ڈیل کارینکی

بہترین ماہر نفسیات‘شخصیت سازی تے فن تقریر دا گرو

ڈیل کارینگی دی اک بہترین کتاب اے جہدے وچ اوہنے پبلک سپیکنگ تے تقریر دے اسرارورموز سکھائے نیں

حفیظ ظفر

سویرے منہ انھیرے اٹھنا اوس منڈے دی مجبوری سی کیوں جے اوہدا پیو اک کسان سی تے گاواں دا دُدھ دوہنا اوس منڈے دی ذمہ داریاں وچ شامل سی۔ سارے کم نبیڑ کے اوہ کالج جان لئی تیار ہوندا۔ اوہنوں بولن تے تقریر کرن دا بہت شوق سی۔ اوہ جہڑے رستے کالج جاندا اوہ کھیتاں وچوں گزردا سی۔ بولن دے شوق توں مجبور اوہ منڈا رستے وچ اپنے نال ای مکالمہ کردا رہندا۔ اک دن اوہ رکیا تے سامنے کھیت ول ویکھدے ہوئے انج تصور کیتا گویا اوہ اک بھریا مجمع ہووے تے سیکڑاں لوکی اوہدے سامنے ہون۔ اوہنے ایسے کیفیت وچ بولنا شروع کیتا۔ کجھ دیر بولن مگروں اوہنوں مزہ آ گیا تے فیر اوہ بولدا رہیا تے فیر تے ایہہ اوہدی روٹین ای بن گئی۔ اوہ دن اوسے رستے توں گزردا تے اپنے تخیل دے اجتماع نال خطاب کردا۔جنون کسے وی کم دا ہووے‘ رنگ ضرور لیاندا اے۔
ویلا جیویں پر لا کے اُڈ گیا۔ 1916 دا سال آیا تے اوس منڈے نے اک وڈی بلڈنگ کرائے تے لئی کیوں جے ہن اوہنوں سنن والیاں دی تعداد دن بدن ودھ رہی سی تے اوہدے کول جگہ کوئی مستقل نہیں سی۔ بلڈنگ وچ مستقل انتظامات ہو جان مگروں ہزاراں لوک اوہنوں سنن آندے‘ اوہ اپنی خطابت دے جوہر وکھاندے ہوئے اوہناں نوں زندگی گزارن دا درس دیندا۔ اوہدی گلاں روزمردہ زندگی توں متعلق ہوندیاں لیکن اوہ ایس قدر منفرد انداز وچ بیان کردا کہ اوہ لوکاں نوں بڑی حیرت انگیز لگدیاں تے اوہ تالیاں وجا وجا کے اوہنوں داد دیندے۔ فن تقریر پاروں اوہ پوری دنیا وچ مشہو ر ہویا تے وڈی وڈی منی پرمنی شخصیات اوہنوں اپنا گرو منن لگیاں۔ اوس منڈے دا ناں ڈیل کارینگی اے‘ دنیا جہنوں سیلف ہیلپ دا بابائے اعظم آکھدی اے۔
ڈیل کارینگی 24نومبر 1888 نوں میری ول (امریکہ) وچ پیدا ہویا ۔ چونکہ اوہنے اکھ ای ایسے ماحول وچ کھولی سی جہڑا محنت و مشقت نال بھرواں سی۔ ایس لئی ایہ چیز اوہدی فطرت وچ شامل ہو گئی۔ بولن دا اوہنوں بے حد شوق سی۔ کالج دے تقریری مقابلیاں وچ اوہ ودھ چڑھ کے حصہ لیندا تے اپنے ایس شوق دی تکمیل کردا۔ ایس موضوع اتے اوہنے مختصر جئے کورسز وی بنا لیتے سن۔ اوہ لوکاں نوں ترغیب دواندا کہ ایہناں کورسز نوں پڑھو تے اوہناں کولوں فیدہ حاصل کرو۔ اِنج اوہدا کجھ نہ کجھ ذریعہ معاش وی چل نکلدا۔ اوہدے عزائم بڑے اچے سن لیکن گھریلو حالات اوہدی اجازت نہیں دے رہے سن مجبوراً اوہنوں خود ای محنت کرنی پیندی۔ اوہنے گھر گھر جا کے مکھن‘ ڈبل روٹی تے صابن وی فروخت کیتے۔ اک ویلے وچ اوہنوں ایکٹر بنن دا شوق ہویا۔ اوہنے قسمت آزمائی لیکن شاید ایہہ اوہناں دا میدان نہیں سی ایس وجہ نال اوہ ایتھے بوہتی دیر نہیں ٹک سکیا۔
