے اگے ول دھکیلدا اے۔ ایس لئی کجھ لوک صبح اٹھ کے نہار منہ چاہ دا اک پیالہ پیندے نیں۔ جہنوں اسیں (Early Tea) یا (Bed Tea) دا نام دینے آں۔ منہ دھوتے بغیر گرم چاہ پین نال منہ دی ساری غلاظت ڈھڈ وچ چلی جاندی اے جہڑی کہ مگروں بہت ساری بیماریاں دا کارن بندی اے۔
مرض دے اسباب
ایہدے نمایاں اسباب وچ کم خوراکی‘ آرام طلبی‘ بے وقت کھانا‘ مرغن غذاواں دا استعمال‘ حفظان صحت دے اصولوںتوں کنارہ کشی‘ پیدل سفر دی بجائے سواری نوں ترجیح دینا‘ ذہنی پریشانی‘ منشیات تے خواب آور دوائیاں دا استعمال‘ جسمانی کمزوری‘ ورزش یا محنت توں جی چرانا‘ رفع حاجت دے ویلے نوں ٹالنا‘ فربہ اشخاص یا حاملہ مستورات وچ عضلات دا تن جانا‘ قبل الدم‘ امراض معدہ‘ جگر‘ امعاء دماغ وغیرہ۔ گھٹ پانی دا استعمال تے کمربند پیٹی نوں کس کے بنھنا شامل نیں۔
علامتاں
ایہدی نمایاں علامتاں وچ باقاعدہ اجابت نہ ہون نال طبیعت مضحل رہندی اے۔ آنتاں وچ پہلاں توں جگہ موجود نہ ہووے تے ایہناں وچ نویں غذا دا داخل کرنا ممکن نہیں ہو سکدا۔ جسم تھکیا تھکیا‘ زبان میلی تے بھک روز بروز گھٹ ہون لگدی اے۔ ڈھڈ وچ ریاح دی تکلیف محسوس ہوندی اے۔ بوہتا زور لان نال تھوڑا خشک پاخانہ نکلدا اے۔ قلت الادم تے مرض اخضر‘ صداغ تے ددار ادر حفظان قلب دی شکایت رہندی اے۔ ہتھ دی ہتھیلی تے پیراں دے تلوے سر د رہندے نیں ایس لئی ایہہ گل ضروری اے کہ اوس ویلے تک ساڈی صحت قائم نہ رہوے گی جدوں تک پاخانہ (براز) دا معتدل قوام تے مناسب مقدار وچ روزانہ اخراج ہونا بہت ضروری اے۔
قسماں:
قبض (Constipation) دی دو قسماں مشہور نیں۔ (1) عارضی یا حار قبض(2) دائمی یا مزمن قبض
وجوہات
اکثر ویلے قبض دی مختلف وجوہات ہوندیاں نیں جہناں دی وجہ نال ایہہ مرض وقوع پذیر ہوندا اے۔٭معدہ دی خرابی٭طحال (Spleen) دی خرابی٭کبد (Liver) دی خرابی٭آنتوں (Intestines) دی خرابی
ایس حقیقت نوں نوں وی جھٹلانا ممکن نہیں کہ جدوں تک اسیں حفظان صحت دے اصولاں دے مطابق اپنی زندگی نہ گزاراں گے اوس ویلے تک سانوں اوہناں مرضاں توں نجات نہیں مل سکے گی۔ ایہدے نال نال غذا تے پرہیز دا وی چولی دامن دا ساتھ اے۔
کیوں جے حدیث مبارکہ وچ آیا کہ ’’پرہیز علاج توں بہتر اے‘‘ ایہہ گل قابل ذکر اے کہ آپ نبیؐ مبعوث ہوئے سن۔ طبیب تے معاجل بن کے نہیں آئے سن۔ نہ آپ نے ایہدا کوئی دعویٰ فرمایا سی۔ کیوں جے آپ دی ہر گل حکمت تے فطرت دے اصولاں اتے سو فیصد درست سی۔ کیوں نہ ہووے‘ مقولہ اے: ’’آپ دا کوئی فعل حکمت توں خالی نہیں ہوندا‘‘ تے آپ تے صاحب وحی سن تے ایس گل دی اللہ تعالیٰ نے خود گواہی دتی اے ’’اوہ اپنی مرضی نال کوئی گل نہیں کردے‘‘۔
پرہیز
ایس مرض وچ ثقیل تے بادی شیواں مثلاً میدے دی روٹی‘ نان‘ چاول‘ مٹھائیاں‘ سری پاوے‘ کلیجی‘ پنیر‘ بیکری دا سامان‘ گوشت‘ انڈے‘ مچھلی‘ مغزیات دا استعمال ایس مرض وچ مضر صحت اے۔
غذا
زود ہضم نرم غذا استعمال کرو۔
علاج : ٭چھلکا اسپغول 5 گرام رات سون توں پہلاں نیم گرم ددھ یا تازہ پانی دے نال ۔ ٭مربہ ہڑڑ 2 توں 3 رات سون توںپہلاں نیم گرم ددھ دے نال ۔ ٭گلقند 50 گرام رات سون توں پہلاں نیم گرم ددھ دے نال۔