YMCAدے اک ہاسٹل وچ رہندے ہوئے اوہ سوچ رہیا سی کہ ہن کیہ کیتا جاوے۔ اللہ نے اوہنوں ذہانت وی خوب دتی سی تے ہن ایس ذہانت نوں استعمال کرن دا ویلا آ چکیا سی۔ یکایک اک خیال اوہدے ذہن وچ کوندیا تے اوہنے اوسے ویلے اوہدے اتے کم شروع کردتا۔ اوہنے ہاسٹل وچ رہن والے طلبہ نوں پبلک اسپیکنگ دے گر دَسنے شروع کیتے تے اوہناں کولوں فیس وی لینا شروع کیتی۔ طلبہ نوں جدوں اوہدی مہارت دا علم ہویا تے اوہ جوق در جوق اوہدی کلاس وچ شامل ہون لگے۔ ایتھے اوہنے اک ہور عقل مندی کیتی تے اپنی آمدنی توں کجھ حصہ کالج نوں وی دینا شروع کیتا۔ انج دونواں دا فیدہ ہون لگیا۔ اوہدی شہرت YMCA دے ہاسٹل توں کڈ کے چار چفیرے پھیلنا شروع ہوئی۔ 1912 وچ اوہنے اپنے ای نام توں ڈیل کارینگی کورس تیار کیتا تے نوجواناں نوں پڑھان لگیا۔ شہرت دے نال نال اوہدی آمدنی وچ وی چنگا وادھا ہون لگیا سی مگر فیر ایہہ آمدنی رک گئی۔
پہلی جنگ عظیم دے دوران اوہدی زندگی وچ اک عجیب موڑ آیا۔ دفاعی نقطہ نظر توں ملک نوں جواناں دی لوڑ سی‘ ڈیل کارینگی نوں وی زبردستی فوج وچ شامل کیتا گیا۔ اوہ ایس فیلڈ دا بندہ ای نہیں سی۔ا وہنے کافی کوشش کیتی کہ ایتھوں کسے طرح نکل سکے لیکن کوئی خاص فیدہ نہیں ہویا۔ جنگ دے ماحول وچ رہنا دن بدن اوہدے لئی اوکھا ہوندا جا رہیا سی۔ اوہنے درخواست دتی کہ اوہدی انگلی وچ کجھ فرق آیا اے جہدی وجہ نال اوہ بندوق دا ٹریگر نہیں دبا سکدا۔ معائنہ کرن تے گل درست نکلی تے اوہنوں فوج توں جان دی اجازت مل گئی۔ویلا جیویں پر لا کے اُڈ گیا۔ 1916 دا سال آیا تے اوس منڈے نے اک وڈی بلڈنگ کرائے تے لئی کیوں جے ہن اوہنوں سنن والیاں دی تعداد دن بدن ودھ رہی سی تے اوہدے کول جگہ کوئی مستقل نہیں سی۔ بلڈنگ وچ مستقل انتظامات ہو جان مگروں ہزاراں لوک اوہنوں سنن آندے‘ اوہ اپنی خطابت دے جوہر وکھاندے ہوئے اوہناں نوں زندگی گزارن دا درس دیندا۔ اوہدی گلاں روزمردہ زندگی توں متعلق ہوندیاں لیکن اوہ ایس قدر منفرد انداز وچ بیان کردا کہ اوہ لوکاں نوں بڑی حیرت انگیز لگدیاں تے اوہ تالیاں وجا وجا کے اوہنوں داد دیندے۔ فن تقریر پاروں اوہ پوری دنیا وچ مشہو ر ہویا تے وڈی وڈی منی پرمنی شخصیات اوہنوں اپنا گرو منن لگیاں۔ اوس منڈے دا ناں ڈیل کارینگی اے‘ دنیا جہنوں سیلف ہیلپ دا بابائے اعظم آکھدی اے۔
ڈیل کارینگی 24نومبر 1888 نوں میری ول (امریکہ) وچ پیدا ہویا ۔ چونکہ اوہنے اکھ ای ایسے ماحول وچ کھولی سی جہڑا محنت و مشقت نال بھرواں سی۔ ایس لئی ایہ چیز اوہدی فطرت وچ شامل ہو گئی۔ بولن دا اوہنوں بے حد شوق سی۔ کالج دے تقریری مقابلیاں وچ اوہ ودھ چڑھ کے حصہ لیندا تے اپنے ایس شوق دی تکمیل کردا۔ ایس موضوع اتے اوہنے مختصر جئے کورسز وی بنا لیتے سن۔ اوہ لوکاں نوں ترغیب دواندا کہ ایہناں کورسز نوں پڑھو تے اوہناں کولوں فیدہ حاصل کرو۔ اِنج اوہدا کجھ نہ کجھ ذریعہ معاش وی چل نکلدا۔ اوہدے عزائم بڑے اچے سن لیکن گھریلو حالات اوہدی اجازت نہیں دے رہے سن مجبوراً اوہنوں خود ای محنت کرنی پیندی۔ اوہنے گھر گھر جا کے مکھن‘ ڈبل روٹی تے صابن وی فروخت کیتے۔ اک ویلے وچ اوہنوں ایکٹر بنن دا شوق ہویا۔ اوہنے قسمت آزمائی لیکن شاید ایہہ اوہناں دا میدان نہیں سی ایس وجہ نال اوہ ایتھے بوہتی دیر نہیں ٹک سکیا۔
YMCAدے اک ہاسٹل وچ رہندے ہوئے اوہ سوچ رہیا سی کہ ہن کیہ کیتا جاوے۔ اللہ نے اوہنوں ذہانت وی خوب دتی سی تے ہن ایس ذہانت نوں استعمال کرن دا ویلا آ چکیا سی۔ یکایک اک خیال اوہدے ذہن وچ کوندیا تے اوہنے اوسے ویلے اوہدے اتے کم شروع کردتا۔ اوہنے ہاسٹل وچ رہن والے طلبہ نوں پبلک اسپیکنگ دے گر دَسنے شروع کیتے تے اوہناں کولوں فیس وی لینا شروع کیتی۔ طلبہ نوں جدوں اوہدی مہارت دا علم ہویا تے اوہ جوق در جوق اوہدی کلاس وچ شامل ہون لگے۔ ایتھے اوہنے اک ہور عقل مندی کیتی تے اپنی آمدنی توں کجھ حصہ کالج نوں وی دینا شروع کیتا۔ انج دونواں دا فیدہ ہون لگیا۔ اوہدی شہرت YMCA دے ہاسٹل توں کڈ کے چار چفیرے پھیلنا شروع ہوئی۔ 1912 وچ اوہنے اپنے ای نام توں ڈیل کارینگی کورس تیار کیتا تے نوجواناں نوں پڑھان لگیا۔ شہرت دے نال نال اوہدی آمدنی وچ وی چنگا وادھا ہون لگیا سی مگر فیر ایہہ آمدنی رک گئی۔
ہن اوہنے اپنے کم دے حوالے نال اک وڈا فیصلہ کیتا۔ واپس آ کے اوہنے اک وڈی بلڈنگ لیتی تے اوہنوں اک اکیڈمی دی شکل دے دتی۔ جہدے وچ اوہ مختلف شعبہ ہائے زندگی دے لوکاں نال ملاقات کردا تے اوہناں نوں پبلک سپیکنگ تے شخصیت سازی دے گر سکھاندا۔آن والے افراد اوہدے جادوبھرے لفظاں توںمتاثر ہوندے۔ اوہ ہر پیچیدہ گل نوں آسان بنان وچ مہارت رکھدا سی۔ پبلک سپیکنگ‘ سٹریس مینجمنٹ تے ریلیشن شپ جئے حساس موضوعات نوں اوہنے اپنی قابلیت پاروں ایس قدر آسان تے دلچسپ بنا دتا سی کہ جہڑا وی اک واری اوہدی تقریر سندا اوہنوں لگدا جیویں مینوں اپنے مسئلے دا اک بہترین حل مل گیا ہووے۔ اوہنے اپنے کمالات نوں صرف بولن تک ای محدود نہیں کیتا بلکہ اوہناں نوں کتاباں دی شکل وی دتی۔
تصنیفی خدمات
ڈیل کارینگی شخصیت سازی تے فن تقریر دا گرو اے تے جدید طرز تقریر وچ اپنا ثانی نہیں رکھدا۔ اوہ امریکہ دے ستر اخباراں وچ مخصوص موضوعات اتے کالم وی لکھیا کردا۔ اوہدے نال نال اپنی تحقیق تے مشاہدے نوں کتاباں دی شکل وی دے رہیا سی ایہدی جہڑی وی کتاب منظرعام اتے آندی‘ لوک ہتھوں ہتھ لیندے تے اوہ کتاب مختصر ویلے وچ فروخت دے ریکارڈ توڑ دیندی۔اوہدی مقبولیت دا اندازہ ایس گل توں لائیے کہ 1936 وچ جدوں اوہدی کتاب How to win friendشائع ہوئی تے اوہدی اک کروڑ توں ودھ کاپیاں فروخت ہوئیاں۔ ایس کتاب دے علاوہ ڈیل کارینگی دی کجھ ہور عالمی شہرت یافتہ کتاباں وی نیں۔ آئو اوہناں اتے اک نظرپانے آں۔
The Art of public speaking
ایہہ ڈیل کارینگی دی اک بہترین کتاب اے جہدے وچ اوہنے پبلک سپیکنگ تے تقریر دے اسرارورموز سکھائے نیں۔ ایہہ ایسے آسان تے بہترین طریقے نیں جہناں نوں اپنان نال انسان نہ صرف چنگے انداز وچ تقریر کر سکدا اے بلکہ اپنے خوف تے ڈر نوں وی قابو کر سکدا اے۔ اوہ ایس کتاب وچ دسدا اے:جے تقریر کرن توں پہلاں اپنی تقریر دے مواد نوں چنگے طریقے نال پڑھیا جاوے تے اوہنوے ذہن نشین کر لیتا جاوے تے بڑی حد تک تقریر بہترین ہو جاوے گی۔ جہڑے موضوع اتے تقریر کرنی اے اوس آئیڈیا اتے فوکس کرن نال انسان دا ایہہ خوف ختم ہو جاندا اے کہ میں تقریر دے دوران کیویں کھڑا واں تے مخاطب لوک میرے بارے کیہ سوچ رہے نیں۔
پریکٹس: اپنی تقریر دی پریکٹس بہت ضروری اے۔ جے پہلے توں پریکٹس نہیں ہووے گی تے فیر ڈائس اتے تھوڑی ای دیر وچ پسینے چھٹنے شروع ہو جان گے۔اپنی کامیابی دی امید رکھو تے ایہہ یقین رکھو کہ میں اک بہترین طریقے دے نال تقریر کرن وچ کامیاب ہو جاواں گا۔
How to stop worrying and start living
ایس کتاب وچ ڈیل کارینگی نے پریشانی تے غم اتے کنٹرول کرن دے بارے وچ کجھ ایسے طریقے دسے نیں‘ جہناں اتے عمل پیرا ہو کے ہرا نسان خود نوں ذہنی اذیت توں بچا جا سکدا اے۔ کتاب دے اہم نکات ایہہ نیں۔ انتہا نوں ویکھو۔کسے وی پریشانی تے غم دی حالت وچ سوچو کہ ودھ توں ودھ کیہ ہو سکدا اے۔ جدوں تسیں مسئلے دی حقیقت اتے غور کرو گے تے اکثر اوقات معلوم ہو جاندا اے کہ مسئلہ اینا وڈا نہیں جہنا کہ پریشانی ہوندی اے۔ مسئلے دی حقیقت معلوم ہون مگروں اوہنوں حل کرنا آسان ہو جاندا اے۔
اوسط دا قانون
اکثر لوگ بلاوجہ دے خدشیاں تے بدگمانیاں وچ پئے ہوندے نیں۔ مثال دے طور تے جے میں ہوائی جہاز وچ سفر کراں تے اوہ کدھرے کریش نہ ہو جاوے۔ حالاں جے تحقیق دسدی اے کہ جہاز کریش ہون دا خطرہ ساڈے پنج ملین ہوائی سفراں وچوں صرف اک وچ ہوندا اے۔ ایس وجہ نال بلاوجہ پریشانیاں توں خود نوں بچائو تے اوسط دے قنون نوں ذہن وچ رکھو۔
اذیت دی یاد
کجھ لوگ ایسی چیزاں نوں اپنے دماغ وچ محفوظ کر لیندے نیں جہناں دی لوڑ بالکل وی نہیں ہوندی۔ مثال دے طور تے کسے نے تہانوں برا بھلا آکھیا۔ ہن اوہنے ایہہ کم صرف اک واری کیتا لیکن تسیں ایہنوں روز یاد کر کے خود نوں اذیت دیندے رہندے او۔ ایس وجہ نال وی پریشانی ودھدی اے۔
کاش دا پھندا
کجھ لوکاں نوں جدوں کوئی نقصان پہنچدا اے تے اوہناں دے ذہن وچ کاش دی تکرار شروع ہو جاندی اے۔ اوہ سوچدے رہندے نیں:کاش میں ایسا نہ کردا تے ایسا نہ ہوندا۔ خود نوں خوش رکھن دا فارمولا ایہہ اے کہ جو ہو گیا ‘ سو ہو گیا‘ ہن اگے ودھو۔How to win friends and influence people
معاشرے وچ رہندے ہوئے بہترین لوکاں نوں دوست کیویں بنایا جاوے ؟ایس کتاب وچ ڈیل کارینگی مندرجہ ذیل گر دسدے نیں۔
تعریف تے اہمیت
لوکاںدی تعریف کرو تے اوہناں دے اہم تے چھوٹے وڈے کماں دی حوصلہ افزائی کرو۔ تنقید کرن والے تے بہت نیں لیکن تعریف والا کوئی کوئی ہوندا اے۔ جدوں تسیں لوکاں نوں اوہناں دی اہمیت دا احساس دواندے او تے اوہناں دا پیار تے لگائو تہاڈی مٹھی وچ آ جاندا اے۔
دوجے کیہ چاہندے نیں؟
ڈیل کارینگی نے ایس پوائنٹ نوں اک مثال نال سمجھایا اے۔ جہدے ہال وچ اوہ اپنے لیکچر کرواندا سی عین اوسے ویلے منیجر نے اوہدا کرایہ 300گنا ودھا دتا۔ اگلے دن اک وڈا سیشن سی جہدے سارے ٹکٹ وِک چکے سن تے ہن اوہنوں موخر کرنا ممکن نہیں رہیا سی۔ ڈیل کارینگی منیجر دے کول آیا تے اک صفحہ لے کے آکھیا:
آئو ویکھنے آں تسیں جو فیصلہ کیتا اے اوہدے فیدے تے نقصان کیہ کیہ نیں؟ فیدہ تے ایہہ ہے کہ میرے سیشن دی جگہ تہانوں شادی دی کسے تقریب دی بکنگ مل سکدی اے۔ نقصان ایہہ ہے کہ میرے لیکچر دے منسوخ ہو جان توں تہانوں جہڑا روٹین نال کرایہ ملدا سی اوہ بند ہو جاوے گا۔ دوجا نقصان ایہہ اے کہ میرے لیکچر وچ ہائی پروفائل لوک آندے نیں جہدے پاروںتہاڈے ہال دی اچھی خاصی ایڈورٹائزمنٹ ہو جاندی اے۔ایس کم نوں تسیں ہزاروں ڈالر خرچ کر کے ای کر سکدے او لیکن میں مفت وچ کر کے دے رہیا واں۔
کارینگی نے اوہ صفحہ منیجر نوں دتا تے اپنے فیصلے اتے سوچن دا آکھیا۔ اگلے دن منیجر دا خط آیا جہدے وچ اوہنے اپنی گل واپس لے لیتی سی تے صرف 50فیصد کرایہ ودھا دتا سی۔ڈیل کارینگی دسدا اے کہ تعلقات وچ صرف اپنی منشا نوں نہ ویکھو بلکہ دوجیاں دے فیدے دا وی سوچو۔
لوکاں نوں اہمیت دیو
ہر انسان دے ذہن وچ اک فلم چل رہی ہوندی اے جہدا ہیرو اوہ خود ہوندا اے۔ ایس لئی لوکاں نال ملدے ویلے اپنی بڑائیاں بیان کرن دے بجائے اوہناں نوں بولن دیو تے اوہناں وچ دلچسپی رکھو۔ انج کرن نال مخاطب شخص خودبخود تہاڈے وچ دلچسپی لین لگے گا۔ایس بارے وچ ڈیل کارینگی دا مشہور جملہ اے کہ تسیں کوشش کر کے وی دو سالاں وچ اینے دوست نہیں بنا سکدے‘ جہنے صرف دو مہینے لوکاں وچ دلچسپی لے کے بنا سکدے نیں۔
The Leader in you
ایہہ لیڈرشپ اتے ڈیل کارینگی دی اک بہترین کتاب اے۔ اوہ دسدا اے کہ اک لیڈر وچ مندرجہ ذیل اوصاف ہونے چاہیدے نیں:
کمیونیکیشن
اک لیڈر نوں اپنی ٹیم دے نال کمیونیکیشن دا میدان وسیع رکھنا چاہیدا اے تاں جے لوک ایہدے نال اپنے آئیڈیاز اتے تبادلہ خیال کر سکن تے اک بہترین آئیڈیا نوں عمل وچ لیایا جا سکے۔
موٹیویشن
اک بہترین لیڈر اوہو ہوندا اے جہڑا اپنے ہر ٹیم ممبر نوں اہمیت دیندا اے۔ ادارے لئی کیتے گئے کم اتے اوہنوں شاباش دیندا اے تے ہور کارکردگی لئی موٹیویٹ کردا اے۔
سننا
اک بہترین لیڈر اوہو ہوندا اے جہدے وچ سنن دی قابلیت ہوندی اے‘ کیوں جے دوجیاں نوں سنن توں دو فیدے ملدے نیں۔
(الف) نیا سیکھنا (ب) دوجیاں دے دل وچ عزت ودھانا
گول سیٹنگ
بہترین لیڈر اوہ ہوندا اے جہڑا اپنے اہداف اتے نظر رکھدا اے تے لانگ ٹرم‘ شارٹ ٹرم گولز لئی سمارٹ طریقیاں دے نال اپنی ٹیم نوں لے کے چلدا اے۔
اپنی غلطی تسلیم کرنا
شکایتاںتے تنقید نوںبرداشت کرنا
ہر انسان کولوں غلطی ہوندی اے۔ لیڈر نوں وی چاہیدا اے کہ جدوں اوہدے کولوں کوئی غلطی ہو جاوے تے اوہ کھلے دل نال تسلیم کرے۔ اوہدے دو فیدے ہون گے۔(۱) آئندہ ٹیم ممبراں وچ کسے کولوں کوئی غلطی ہو جاوے تے اوہ کوئی تاویل دین دے بجائے اوہنوں تسلیم کرے گا۔ (۲) ٹیم ممبر کولوں غلطی ہو جان دی صورت وچ لیڈر اوہنوں تنقید یا الزام دین دے بجائے غلطی دی جڑ تک پہنچن دی کوشش کرے گا تے اوہنوں حل کرن دی کوشش کرے گا۔
ڈیل کارینگی دا بنیادی مقصد ہر انسان نوں اوہنوں اپنی نظراں وچ معتبر بنانا سی تاں جے اللہ نے اوہنوں جہڑی قابلیت دے نال پیدا کیتا اے اوہ اوہنوں استعمال وچ لیائے تے احساس کمتری تون بچ جاوے۔ اوہ اک بہترین ماہر نفسیات وی سی جہنے اپنے مریضاں دی کمزوریاں دی تشخیص کیتی تے اوہناں نوں ایس مرض توں چھٹکارا پان دے نال نال کامیابی دی شاہراہ اتے دوڑن دا ہنر وی سکھایا۔ ڈیل کارینگی لوکاں نوں اپنے تجربے پاروں دوجیاں دے دلاں وچ اپنا مسکن بنان تے ہر دلعزیز بنن دی ترکیب سکھاندا اے۔ اوہ زندگی دی وڈی توں وڈی جنگ نوں وی ناقابل تسخیر نہیں سمجھدا۔ اوہدے مطابق جے انسان خود محنت کرے تے اوہ وڈے توں وڈے امتحان وچ وی کامیاب ہو سکدا اے۔ اوہ انسانیت نال محبت دا درس دیندا اے تے ہر انسان نوں اہمیت دین دے نال نال معاشرے وچ بہترین تعلقات قائم کرن دا وی خواہاں اے۔ اوہنے ایہہ ساری گلاں محض زبان نال نہیں بولیاں بلکہ اپنی زندگی دے سفر وچ کر کے وکھایا کہ کیویں پنڈ دا رہن والا ک غریب کسان دا پتر‘ وڈی وڈی مشکلاں نوں سہہ گیا۔ ناموافق حالات نوں اپنے لئی سازگار بنایا۔ محنت تے کوشش دا لگام پھڑے رکھیا۔ اپنی صلاحیتاں نوں پالش کیتا تے اوہناں نوں دوجیاں دے فیدے لئی منظر عام اتے لیایا۔ اپنی منفرد سوچ تے وڈے عزم پاروں اوہ اپنے ویلے دا اک موثر انسان بن گیا جہنے نہ صرف اوس ویلے لوکاں نوں اک شاندار زندگی گزارن دا طریقہ سکھایا بلکہ اپنی تحریراں دے ذریعے اج تک انساناں دی خدمت وچ لگیا ہویا اے۔تریخ ایسی شخصیات نوں ہمیشہ یاد رکھدی اے۔